واگرایی دو نماگر بورسی

روند حرکتی بورس و دلار از ابتدای سال ۹۹ تا کنون

دو رکوردشکنی در بورس تهران

دنیای اقتصاد- هاشم آردم: شاخص بورس تهران طی معاملات سهام روز گذشته، با رشد 327 واحدی به عدد 81 هزار و 509 واحد رسید. این در حالی بود که شاخص کل برای ساعاتی بالاتر از عدد 81 هزار و 536 واحد (قله 16 ماهه) قرار گرفت. نماگر بازار روز گذشته تا سطح 81هزار و 626 واحد نیز پیش‌ رفت. با این عملکرد، روز گذشته بورس تهران دو رکورد مهم ثبت کرد؛ اول آنکه شاخص کل برای چند ساعت به بالاترین سطح خود از تاریخ 16فروردین 1392 رسید. در ثانی، ارزش معاملات خرد سهام و حق‌تقدم در نمادهای عادی، روز گذشته بیشترین میزان خود را از 16 مرداد سال گذشته تجربه کرد. اگرچه شاخص بورس در نهایت نتوانست در محدوده‌ای بالاتر از 81 هزار و 536 واحد تثبیت شود، اما به‌نظر می‌رسد حالا پس از گذشت 16 ماه، پتانسیل قابل‌قبولی برای عبور از محدوده 81 هزار و 500 واحدی شاخص فراهم شده است.

از زمانی که شاخص کل هم‌وزن به‌عنوان یکی از نماگرهای مهم بازار سهام گزارش شده است، دوره‌های پرتعدادی مشاهده می‌شود که طی آن شاخص کل و شاخص کل هم‌وزن در خلاف جهت یکدیگر حرکت داشته‌اند. اغلب طی این دوره‌ها، شاخص کل‌ هم‌وزن چابک‌تر نشان داده‌ است و دلیل آن وزن‌دهی برابر به شرکت‌های کوچک و بزرگ در این شاخص است. در واقع از آنجا که شرکت‌های کوچک‌ ساده‌تر مورد نوسان قرار می‌گیرند و از طرف دیگر تاثیرشان بر شاخص کل هم‌وزن با تاثیر شرکت‌های بزرگ برابر است، شاخص کل هم‌وزن بیشتر نوسان می‌کند. ضمنا بازه نوسان شاخص کل هم‌وزن در بازه‌های زمانی مختلف بیشتر از بازه نوسان شاخص کل بوده است.آخرین واگرایی معنادار میان دو نماگر مهم بازار، ابتدای سال‌جاری در فضای هیجانی انتخابات ریاست‌جمهوری شکل گرفت. شاخص کل هم‌وزن از ابتدای سال تا میانه‌های اردیبهشت بیش از 14 درصد رشد کرد. این در حالی بود که شاخص کل در این مدت بازدهی بیشتر از 5 درصد نشان نداد.همان‌طور که اشاره شد، قیمت‌های سهام در ابتدای سال با بهانه انتخابات ریاست‌جمهوری و با دلایل نسبتا واهی وارد مسیر صعودی شد. از آنجا که خبر چندانی از تغییرات بنیادی شرکت‌ها به‌چشم‌ نمی‌خورد و صرفا هیجان باعث رشد قیمت‌ها شده بود، طبیعتا رشد قیمت در نمادهای بزرگ با سهام شناور آزاد زیاد، از سوی عرضه‌های سنگین و سرکوب تقاضا، کنترل شد. اما در نمادهای کوچک‌تر خبری از عرضه‌کنندگان سنگین نبود، همین موضوع باعث شد که شاخص کل هم‌وزن به‌طور معناداری بیشتر از شاخص کل رشد کند. اواخر‌سال گذشته شکاف بین دو شاخص به گونه‌ای بود که همزمان با افت شاخص کل، شاخص کل هم‌وزن رشد می‌کرد.معاملات روز گذشته نشان داد واگرایی دو نماگر مهم بازار می‌تواند دلایل دیگری هم داشته باشد. روز گذشته در حالی که شاخص کل تقریبا 4/ 0 درصد رشد کرد، شاخص کل هم‌وزن با افت 02/ 0 درصدی مواجه شد. طبیعی است در روزی که نمادهای واگرایی دو نماگر بورسی بزرگی مانند «فولاد»، «فخوز» و «فملی» با رشد قابل‌توجه مواجه می‌شوند و نمادهای کوچک‌تر بازار مورد کم‌توجهی بازار قرار می‌گیرند، دو نماگر اصلی بازار دچار چنین واگرایی قابل‌توجهی می‌شوند. اما آنچه طی معاملات دیروز این روند را تقویت می‌کرد، اصرار سهامداران به فروش سهم‌های کوچک و ورود به نمادهای گروه فلزات اساسی بود. مشابه این اتفاق در زمانی که خودرویی‌ها لیدر بازار محسوب می‌شدند نیز تجربه شده بود. در آن بازه زمانی بازار پر بود از سرمایه‌گذارانی که ترجیح می‌دادند به هر قیمتی سهم‌های غیرخودرویی خود را فروخته و به سهام خودرویی تبدیل کنند. حالا به‌نظر می‌رسد که همان رویکرد با لیدری جدید برای فعالان بازار سهام شکل گرفته است.

