سفته بازی در بورس

سفته‌بازی، (به انگلیسی: Speculation) انجام معاملات اقتصادی ریسک‌دار، به منظور حصول سود از نوسانات کوتاه یا میان مدت، در ارزش بازاری کالای تجاری چون روشی اقتصادی، بجای سعی برای حصول سود از روش‌های اقتصادی اصولی (روش‌هایی چون سود سرمایه، بهره، یا سود سهام) می‌باشد. خیلی از سفته‌بازها توجه کمتری به ارزش اصلی سهام دارند و به جای آن صرفاً بر تغییرات قیمت یا تحلیل تکنیکی، تمرکز می‌کنند. سفته‌بازی در اصل می‌تواند هر کالای قابل معامله یا روش اقتصادی را در بر بگیرد.

سفته بازی در بورس چیست؟ سفته باز کیست ؟

سفته بازی در بورس مانند هر بازار دیگری وجود داشته و آسیب هایی را به این بازار مالی وارد می کند.در کنار سرمایه گذاران بورس ، افرادی وجود دارند که با قبول ریسک بالا در سهامی که از رشد بازمانده اند، سرمایه گذاری کرده و با شگردهای مخصوص، سهم را در مسیر رشد قرار داده ، با افزایش قیمت سهم سود بالایی از بازار بورس کسب می کنند.

سفته بازی در بورس یا Speculation چیست؟

تعاریف زیادی برای ترکیب (سفته بازی) موجود است اما عام ترین و جامع ترین تعریف این عبارت به اینگونه است: (وارد شدن به تعاملات مالی پرریسک به منظور سود بردن از نوسانات ارزش یک کالا یا خدمت)

گاهی سفته بازی در بورس به نوسان گیری در بورس هم تعبیر می شود؛ در واقع سفته باز در بورس به شخصی اطلاق می شود که در معاملات خود بسیار ریسک پذیر بوده و برای به دست آوردن سود بالاتر ، هرچیزی را که قابل معامله بوده و امکان افزایش قیمتش وجود دارد، معامله می کند؛ معامله بر روی سهام، ارز، اوراق قرضه، کالا و نیز قرارداد و اوراقی که ارزشمندی آنها به اوراق بهادار، کالا یا ارز و شمش بستگی دارد، از جمله مواردی است که یک سفته باز در بازار بر روی آنها معامله می کند.

ریسک بالایی که سفته بازها می پذیرند، به هدف سود بالایی است که می خواهند کسب کنند؛ سفته بازی در یک بازار مالی اگر در دست عده ای خاص باشد که امتیازات ویژه و یا دارایی های منحصر به فردی را دارا هستند ، به شفافیت و سلامت بازار بسیار آسیب رسانده و باعث مشکلات فراوان می شود؛ به ویژه اگر سفته بازی در حجم وسیعی اتفاق بیفتد.

سفته بازی در هر بازار نیازمند تخصص بسیار است؛ زیرا که این کار پیچیدگیهای زیادی داشته و شخصی که وارد اینگونه معامله می شود باید ریسک بالایی را بپذیرد. از تعاریفی که از عبارت سفته بازی در فرهنگ عام وجود دارد می توان اینگونه نتیجه گیری کرد که در نظر اکثر افراد، سفته بازی واژه ای با بار منفی بوده و حتی در مواقعی در مقابل سرمایه گذاری قرار می گیرد.

تفاوت سرمایه گذاری با سفته بازی

تفاوتی که سفته بازی با سرمایه گذاری دارد ناشی از عوامل متفاوتی است؛ اما تشخیص تفاوت این دو کار دشواری می باشد.