لیدر بی‌چون و چرای این روزهای بازار سهام، گروه‌های فلزی و معدنی هستند. به واسطه روند صعودی قیمت‌های جهانی که در ماه‌های گذشته شکل گرفت، روند عملیات و سودآوری شرکت‌های حاضر در گروه‌های فلزی و معدنی بهبود یافت. رفته‌رفته رشد قیمت‌های جهانی روی معاملات بورس کالا نیز اثر گذاشت و پس از آن گزارش‌های مالی شرکت‌های حاضر در گروه فلزات اساسی و استخراج کانه‌های فلزی عملکرد نسبتا مطلوب این شرکت‌ها را به نمایش گذاشت. حالا اقبال فعالان بازار سهام بیش از هر زمانی دیگری در سال‌های اخیر به این گروه‌ها افزایش یافته است. حالا شرکت‌هایی که برای مدت‌ها به خواب طولانی‌مدت فرو رفته بودند، نه‌تنها قیمت‌های بالاتری را تجربه می‌کنند، بلکه بخش عمده‌ای از ارزش معاملات روزانه را به‌خود اختصاص می‌دهند و روی سایر گروه‌های حاضر در بازار اثرگذار هستند. روز گذشته نیز قیمت‌های جهانی رشد قابل‌توجهی را به ثبت رساندند. هر تن مس برای ساعاتی در محدوده‌های بالاتر از 6 هزار و 300 دلار قرار گرفت. بهای هر تن فلز روی نیز بالاتر از 2 هزار و 800 دلار قرار گرفت. از همه مهم‌تر بهای هر بشکه نفت برنت نیز وارد کانال 50 دلاری شد.از اواسط معاملات روز گذشته اما، برگشت قیمت‌ها تا حدودی رخ داد. با توجه به آنکه رشد قیمت‌های جهانی در روز گذشته قابل‌توجه بود، این امکان وجود دارد که در روزهای تعطیل بورس تهران، اصلاح قیمت‌های جهانی ادامه‌دار شود. در این صورت این امکان وجود خواهد داشت که در هفته آینده، فشار عرضه‌ها در گروه‌های وابسته به قیمت‌های جهانی افزایش یابد و تا حدودی شاهد ریزش قیمت‌ها باشیم.

از نکته‌های قابل‌توجه بازار دیروز، دست به دست شدن قابل‌توجه سهام شرکت به‌پرداخت ملت بود. «پرداخت» پس از تجربه صف خرید یک هفته‌ای، سرانجام از سوی سهامدارانی که در روز عرضه اولیه اولین خریداران سهم بودند، عرضه شد. طی معاملات روز گذشته بیش از 49 میلیون سهم شرکت «به‌پرداخت ملت» به ارزش 111 میلیارد تومان دست به دست شد. در این میان احتمالا سهم سهامدار عمده شرکت از عرضه قابل توجه بوده است. با این وجود و با توجه به آنکه بیش از 3 هزار و 200 نفر خریدار بوده‌اند، می‌توان ادعا کرد که معاملات سهام اولین شرکت عرضه اولیه‌ای بورس تهران در سال 1396 آغاز شده و حالا 49 میلیون سهم «پرداخت» با قیمت تقریبا 2250 تومان در دست سهامداران است.

همان‌طور که اشاره شد، در داد و ستدهای روز گذشته شاخص کل بورس 327 واحد رشد کرد و به رقم 81 هزار و 509 رسید. همچنین دیروز سهامداران بورس تهران بیش از یک میلیارد برگه سهم، حق تقدم و سایر دارایی‌های مالی را دست به دست کردند که ارزش این مبادلات بیش از342 میلیارد تومان بود و در 98 هزار نوبت معاملاتی انجام شد. از این میان ارزش معاملات خرد سهام و حق تقدم در نمادهای عادی بالغ بر 289 میلیارد تومان بود که 111 میلیارد تومان آن به واگرایی دو نماگر بورسی واگرایی دو نماگر بورسی معاملات «پرداخت» اختصاص داشت.شاخص کل بورس تهران حالا از نگاه تکنیکال در محدوده سقف 16 ماهه خود قرار گرفته است و برای سومین بار در 16 ماه گذشته حضور در میانه کانال 81 هزار واحدی را تجربه می‌کند. این بار اما به نظر می‌رسد که شرایط برای عبور از این محدوده مهیا است. از آنجا که احتمال افت قیمت‌های جهانی در روزهای آینده وجود دارد و همچنین این امکان هست که فعالان بازار به محدوده فعلی مقاومت نشان دهند، اما چنانچه نمادهای پالایشگاهی در هفته آینده بازگشایی شوند، عبور از محدوده فعلی دشوار نخواهد بود. چنین واگرایی دو نماگر بورسی انتظار می‌رود که پس از بازگشایی نمادهای پالایشگاهی، با توجه به رشد حاشیه سود این شرکت‌ها و همچنین رشد بهای جهانی هر بشکه نفت، فعالان بازار در قیمت‌های بالاتر نیز برای خرید سهام این شرکت‌ها رغبت نشان دهند. این در حالی است که ممکن است مانند سنوات اخیر، پالایشگاه‌ها به دلیل ابهام در نرخ‌های دستوری نهاده‌ها و محصولات توانایی انتشار صورت‌های مالی خود را نداشته باشند. تجربه نشان داده است که انتشار صورت‌های مالی میان‌دوره‌ای پالایشگاه‌ها تاثیر چندانی بر تصمیمات فعالان بازار ندارد. چرا که با تغییر نرخ‌های دستوری محصولات و نهاده‌های پالایشگاه‌ها از سوی وزارت نفت و پالایش و پخش، این امکان وجود دارد صورت‌های میان‌دوره‌ای مغایرت‌های قابل توجهی داشته باشند. درست مانند اتفاقی که در سال‌های گذشته برای پالایشگاه‌ها رخ داد. بنابراین به نظر می‌رسد که سازمان بورس با انتشار اطلاعیه‌ای به منظور شفاف‌سازی اوضاع پالایشگاه‌ها، اقدام به بازگشایی نمادهای پالایشی کند. چنانچه قیمت‌های جهانی در هفته آینده افت کنند و نمادهای پالایشگاهی نیز به تابلوی معاملات بازنگردند، احتمال عقب‌نشینی شاخص کل از محدوده فعلی وجود خواهد داشت.

روز گذشته سه گروه رایانه، فلزات اساسی و شیمیایی‌ها با بیشترین حجم و ارزش معاملات در صدر برترین گروه‌های صنعت قرار گرفتند. صدرنشینی بازار نیز با بیشترین رشد قیمت متعلق به نمادهای پاکشو، پتروشیمی فناوران، لنت ترمز ایران، صنعتی آما، فولاد آلیاژی ایران، سیمان تهران و فولاد خوزستان بود. در مقابل نمادهای فروسیلیس ایران، پلاسکوکار، کشت و صنعت چین چین، تولید محور خودرو، تایدواتر خاورمیانه، گسترش صنایع و خدمات کشاورزی و نیرو محرکه با بیشترین کاهش قیمت در انتهای جدول معاملات قرار گرفتند.همچنین دیروز سرمایه‌گذاران بورسی برای خرید سهام ملی مس، اوراق مشارکت شهرداری سبزوار، سهام به پرداخت ملت، سرمایه‌گذاری توسعه صنعتی ایران، واحدهای صندوق پارند پایدار سپهر، اوراق صکوک سایپا و اوراق مشارکت شهرداری شیراز بیشترین تقاضا و سنگین‌ترین صف‌های خرید را ثبت کردند.این در حالی بود که گروهی دیگر از سرمایه‌گذاران تلاش کردند با عرضه‌های سنگین از واحدهای صندوق پارند پایدار سپهر، حق تقدم سایپا شیشه، سیمان اصفهان، اوراق مشارکت ملی نفت ایران، اوراق مشارکت رایان سایپا و سهام پلاسکو کار سایپا خارج شوند. این نمادها طولانی‌ترین صف‌های فروش را داشتند.

واگرایی دو نماگر بورسی / افت 3 هزار واحدی شاخص بورس

کل بورس تهران امروز در پایان معاملات سرخپوش شد و با افت 3 هزار و 700 واحدی در سطح یک میلیون و 480 هزار واحد قرار گرفت.

به گزارش اقتصادنیوز ، شاخص کل بورس تهران امروز در پایان معاملات سرخپوش شد و با افت 3 هزار و 700 واحدی در سطح یک میلیون و 480 هزار واحد قرار گرفت.

شاخص کل هم‌وزن اما برخلاف شاخص کل بورس سبزپوش شد و با رشد 342 واحدی به 422 هزار و 681 واحد رسید. فرابورس نیز به 21 هزار و 306 واحد رسید.

نمادهای اثرگذار بر شاخص کل

«فارس»، «فملی» «رمپنا» سه نمادی بودند که بیشترین تاثیر منفی رابر شاخص بورس داشتند و «پارس»، « شتران» و « خودرو» نمادهای سبز بازار امروز بودند.

«سپید »، «شستا » و «خودرو» سه نماد پرتراکنش بورس امروز بودند.

ارزش معاملات بورس و فرابورس

ارزش معاملات بورس تهران امروز 9 هزار میلیارد تومان بود و ارزش معاملات فرابورس نیز به بیش از 7 هزار میلیارد تومان رسید.

جورچین بورس در ۲۰ روز پایانی

روز یکشنبه با حرکت خلاف جهت دو نماگر بورسی پشت سر گذاشته شد و درحالی‌که شاخص کل مسیر کاهشی را در پیش گرفته بود، نماگر هموزن افزایش ارتفاع داد. دوری از نمادهای دلاری و شرکت‌هایی که سهامداران حقوقی بزرگ‌تری دارند، اصلی‌ترین عامل این واگرایی بود. ضمن آنکه سیگنال نادرست حمایت‌های پولی از برخی نمادهای شاخص‌ساز سبب شد تا این سهام‌ با وجود پتانسیل‌های مناسب بنیادی از زاویه دید بورس‌بازان خارج شوند. در مقابل امید به حذف دلار۴۲۰۰، موجبات افزایش تقاضا در صنایع درگیر با این ارز را فراهم آورد.