• افق دید طولانی مدتی که سرمایه گذار نسبت به سفته باز در معاملات خود دارد، از نمونه های بارز این تفاوت می باشد؛ در واقع سرمایه گذاری در هر بازاری نیازمند این است که پروسه زمانی نسبتا طولانی طی شود تا ارزش سرمایه ی شخص افزایش پیدا کند؛ اما سفته بازی در زمانی کوتاه سود سرشاری را نصیب سفته باز می کند.
• میزان ریسکی که در تعاملات سفته بازی است، بسیار بالا بوده و حتی امکان از دست رفتن تمامی دارایی شخص سفته باز است؛ سفته باز با علم به تمامی این موارد، وارد معامله شده و دارایی خود را وارد بازار مورد نظر می کند. اما در سرمایه گذاری ریسک کار پایین بوده و تغییر ناگهانی ارزش ارز یا ریال سرمایه گذار را دچار ضرر نخواهد کرد.

سفته بازی در بورس چیست؟

سفته بازان در بورس با تشخیص سهمی که بنیادی بوده و حجم مبنای آن کم است، شروع به خرید این سهام با کدهای معاملاتی مختلف، کرده و کم کم شناوری سهم را می خرند. این کار با توافق عده ای از سفته بازان اتفاق می افتد و با همکاری یکدیگر شروع به خرید سهم می کنند.

زمانی که میزان مورد نظر از شناوری سهم خریداری شد، اخبار مثبتی از سهم مورد نظر در بازار و بین سهامداران پخش می شود؛ تا افراد را به خرید نماد مورد نظرشان تشویق کنند؛ و اینگونه صف خرید برای سهم تشکیل شده و قیمت آن روز به روز افزایش می یابد و از آنجا که سهم زیادی برای فروش وجود ندارد افراد ترغیب می شوند وارد صف های خرید شوند تا شاید بتوانند از سهم خرید کنند، سوار موج شارپی سهم شده و سود بالایی به دست آورند.

پس از سفته بازی در بورس رسیدن قیمت سهم به اوج خود، سفته بازان شروع به خالی کردن سهم و خارج کردن پول خود از آن با سود هنگفت می کنند و در این میان سهامداران خرد هستند که دچار ضرر می شوند.

شرایط مناسب برای سفته بازی در بورس

در بورس و بازار مالی باید شرایطی وجود داشته باشد تا سفته بازان بر مبنای آن شرایط، فرصت را غنیمت شمرده و دست به معامله بزنند. سهمی که قرار است مورد معامله قرار بگیرد باید سهمی بنیادی بوده و حجم مبنای آن کم باشد؛ در واقع سهامی که در بازار از رشد بازمانده اند و زمینه ی رشد را دارند برای سفته بازان مورد توجه بوده و سعی در سرمایه گذاری در آن سهم دارند. این اتفاق بیشتر در بازاری اتفاق می سفته بازی در بورس افتد که دارای نوسان بوده و ثبات نداشته باشد.

البته سفته بازی در بازار دارای ثبات هم اتفاق می افتد؛ اما زمانی که بورس به دلایل مختلفی اعم از اقتصادی یا سیاسی بی ثبات شده و دارای نوسان است، شرایط برای فعالیت سفته بازان مهیاتر شده و با شگردهایی خاص و انتشار اخباری کذب، اذهان افراد به سمت و سویی که می خواهند می کشانند و سهامداران را به خرید نماد مورد نظر خود تشویق می کنند.

سفته بازی در بورس چه تفاوتی با نوسانگیری دارد؟

همانطور که گفته شد نوسانگیری در بازار مالی معنایی منفی داشته و عمل سفته بازی مورد قبول عام نیست؛ اما نوسانگیری سیاستی معاملاتی است که بر پایه ی تحلیل تکنیکال و تابلوخوانی انجام می شود؛ در واقع نوسانگیران با آموزش تابلوخوانی و تحلیلی تکنیکال که در واقع آموزش بورس است، در سهامی که روند رو به رشد دارند را سرمایه گذاری کرده و بر موج حرکت شارپی سهم سوار شده و در کوتاه مدت به سودهای سرشار دست می یابند.

در صورتی که سفته بازان با اخباری دروغین، قیمت سهم مورد نظر خود را دستکاری کرده و در اصطلاح، با باد کردن قیمت آن کمک می کنند تا به سود دلخواه خود دست یابند. البته که نوسانگیران نیز با شناسایی اینگونه سهام با سفته بازان همراه شده و در مدت زمان کوتاه با خرید سهم، به سود های بالایی می رسند.

کلام آخر اینکه، سفته بازان در بیشتر موارد از ناآگاهی سهامداران بهره برده و به اهداف خود می رسند. سرمایه گذاری در هر بازار مالی نیازمند آموزش و کسب اطلاعات دقیقی است تا بتوان بر پایه ی آن وارد بورس شده و ارزش دارایی خود را بالا ببریم؛ آموزش بورس در گام اول، به ما کمک می کند تا با تحلیل سهام و شناخت نمادهای بنیادی، سرمایه گذاری مطمئنی داشته و وارد سفته بازی و معاملات مصنوعی سفته بازان نشویم.

سفته بازی چیست و به چه کسی سفته باز می گویند؟

سفته بازی اصطلاح رایجی در بازارهای مالی و سرمایه‌گذاری است و غالباً از به‌عنوان عملی فرصت‌طلبانه و منفی یاد می‌شود. سفته‌بازها افرادی هستند که به مطالعه و بررسی دقیق نوسانات قیمت کالا و خدمات پرداخته و برای دست‌یابی به سودهای بالا، اقدام به معاملات پر ریسک می‌کنند.

سفته بازی چیست؟

سفته بازی یعنی انجام معامله‌ای مالی که در آن ریسک بالایی برای از دست دادن بخش یا تمام مبلغ سرمایه‌گذاری شده‌ی اولیه وجود دارد و در مقابل، انتظار می‌رود که سود قابل‌توجهی به دست آورده شود. در سفته ‌بازی، ریسک ضرر ‌و ‌زیان، بیشتر از احتمال دستیابی به سودی بالاست و به همین دلیل به آن سفته‌ بازی و معامله‌ی پرریسک گفته می‌شود. گاهی تشخیص سفته ‌بازی از سرمایه‌گذاری مشکل می‌شود. تمایز این دو مفهوم به عوامل مختلفی مانند ماهیت دارایی، طول دوره‌ی نگهداریِ مورد انتظار و میزان اهرم افزایش سرمایه بستگی دارد.

خرید مسکن نیز می‌تواند با توجه به نوع خرید، سرمایه‌گذاری ساده و یا سفته ‌بازی در نظر گرفته شود. به‌طور مثال زمانی که فردی یک‌خانه باهدف اجاره آن خریداری می‌کند، سرمایه‌گذاری کرده است اما زمانی که فردی چند خانه را با قیمت‌هایی از قیمت فروش و با هدف کسب سود در کوتاه‌مدت می‌خرد، سفته‌ بازی انجام داده است. سفته‌بازان، نقدینگی بازار را فراهم می‌کنند و طیف وسیعی از تقاضاهای باز را پاسخ می‌دهند، همچنین به تولیدکنندگان در پوشش ریسک کمک می‌کنند. فروش استقراضی توسط سفته‌بازان به جلوگیری از ایجاد حباب قیمتی کمک می‌کند. صندوق سرمایه‌گذاری مشترک و صندوق‌های پوشش ریسک نیز گاهی در سفته ‌بازی شرکت می‌کنند. می‌توان درمجموع گفت: سفته‌ بازی یک معامله مالی با ریسک بالا و درعین‌حال بازده بسیار بالا است. اگر سود قابل‌توجهی در پیش نباشد، انگیزه‌ای برای شروع سفته ‌بازی وجود ندارد.

سفته ‌باز کیست؟

سفته‌بازان به دودسته تقسیم می‌شوند:

• گروهی از تحلیلگران و معامله گران هستند که روی یک سهم تمرکز می‌نمایند.
• افرادی هستند که با استفاده از پول از تحلیلگران، اقدام به فعالیت در سهمی خاص می‌کنند تا زیرکانه به سود دست یابند.