• دوگانگی شاخص‌‌‌ها
• فرار بورسی از دلار
• فشار اسفندی حقوقی‌‌‌ها
• امید به حذف ارز ترجیحی
• جای خالی محرک جهانی
• سیگنال نادرست حمایت پولی
• کاهش نگرانی برجامی

به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از دنیای اقتصاد، بازار سهام روز یکشنبه شاهد واگرایی دو نماگر اصلی بورس تهران بود. جایی که شاخص کل به حرکت در مسیر کاهشی ادامه داد اما نماگر هم‌‌‌وزن با رشد به معاملات روزانه خود پایان داد. به نظر می‌رسد دوری سهامداران از نمادهای وابسته به دلار و البته سهامی که از معامله‌‌‌گران نهادی بزرگ‌تری برخوردارند، اصلی‌‌‌ترین عامل واگرایی دو شاخص بورسی بود.

ضمن آنکه در تعطیلات بازارهای جهانی، گروه‌های کامودیتی‌‌‌محور این محرک بنیادی را در اختیار نداشتند. در این میان سیگنال نادرست حمایت‌‌‌های پولی از برخی نمادهای شاخص‌‌‌ساز طی هفته‌‌‌های اخیر سبب شده تا این سهام‌‌‌ با وجود پتانسیل‌‌‌های مناسب بنیادی اما از زاویه دید بورس‌‌‌بازان خارج شوند و در مقابل امید به حذف دلار ۴۲۰۰ تومانی، موجبات افزایش تقاضا در صنایع درگیر با این ارز را فراهم واگرایی دو نماگر بورسی آورد.

دوگانگی شاخص‌‌‌ها

بازار سهام در دومین روز کاری هفته عملکرد چندان دلگرم‌کننده‌ای حداقل برای دماسنج اصلی بورس نداشت. در این روز شاخص کل بازار سهام که عموما به دلیل وزن بالای نمادهای کامودیتی‌محور در محاسبه آن با تغییرات قیمت در این نمادها هم‌جهت می‌شود نوسان مثبتی نداشت و به سبب نبود خریداران حقوقی در بازار رو به افول گذاشت.

همین امر سبب شد که در پایان معاملات روز یادشده شاهد کاهش ۲۸/ ۰درصدی میانگین وزنی در بورس تهران باشیم. به دنبال این رویداد شاخص کل حدود ۳۵۰۰ واحد نسبت به معاملات روز شنبه عقب‌نشینی کرد و به سطح یک‌میلیون و ۲۷۹‌هزار واحدی رسید. تمامی ارقام در شرایطی ثبت شد که در همین روز شاخص هم‌وزن به عنوان مهم‌ترین نشانگر وضعیت نمادهای کوچک بازار به میزان ۳۹/ ۰درصد افزایش یافت و نوسانی مغایر با نماگر اصلی را به نمایش گذاشت.

این مغایرت را می‌توان مهم‌ترین رویداد بازار در روز معاملاتی اخیر دانست. اما دلیل این رفتار سهامداران چه بود؟ آیا کوچک‌ترها برای خرید مناسب‌‌‌ترند؟

فرار بورسی از دلار

نخستین دلیل برای وضعیت کنونی بازار را می‌توان ناشی از نوسانات قیمت دلار در بازار آزاد دانست. بررسی‌ها نشان می‌دهد که این بازار از ابتدای سال‌جاری تاکنون تحت‌تاثیر عامل مذاکرات و تغییرات پی‌درپی انتظارات تورمی، نوسان‌های قابل‌توجهی را پشت سر گذاشته است. قیمت ۲۴هزار تومانی دلار در ماه‌های ابتدایی امسال در شرایطی در کارنامه ارزی سال ۱۴۰۰ به ثبت رسیده است که این ارز معتبر در سال‌جاری تا ۳۰‌هزار تومان نیز افزایش قیمت داشته است.

همین امر سبب شده تا نوسانات آن به‌خصوص رفت و برگشت‌های چند باره آن از کانال ۲۶ تا ۲۹‌هزار تومانی طی ماه‌های اخیر این بازار را به بازاری پر نوسان تبدیل کند. عاقبت این پرنوسانی نیز چیزی نبوده جز بی‌رغبت شدن فعالان بازارهای دارایی به‌خصوص بازار سهام نسبت به تغییرات نرخ ارز و آثار احتمالی آن بر تحولات بازارها. همین امر سبب شد تا بورس و فرابورس به‌خصوص در ۹ ماه سال‌جاری نوسان‌های متعددی را از این طریق شاهد باشند.

با این حال با پیشرفت مذاکرات برجامی و افزایش این نوسان‌ها دید بازار نیز به این نمادها عوض شد. این تغییر رویکرد سبب شد تا نگاه تحلیلی فعالان بازار سهام تعمیق شود و نوسان‌های قیمت دلار جای خود را به رصد تغییرات قیمت این ارز در سامانه نیما بدهد.

همان‌طور که در گزارش‌های قبلی به کرات قید شده است فاصله نرخ دلار نیمایی با دلار بازار آزاد در طول سال‌جاری به حدی بوده که نوسان یا افزایش پایدار قیمت دلار در بازار آزاد به فراتر از محدوده ۲۵‌هزارتومان نرود تا زمان تغییر نکردن قیمت ارز نیمایی در عمل تاثیری بر افزایش سود شرکت‌های دلاری بازار نگذارد.