سفته‌باز، به دنبال ارزش کالا یا اوراق نیست و صرفاً به بازده‌های قیمتی توجه می‌کند. سفته‌بازها ریسک‌های بالایی را به‌ویژه در ارتباط با پیش‌بینی تغییرات قیمت در آینده می‌پذیرند و امیدوارند که با انجام این ریسک‌ها، سریعاً به سودهای بالایی دست یابند. معمولاً این افراد، سرمایه‌گذارانی ریسک‌پذیر سفته بازی در بورس و پیچیده هستند که در بازارهای مربوطه، تخصص دارند. آن‌ها معمولاً سرمایه‌گذاری‌های اهرمی مانند قراردادهای آتی و اختیار معامله را انجام می‌دهند. ازاین‌رو به این سرمایه‌گذاران، سفته‌باز گفته می‌شود که آن‌ها سعی می‌کنند تا تغییرات قیمت را در بخش‌های بی‌ثبات‌تر بازار پیش‌بینی کنند و باور دارند یا فکر می‌کنند که سود بالایی به‌دست خواهند آورد، حتی اگر شاخص‌های بازار، خلاف آن را نشان دهد. همچنین فعالیت این افراد، در چارچوب زمانی کوتاه‌تری نسبت به سرمایه‌گذاران دیگر، صورت می‌گیرد. درست است که هر باوری را که استراتژی سرمایه‌گذاری را هدایت می‌کند، می‌توان سفته‌بازان دانست، ولی اگر بازار از آن ایده حمایت کند، نمی‌توان آن را چندان سفته‌بازان به شمار آورد. به‌طورکلی، فعالیت‌های سفته‌بازان دارای ریسک بالاتری هستند که اغلب، به دلیل این است که شاخص‌های بازار، احتمال بالا رفتنِ ارزش پولی دارایی‌ را نشان نمی‌دهند. به‌علاوه سفته‌بازان، معمولاً قراردادهای آتی یا اختیار معامله را بیش از سهام مرسوم و رایج خریداری می‌کنند.

چه سهامی مستعد سفته بازی است؟

سفته‌بازان، سهام‌های بنیادی که بنا به دلایل نامشخصی از توجه بازار دور ماندند و حجم مبنای پایینی دارند را انتخاب می‌کنند تا بتوانند سهم موردنظرشان را در اصطلاح، باد کنند و یا به عبارت دیگر، اقدام به نوسان‌گیری از سهم مورد نظر نمایند. نقدینگی بالا که توسط سفته‌بازان به بازار تزریق می‌شود، منجر به افزایش تقاضا و در نهایت افزایش قیمت سهم به میزانی بیش از ارزش واقعی آن سهم می‌گردد. و این شرایط ممکن است سبب ایجاد حباب سفته بازی در سهم را فراهم کند. گاهی برعکس حالت بالا نیز ممکن سفته بازی در بورس است رخ ‌دهد. برای نمونه، اگر سفته‌باز عقیده داشته باشد که روند رو به پایینی در بازار وجود دارد یا قیمت دارایی خاصی، بیش از ارزش واقعی آن است، تا جای ممکن و در حالی که قیمت‌ها بالاتر هستند، آن دارایی را می‌فروشد و این عمل، موجب پایین رفتن قیمت فروش آن دارایی خواهد شد. اگر سایر سرمایه‌گذاران نیز مانند او عمل کنند، قیمت آن دارایی باز هم پایین‌تر می‌رود و در نهایت منجر به ترکیدن هر گونه حباب سفته بازی موجود می‌شود، تا زمانی‌ که فعالیت در بازار، به حالت ثبات و تعادل برسد.

چگونه بین سفته باز و سرمایه گذار تمایز قائل شویم؟

نکته‌ای که سفته‌باز را از سرمایه‌گذار متمایز می‌کند، ماهیت دارایی مورد معامله، دوره نگهداری دارایی و میزان اهرم اعمال شده است. به مثال زیر توجه کنید:

فرض کنید که آقای غفاری، منزل مسکونی را با هدف اجاره دادن، خریداری کند. در این صورت عنوان می‌شود که او سرمایه‌گذاری کرده است. اما اگر آقای غفاری چند دستگاه منزل مسکونی را با قیمتی پایین‌تر از قیمت بازار و با هدف کسب سود در کوتاه‌مدت خریداری کند. در این صورت یک معامله مالی با ریسک و احتمالأ بازده بالا انجام داده است، پس آقای غفاری در این شرایط سفته بازی کرده است. به طور کلی می‌توان گفت که، هر سرمایه‌گذار، زمانی سفته‌باز محسوب می‌شود که باور داشته باشد شرکتی که به تازگی دچار شکست چشم‌گیری (مانند بازتاب بسیار منفی آن شرکت در مطبوعات یا حتی ورشکستگی) شده است، به‌سرعت به روزهای پر رونق و سودده خود بازخواهد گشت. اگر این سرمایه‌گذار در چنین شرکتی سرمایه‌گذاری کند، سفته‌باز در نظر گرفته می‌شود.

چه زمانی سفته بازی در بازار شیوع پیدا می‌کند؟

معمولا این روش در بازارهایی که ثبات اقتصادی و یا سیاسی کمتری دارند بیشتر به چشم می خورد، البته این بدان معنی نیست که در بازارهای دارای عمق کافی و ثبات سیاسی و اقتصادی، این گروه فعال نخواهند بود. بلکه در تمام بازارهای مالی با شدت و ضعف می توان آنان را یافت و اساسا بازار بدون این گروه بی معنی خواهد شد. اما در حد افسار گسیخته آن موجبات به وجود آمدن حباب های قیمتی شدید (و حتی عکس آن) را فراهم خواهند نمود که باعث بالا رفتن ریسک در بازار سرمایه خواهد گردید. در بازارهای کارا، قیمت سفته بازی در بورس بازار اوراق بهادار به قیمت ذاتی (قیمت واقعی) آن‌ها نزدیک‌تر و به شکل عادلانه تعیین می‌شود. بازار غیرکارا باعث دلسردی سهامداران عادی می‌شود. این افراد فقط به اطلاعات رسمی دسترسی دارند که تمام واقعیت بازار را برایشان منعکس نمی‌کند و باعث ظهور تعدادی از سهامداران با نقدینگی سنگین در قالب سفته‌باز می‌شود. این افراد بر اساس اطلاعات پنهانی بازار، بی‌دلیل یک سهام را بالا و پایین نوسان می‌دهند و خسارت زیادی به فعالان بورس وارد می‌کنند. ذکر این نکته خالی از لطف نیست که سهم‌ها با شرایط بنیادی مناسب، حبابی نشده و در زمان ریزش بازار، سقوط سنگین تجربه نمی‌کنند؛ اما سهم شرکت‌های کوچک که اگر دچار سفته ‌بازی باشند به همان سرعتی که رشد کردند سقوط می‌کنند.

فرآیند سفته بازی چگونه است؟

هر دو گروه سفته باز سهم را طی روزهای متمادی زیر نظر می‌گیرند. پس از آن با کدهای معاملاتی مختلف در جای مناسب اقدام به خرید سهام در پله‌های مختلف می‌کنند. تفاوت خریدشان با خریدهای معمولی در این است که با حجم‌های بالا و از طریق کدهای مختلف معاملاتی این کار را انجام می‌دهند که جزو سهامداران درصدی سهم قرار نگیرند. اگر در رده سهامداران درصدی قرار گیرند، معاملات آن‌ها رصد شده و اهداف آن‌ها نقش بر آب خواهد شد. این افراد، پس‌ازاینکه سهام مدنظرشان را در قیمت‌های مناسب خریدند اقدام به جلب‌توجه و نظر عموم تحلیل گران و معامله گران در بازار می‌کنند و البته اخیراً در این کار بسیار حرفه‌ای شده‌اند؛ یعنی در حمایت‌های تکنیکی اقدام به بالا بردن حجم معاملات می‌کنند. روال کار آن‌ها، به این صورت است که چند روز حدود ۲ الی ۳ روز معاملاتی با کدهایی که دارند اقدام به صف خرید کردن سهم می‌کنند. در روزهای آینده، همین سفته‌بازها با کدهای معاملاتی متفاوت، صف خرید صوری ساخته و قیمت پایانی سهم را تا مثبت کامل بالا می‌برند.

در همین حال سایر معامله گران وقتی می‌بینند یک سهم چند روز صف خرید بوده و اکنون نیز صف است، توجهشان به این سهم جلب شده و اقدام به رفتن در صف‌های خرید می‌کنند. در روزهای بعدی، سفته‌بازان سفارش خود را در از صف کم‌کم حذف می‌کنند. در روزهای آخر که سهم به اهداف خود نزدیک شده، این افراد اقدام به تبلیغ سهم در شبکه‌های اجتماعی کرده و سایر سهامداران را با خود همراه می‌کنند. به سفته بازی در بورس این افراد موج سوار گفته می شود. این گروه که خطرناک‌ترین فعالان بورس می‌باشند، با استفاده از سرمایه‌های کلان و قابلیت‌های ترویج اطلاعات و اخبار کذب سعی در دست‌کاری و انحراف بازار دارند. این گروه از فعالان هیچ تمایلی به رعایت قوانین بازی نداشته و در عملکرد ایشان هیچ اثری از قوانین بازی برنده-برنده به چشم نمی‌خورد. غالب افرادی که در روزهای سفته بازی در بورس پایانی به جمع سهامداران پیوستند، با ضرر از سهم خارج می‌شوند.

آیا هر شخصی می‌تواند به‌راحتی سفته بازی کند؟

سفته‌ بازی خیلی هم راحت نیست. وقتی چند روز سفته‌بازان سهام را مثبت می‌کنند احتمالاً عده دیگری نیز با آن‌ها سهام را بخرند و طبیعی است که سایر افراد نیز همانند سفته‌بازان وقتی ببینند بعد چند روز در سود هستند اقدام به فروختن سهامشان کنند و این فروش زودتر از فروش سهام توسط سفته‌بازان اتفاق بیفتد و آن‌ها با کاهش سود مواجه شوند. همچنین با توجه به غیرقانونی بودن این فعالیت درصورتی‌که توافق سفته‌بازان با طرفین معامله و تحلیلگران به نتیجه نرسد، سهم به هدف نخواهد رسید.

چگونه در دام سفته بازان نیفتیم؟

وقتی سفته‌ بازی در حال کار روی یک سهم است، حجم معاملات سهم چندین برابر حجم میانگین ماهانه‌اش شده و چند روزی ادامه می‌یابد. پس از طریق حجم معاملات می‌توانید متوجه ورود پول هوشمند و سفته‌ بازی روی سهام شوید. درصورتی‌که اگر سهمی ارزشمند باشد کم‌کم حجم معاملاتش افزایش می‌یابد و حقوقی سهم طی زمان کوتاه‌مدت یا میان‌مدت اقدام به جمع‌آوری سهم می‌کند و ممکن است سهم حتی در چند ماه به‌صورت خنثی باشد. سعی کنید فقط در حمایت‌های معتبر اقدام به خرید کنید نه هر حمایتی که پیش روی سهم بود. حد ضرر خود را نیز همیشه رعایت کنید و متناسب با رشد هر سهم حد ضررتان را بالا بیاورید. افزایش دانش و اطلاعات بورسی، شناخت شرکت‌ها نیز به ما کمک می‌کند، سهم‌های مطلوب را شناسایی کنیم و در تله سفته‌بازان نیفتیم.

سفته بازی چیست و سفته باز چه کسی است؟

احسان والیان

• اشتراک‌گذاری

در سفته‌بازی به طور کلی مقداری پول نگه داشته می‌شود تا در فرصت مناسب فرد اقدام به خرید یک گزینه سرمایه‌گذاری کند. این عمل در بازار سهام به ورود سرمایه و نقدینگی بالای سفته بازان گفته می‌شود.