فشار اسفندی حقوقی‌‌‌ها

همه ساله با فرارسیدن اسفندماه این احتمال وجود دارد که نیاز به وجه نقد در شرکت‌های حقوقی افزایش فروش آنها در بازار را در پی داشته باشد. در کنار این عامل همیشه اشخاص حقیقی و حقوقی فعال در بازار نیز مجبور بوده‌اند با تسویه اعتبارات خود در بازار تا پایان سال در عمل زمینه لازم برای مشخص شدن وضعیت شرکت‌های کارگزاری را فراهم کنند.

در روزهای پیش رو نیز می‌توان انتظار داشت که چنین الگویی در بازار تکرار شود چراکه رویه‌های حسابداری شرکت‌ها در کنار نیاز آنها به پرداخت و تسویه وجوه می‌تواند از رغبت آنها به سرمایه‌گذاری بکاهد. با این حال به نظر می‌رسد که به سبب رکود سنگین سایه انداخته در بازار سهام در این سال فشاری را از بابت تسویه اعتبار کارگزاری‌ها شاهد نباشیم.

در صورت چنین اتفاقی احتمالا واگرایی رخ داده میان شاخص کل و شاخص هم‌وزن بیشتر شود. در این حالت افزایش فروش حقوقی‌ها می‌تواند تحت‌تاثیر افزایش ریسک برجام با تغییر ترکیب پرتفوی حقیقی‌ها همسو شود. در چنین شرایطی به نظر می‌رسد سهامداران ترجیح می‌دهند خرید و نگهداری سهامی را در دستور کار قرار دهند که نهادهای حقوقی کوچک‌تری دارند.

امید به حذف ارز ترجیحی

یکی دیگر از دلایل این اقبال متفاوت به گروه‌‌‌های بزرگ و کوچک و واگرایی نماگرها، پیش کشیده شدن دوباره حذف ارز ترجیحی است. بررسی معاملات روز گذشته حکایت از آن دارد که در این روز گروه‌‌‌های مختلفی که تحت‌تاثیر دلار ۴۲۰۰ تومانی قرار دارند به این تغییرات واکنش نشان دادند.

از جمله این گروه‌ها می‌توان به صنایع زراعت، غذایی و دارویی اشاره کرد. به گفته کارشناسان هم موردتوجه قرار گرفتن این نمادها در وضعیت کنونی بازار حکایت از آن دارد که به‌رغم رفت و برگشت دائم اخبار مربوط به ارز ترجیحی هنوز هم امید به حذف دلار ۴۲۰۰ تومانی از فعالیت شرکت‌ها وجود دارد و بازار نسبت به تغییر رویه غلط موجود در خصوص سیاست‌های تبعیضی ناکارآمد امیدوار است.

بر اساس آنچه که رئیس کمیسیون اصلاح ساختار بودجه مجلس به رسانه‌ها گفته است «در لایحه مورد بررسی از سوی این نهاد هیچ اشاره‌ای به دلار ۴۲۰۰ تومانی در بودجه ۱۴۰۱ نشده است. این در حالی است که دولت در همین بودجه مبلغی حول و حوش ۵۷۰هزار‌میلیارد تومان را برای جبران تبعات تورمی برآمده از حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی و حمایت از تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان در نظر گرفته است.

بعد از آغاز بررسی‌‌‌های کمیسیون تلفیق، مباحث دامنه‌داری در خصوص ارز ۴۲۰۰ تومانی مطرح شد و نهایتا پیشنهادی از سوی یکی از نمایندگان ارائه شد که پایه تصمیم‌سازی‌‌‌های بعدی را شکل داد. بر اساس این‌‌‌ تصمیم قرار شد به دولت اجازه داده شود معادل ریالی ۹میلیارد دلار برای حمایت از تبعات برآمده از حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی تخصیص دهد. »

جای خالی محرک جهانی

در روزهای اخیر برخی از نمادهای فعال در صنعت پتروشیمی به‌ویژه اوره‌‌‌ای‌‌‌‌‌‌ها پرتقاضا ظاهر شدند. این افزایش تقاضا از آنجا ناشی می‌شد که به خاطر رشد ۲۵‌درصدی قیمت اوره در بازارهای جهانی طی هفته قبل، نمادهای یاد شده از پتانسیل کافی برای رشد قیمت برخوردار شده‌اند.

این‌طور که به نظر می‌آید جنگ روسیه با اوکراین توانسته به نفع نمادهای دلاری بازار به‌خصوص آنهایی تمام شود که از تغییرات قیمت گاز اثر می‌پذیرند. با این حال چنین واکنشی موقتی بود و در روز گذشته پایدار نماند. کارشناسان بر این باور هستند که تعطیلی بازارهای جهانی توانسته فعلا مانع افزایش قیمت‌ها شود. با این حال بعید نیست که در روزهای آتی با تغییر در صحنه جنگ شرایط برای افزایش یا کاهش قیمت بیشتر هم فراهم شود.

سیگنال نادرست حمایت پولی

یکی از دلایل اصلی منفی شدن شاخص کل در روز یکشنبه معاملات منفی در دو نماد متعلق به شرکت فولاد مبارکه و ملی مس بود. به نظر می‌رسد اگر این نمادها نبودند، شاهد منفی شدن شاخص کل در روز یکشنبه نبودیم. آنچه روز گذشته بورس تهران به نمایش گذاشت، عواقب حمایت مداوم پولی از بازار سهام بود که خود را در قامت خرید تقریبا بی‌وقفه حقوقی‌ها در نمادهای بزرگ بازار نشان داد.