یکی از اصطلاحاتی که در میان فعالان بازار سرمایه وجود دارد و گاهی به گوش می‌رسد، همین عبارت "سفته بازی" و یا "سفته باز" است. اما باید گفت که میان آن چه که ما فکر می‌کنیم تا این اصطلاح در بازار بورس اختلاف بسیاری وجود دارد. درست شنیده‌اید. در بازار بورس، عملی به نام سفته بازی و شخصی به نام سفته باز وجود دارد. سفته بازان اشخاصی هستند که با ریسک بسیار زیادی به فعالیت‌های اقتصادی در بازار بورس می‌پردازند. اما برای آشنایی با این اصطلاح فعال در بازار سهام نیاز به توضیح و تشریح بیش‌تری داریم.

به چه عملی سفته بازی می گویند؟

افرادی که به نام سفته باز در بازار بورس فعالیت می‌کنند با ریسک بسیار بالایی وارد معاملات این بازار می‌شوند. این معاملات ممکن است به قیمت از دست رفتن کل مبلغ سرمایه گذاری شده شود اما موضوع مهم در مورد سفته بازان این است که آن‌ها به شدت نسبت به حوزه سرمایه گذاری که در آن فعال هستند تسلط دارند و به خاطر آگاهی‌شان معمولا بدون ضرر و با سودهای هنگفت از معامله خارج می‌شوند. در سفته‌بازی به طور کلی مقداری پول نگه داشته می‌شود تا در فرصت مناسب فرد اقدام به خرید یک گزینه سرمایه‌گذاری کند. این عمل در بازار سهام به ورود سرمایه و نقدینگی بالای سفته بازان گفته می‌شود. سفته بازان با ورود سرمایه به سراغ خرید سهامی می‌روند که از قبل به نوسان گیری و تحلیل آن‌ها پرداخته‌اند. با ورود سفته بازی به بازار سهام، ارزش سهام موردنظر بالاتر از ارزش قیمتی آن به طور فزاینده‎‌ای بیش‌تر می‌شود.

سفته بازها چه کسانی هستند؟

همان‌طور که گفتیم افرادی که سفته بازی را انجام می‌دهند سفته باز نام دارند. این دست از افراد با ورود کل سرمایه خود وارد بازار می‌شوند. سفته بازان با قرار دادن بخشی از سرمایه خود اقدام به خرید سهام می‌کنند و باعث افزایش قیمت آن می‌شوند. یکی از نشانه‌هایی که می‌توان از طریق آن به حضور سفته بازها در یک سهم پی برد همین افزایش رقم سهم است. بعد از این که قیمت سهم به وسیله صف خریدی که این افراد تشکیل داده‌اند به بالاترین حد ممکن رسید، اقدام به فروش صورت می‌گیرد؛ در نتیجه همان طور که قیمت سهم موردنظر با سرعت بالا رفته است به همان شدت پایین می‌آید. در مورد سهام بنیادی باید گفت که این خرید و فروش‌ها چندان تاثیری بر قیمت آن‌ها نمی‌گذارد و تقریبا همان روال عادی خود را طی می‌کنند.

تبعات و حد و مرز در سفته بازی

گفتنی است که حضور سفته بازان باعث اتفاقاتی هم در بازار می‌شود که چندان مورد پسند معامله گران و سهام داران نیست. یکی از اتفاقاتی که باعث آن را سفته بازی‌های بی حد و مرز می‌دانند به وجود آمدن حباب‌های قیمتی است. گاهی افزایش قیمت تا به اندازه‌ای بالا می‌رود که باعث به وجود آمدن حباب‌های قیمتی می‌شود. البته بعضی از سهم‌ها نیز در مجاورت این حباب‌ها به شدت دچار کاهش قیمت می‌شوند. می‌توان گفت که حضور سفته بازان باعث به وجود آمدن بی اعتمادی در بازار می‌شود. تاثیرات مخرب سفته بازی به فرآیند نوسانات سنگین نیز منتهی می‌شود. متاسفانه به دلیل وجود چنین فعالیتی در بازار بورس، سهام بسیاری از شرکت‌های کوچک بازیچه دست سفته بازها می‌شود و در نهایت این سهام منجر به سقوط می‌شوند.