با حمایت مصنوعی در هفته‌‌‌های قبل و اقدام به سبزرنگ کردن شاخص در طول مدت یاد شده این انتظار وجود داشت که با کاهش توان حمایتی حقوقی‌ها در این روز شاهد واژگونی جریان خرید و فروش در نمادهای شاخص‌ساز باشیم. کارشناسان بر این باور هستند که نمادهای بنیادی بازار که عموما همین نمادهای شاخص‌ساز را شامل می‌شوند نیازی به حمایت ندارند و چنین اقدام‌هایی در نهایت فقط به کاهش اعتماد بازار به نمادهای کم‌ریسک‌تر منجر می‌شود؛ چراکه خرید مداوم حقوقی‌ها می‌تواند بازار را به این باور برساند که اطلاعات نهانی در بازار وجود دارد و مردم می‌توانند با اقتدا به رفتار حقوقی‌ها بخشی از زیان خود در ماه‌های اخیر را جبران کنند.

کاهش نگرانی برجامی

همان طور که در گزارش روز گذشته قید شد، گروه‌‌‌های برجامی بعد از رشد خوبی که طی هفته قبل تجربه کردند، در نخستین روز هفته جاری با احتمال به تعویق افتادن مذاکرات وین در نتیجه حمله روسیه به اوکراین با خروج نسبی سرمایه‌گذاران مواجه شدند. این امر ناشی از آن بود که تحولات رخ داده با ایجاد سود کوتاه‌مدتی، سرمایه‌گذاران را برای شناسایی سود آماده کرده بود.

با این حال وضعیت یاد شده پایدار نماند و در روز یکشنبه با انتشار خبر بازگشت علی‌باقری، مذاکره‌کننده ارشد ایران به وین، فضای بازار سهام نیز تا حدودی تعدیل شد. بر این اساس می‌توان انتظار داشت که با تداوم مذاکرات در بازار سهام نیز شاهد بهبود معاملات نمادهای ریالی از جمله بانکی‌ها و خودرویی‌ها باشیم.

تشدید واگرایی بورس و دلار

فردای اقتصاد: نخستین روز کاری بورس تهران در هفته دوم مهرماه با عقب‌نشینی بیش از یک درصدی شاخص کل پایان یافت و این نماگر که در روزهای پایانی هفته گذشته، کمی از کف پیشین خود فاصله گرفته بود، مجددا روندی را در پیش گرفت. به طوری که حدود ۹۰ درصد از سهام معامله شده، جامه‌ای سرخ به تن کردند و شاهد خروج حدود ۶۰۰ میلیارد تومانی سرمایه‌های حقیقی از جریان دادوستد سهام بودیم. در این میان با توجه به ارزش معاملات ۲۴۰۰ میلیارد تومانی سهام، حدود یک چهارم ارزش معاملات خرد در بازار امروز با خروج پول روبرو بود تا بدترین روز بازار سرمایه از این منظر در سال جاری رقم بخورد. آخرین بار بهمن سال گذشته بود که بورس تهران با چنین وضعیتی مواجه شده بود. تمام این آمار و ارقام منفی در حالی رقم می‌خورد که در بازار رقیب، نرخ غیررسمی دلار در حال نزدیک شدن با سقف تاریخی خود بوده و از ۳۳ هزار تومان نیز فراتر رفت. با این حال شاهد حرکت خلاف جهت این دو دماسنج اقتصادی هستیم. روندی خلاف جهت که از اواخر مردادماه شکلی جدی‌تر به خود گرفته است. بورس که همواره نیم‌نگاهی به بازار ارز داشت و با توجه به نوسانات نرخ دلار، مسیر آتی خود را ترسیم می‌کرد، چه شده که حالا مسیری عکس را می‌پیماید؟ این واگرایی تا چه زمانی ادامه خواهد یافت؟

عامل جدایی دو رفیق دیرینه

دلار میان فعالان اقتصادی به عنوان دماسنج تحولات غیراقتصادی شناخته می‌شود و نوسانات روزانه آن می‌تواند میزان حرارت فضای سیاسی کشور را البته با چاشنی هیجانات روایت کند. تا قبل از سال ۱۴۰۰، بازار ارز به عنوان بازاری هوشمند که سریع‌ترین و البته منطقی‌ترین واکنش‌ها را به خبرهای غیراقصادی نشان می‌داد، پذیرفته شده بود و در این میان بورسی‌ها که امید چندانی به کسب یک سود واقعی از کانال بازار سهام نداشتند، پیگیر نوسانات ارزی بوده تا شاهد از مسیر رشد تورمی قیمت‌ها بتوانند سودی به خانه ببرند. از این رو عموما بورس و دلار روندی مشابه و هم‌هت یکدیگر طی می‌کردند. به عنوان مثال خبرهای مثبت برجامی، دلار را کاهشی می‌کرد و بازار سهام نیز که در آن زمان طرفدار «دوستی بورس و تورم» بود، روندی منفی را می‌پیمود. با این حال طی یک سال گذشته این معادله تا حدودی تغییر کرده بود و در بسیاری از برش‌های زمانی که با رویدادهای خاص سیاسی مواجه بودیم، دماسنج این دو بازار مسیر را خلاف جهت یکدیگر پیموده‌اند. این شکاف در یک ماه گذشته افزایش یافته است. عموم کارشناسان اقتصادی اما این تغییر رفتار را در منطقی‌تر شدن نگاه سرمایه‌گذاران جستجو می‌کردند و معتقد بودند سهامداران به این واقعیت پی برده‌اند که کسب سود اسمی از تورم قیمت‌ها در تالار شیشه‌ای شاید دوام چندانی ندارد؛ اما در عوض با احیای برجام و بهبود شرایط اقتصادی کشور که می‌تواند سبب رونق و بهبود ارزش‌گذاری بازار سهام شود، قادر خواهند بود سودی واقعی کسب کنند. از این رو با افزایش خبرهای تقویت‌کننده احیای برجام و کاهش ریسک‌های غیراقتصادی، دلار، روندی نزولی طی می‌کرد و در مقابل، شاهد رشد قیمت‌ها در تالار شیشه‌ای بودیم. (این نوع واکنش به برجام البته در برش زمانی ۹۳-۹۴ نیز مشاهده می‌شد و تنها در سال ۹۹ به دلیل رونق تورمی واگرایی دو نماگر بورسی بورس، سهام و دلار هم‌جهت شدند). در واقع پس از آنکه شاهد تغییر نگرش بورسی‌ها از «تورم دوستی» به بهره بردن از «رشد بخش واقعی اقتصاد» در صورت حصول گشایش‌های سیاسی و اقتصادی در پساتوافق بودیم، پرتفوی بخش زیادی از فعالان بورسی بر مبنای احیای برجام چیده شد. از واگرایی دو نماگر بورسی این رو حالا که شاهد نگرانی معامله‌گران از بسته شدن بی‌حاصل پرونده احیای برجام حداقل در سال جاری هستیم، طبیعی است که فشار فروش بالایی را در بازار سهام به نظاره بنشینم؛ حتی در شرایطی که دلار به سمت سطوح تاریخی خود در حال حرکت است. فروش‌هایی که به صورت گله‌ای به دیگر سهام و گروه‌ها که حتی از رشد نرخ دلار منتفع می‌شوند نیز سرایت می‌کند. البته بخشی از این رفتار گله‌ای را باید به موضوعات تکنیکی و نقد کردن عمده سهام موجود در سبد سهامداران برای تسویه اعتبارات ارتباط داد. در این میان در چرایی عدم شیفت سهامداران به سمت گروه‌های به اصطلاح دلاری می‌توان به نگرانی‌های موجود در خصوص چشم‌انداز آتی بازارهای جهانی آن هم در دورانی که روند رو به رشد تورم در دنیا ادامه دارد، اشاره کرد. از همه مهمتر اما فعالان اقتصادی بر این اعتقادند که رشد دلار عمدتا جنسی سیاسی داشته و از این رو با افزایش ریسک‌های سیستماتیک می‌تواند سبب افزایش فرار سرمایه از بازارهای داخلی شود.

روند حرکتی بورس و دلار از ابتدای سال ۹۹ تا کنون

بورس شنبه را چه شد؟

پس از آنکه پنجشنبه خبرها از اعمال تحریم‌های جدید آمریکا علیه صنعت نفت ایران حکایت می‌کرد، رسانه آمریکایی واشنگتن فیری بیکن در گزارشی مدعی شد، مقامات دولت آمریکا در یک جلسه محرمانه به کنگره اعلام کرده‌اند که مذاکرات هسته‌ای با ایران به بن‌بست رسیده است. خبرهایی که در همان روز آژیر قرمز در بازار ارز را به صدا در آورد تا شاهد تغییر کانال دلار و ورود اسکناس آمریکایی به محدوده ۳۲ هزار تومان باشیم. سهامداران بورس تهران نیز که در ماه‌های گذشته انتظار داشت از مسیر احیای برجام بتواند رکود دو ساله را تا حدودی جبران کند، با دلسرد شدن از گشایش‌های سیاسی و اقتصادی، با شتاب به سمت درب‌های خروج حرکت کردند که ماحصل آن عقبگرد قیمت‌ها در حدود ۹۰ درصد از نمادهای فعال و عقب‌نشینی بیش از یک درصدی نماگرهای بورسی بود. این چنین شد که با وجود خروجی مثبت گزارش‌های شهریورماه بسیاری از تولیدکنندگان بورسی روی سامانه کدال که می‌تواند محرک بنیادی واگرایی دو نماگر بورسی صعود قیمت‌ها شود، اما اقتصاد سیاسی حاکم بر بازارها در حال رقم زدن روند دیگری برای ساکنان تالار شیشه‌ای است.

حرکت بعدی بورس و دلار

با این حال در همان زمان عنوان شده بود حرکت بعدی بورس و دلار وابسته به وضعیت مذاکرات احیای برجام خواهد بود. پیش‌بینی میشد در صورت بازگشت طرفین به توافق هسته‌ای، حرکت خلاف جهت دو نماگر بورس و دلار ادامه یابد. به این صورت که در بازار ارز و البته دیگر بازارهای دارایی همچون سکه، مسکن و حتی خودرو، تخلیه حباب قیمتی استارت خورده و به سبب کاهش انتظارات تورمی، شاهد افت قیمت‌ها در این گزینه‌های سرمایه‌گذاری باشیم. در مقابل با رسیدن سهامداران به قطعیت و فراموشی تردیدهای گذشته در خصوص احیا یا عدم احیای برجام، این بار قیمت سهام با استفاده از پتانسیل‌های بنیادی و انتظار برای بهبود شرایط اقتصادی، روندی صعودی را در پیش بگیرد.

اما ناامیدی کامل سهامداران از احیای برجام که در واقع ناامیدی از رونق پایدار سهام و بهبود شرایط عملیاتی شرکت‌های بورسی برای رسیدن به سودی واقعی نیز به شمار می‌رود، می‌تواند بار دیگر انتظار برای بازی بورس در زمین تورم را تقویت کرده و آنگاه است که همانند تجربه تاریخی بورس تهران، انتظار می‌رود دلار و بورس در مسیری مشابه یکدیگر به نوسان بپردازند.

هفته واگرایی نماگرهای بورسی

بازار سهام معاملات هفتگی خود را با افت ۰.۲درصدی شاخص کل در مقابل رشد ۰.۹درصدی نماگر هم‌وزن به پایان رساند.

فردای اقتصاد: بورس تهران در سیطره ابهامات ناشی از نامشخص ماندن سرنوشت برجام، یک هفته کم‌رمق دیگر را سپری کرد و در حالی که نماگر اصلی بازار سهام به افت ۰.۲ درصدی بسنده کرد، که شاخص هم وزن حدود ۰.۹ درصد افزایش ارتفاع داد. در این میان طی دو روز پایانی هفته، ارزش معاملات سهام به کمتر از ۳ هزار میلیارد تومان نزول کرد تا میانگین روزانه این متغیر در هفته منتهی به ۹ شهریورماه، ۳۱۹۰ تومان برآورد شود. حقیقی‌ها نیز برای هجدهمین هفته متوالی به فروش ادامه دادند و این‌بار مالکیت سهامی به ارزش ۷۷۴ میلیارد تومان را به معامله‌گران نهادی بورس تهران واگذار کردند.

معامله سهام با چاشنی احتیاط

ثبات متغیرهای کلان اثرگذار بر سودآوری شرکت‌ها همچون وضعیت دلار نیمایی در کنار افت قیمت‌های جهانی و چشم‌انداز کاهشی بازارها (در این خصوص بخوانید: خداحافظی تلخ بازارهای جهانی با تابستان) سبب شد تا در هفته منتهی به ۹شهریورماه، بورسی‌ها دست به عصا حرکت کنند. در این میان نامشخص ماندن سرنوشت احیای برجام با وجود خوش‌بینی نسبی طرفیت و شنیده شدن خبرهای مثبت از فضای مذاکرات، احتیاط معاملاتی را شدت بخشید تا شاهد افت محسوس ارزش معاملات خرد سهام در دو روز پایانی هفته و دست کشیدن خریداران باشیم.

هجده هفته خروج مداوم پول حقیقی

همانطور که اشاره شد در هفته منتهی به ۹ شهریورماه، سهامداران خرد برای هجدهمین هفته متوالی به فروش ادامه دادند و این‌بار مالکیت سهامی به ارزش ۷۷۴ میلیارد تومان را به معامله‌گران نهادی بورس تهران واگذار کردند. آنگونه که بررسی‌ها نشان می‌دهد در این هفته در مقابل ورود پول حقیقی به ۱۴ صنعت، ۲۵ گروه شاهد خروج سرمایه‌های خرد از جریان دادوستد سهام زیرمجموعه خود بودند. در این میان خودروسازان با بیشترین خالص فروش حقیقی به میزان ۱۴۰ میلیارد تومان مواجه شدند و پس از آن نوبت به بانکی‌ها رسید تا شاهد جابه‌جایی سهامی به ارزش ۱۰۱ میلیارد تومانی در مسیر حقیقی به حقوقی باشند. در آنسوی بازار سرمایه‌گذاری‌ها در صدر صنایع مورد توجه حقیقی‌ها جای گرفتند و خالص خرید ۷.۵ میلیارد تومانی را تجربه کردند.

نگاهی به عملکرد هفتگی صنایع بورسی

در هفته کاری گذشته بازار سهام، ۲۴ صنعت با رشد میانگین قیمت سهام زیرمجموعه‌های خود همراه شدند که در صدر آن‌ها گروه انتشار و چاپ با رشد ۷.۲ درصدی خودنمایی می‌کرد و در ادامه نیز نوبت به صنعت منسوجات با رشد شاخص ۳.۴ درصدی رسید. در میان گروه‌های کامودیتی‌محور نیز پتروشیمی‌ها شاهد افزایش میانگین قیمت ۱.۲ درصد زیرمجموعه‌های خود بودند. پالایشی‌ها هم هرچند کم‌مقدار اما ۰.۱ درصد رشد کردند. در آنسوی بازار خودرویی‌ها شاهد افت ۴.۱ درصدی شاخص صنعت خود بودند و رتبه بعدی بیشترین افت هفتگی نیز از آن گروه بانک با کاهش ارتفاع ۳.۲ درصدی شد.