این دست از افراد با ورود کل سرمایه خود وارد بازار می‌شوند. سفته بازان با قرار دادن بخشی از سرمایه خود اقدام به خرید سهام می‌کنند و باعث افزایش قیمت آن می‌شوند. یکی از نشانه‌هایی که می‌توان از طریق آن به حضور سفته بازها در یک سهم پی برد همین افزایش رقم سهم است. بعد از این که قیمت سهم به وسیله صف خریدی که این افراد تشکیل داده‌اند به بالاترین حد ممکن رسید، اقدام به فروش صورت می‌گیرد؛ در نتیجه همان طور که قیمت سهم موردنظر با سرعت بالا رفته است به همان شدت پایین می‌آید. در مورد سهام بنیادی باید گفت که این خرید و فروش‌ها چندان تاثیری بر قیمت آن‌ها نمی‌گذارد و تقریبا همان روال عادی خود را طی می‌کنند.

سفته‌بازی در بورس چیست؟ انواع سفته‌بازی در بورس

سفته‌بازی در بورس و سایر بازارهای سرمایه‌ای یک واقعیت انکارناپذیر و تا حدی لازم است. ازاین‌رو با اطلاق صفت های منفی یا مثبت به این‌گونه مفاهیم نمی‌توانیم از واقعیت آن چشم‌پوشی کنیم.
به‌طورکلی بسیاری سفته‌بازی در بورس را برابر با نوسانگری می‌دانند؛ اما واقعیت این است که تنها ازنظر زمان سرمایه‌گذاری این دو به یکدیگر شباهت دارند و روش‌ها و اهداف آن‌ها طور کلی از یکدیگر جداست. از طرف دیگر سفته‌بازی در بورس یک مفهوم لازم محسوب می‌شود. سفته‌بازان درست مانند یک کاتالیزور عمل می‌کنند، می‌توانند موتور یک سهم را سریع روشن یا سریع خاموش کنند و روند سهم را به‌سرعت در مسیر اصلی خود قرار دهند.

اما بهتر است بدانیم که سفته‌بازی در بورس چیست و به چه کسی سفته‌باز گفته می‌شود. شناخت سفته‌بازی در بورس از این نظر اهمیت دارد که باعث می‌شود سرمایه شما در این تغییر روندهای سریع و وارد شدن سریع سهم به روندهای مختلف از بین نرود. درواقع در مسئله سفته‌بازی در بورس معمولاً تنها خود سفته‌بازان سود اصلی را می‌برند و احتمالاً کسانی که شانس با آن‌ها یار بوده و سهمی را داشته‌اند که موردتوجه سفته‌بازان قرارگرفته است. حال در ادامه بیشتر از این مفاهیم خواهیم گفت. با ما همراه باشید.

سفته‌بازی در بورس یعنی چه؟

اولین چیزی که ما باید در مورد سفته‌بازی در بورس بدانیم، تعریف آن است. به‌طورکلی در یک تعریف آکادمیک سفته‌بازی به مفهومی گفته می‌شود که طی آن یک معامله کوتاه‌مدت با ریسک نسبتاً بالا و سود غیرمعمولی صورت می‌گیرد.
درواقع سفته‌بازی در بورس بر اساس تغییر روندهای قیمتی و تغییر ارزش‌گذاری‌ها صورت می‌گیرد. شما تصور کنید قیمت یک کالا صد تومان باشد. طی چند هفته دیگر قیمت این کالا هزار تومان می‌شود. در این حالت گفته می‌شود که در این کالا سفته‌بازی رخ‌داده است؛ یعنی عده‌ای با خرید کالا منتظر افزایش قیمت آن بوده و سپس کالا را وارد بازار می‌کنند و سود هنگفت خودشان را برمی‌دارند.

سفته‌بازی در تمام بخش‌های اقتصادی وجود دارد و چیز واقعاً عجیبی محسوب نمی‌شود؛ اما ازنظر عموم مردم سفته‌باز یک فرد سودجو است که تنها به دنبال سود خود است؛ اما به‌هرحال این‌یک مفهوم اقتصادی غیرقابل‌انکار است. همچنین بسیاری دیگر تصور می‌کنند که سفته‌بازی تنها عامل مؤثر در افزایش قیمت این کالا شده است. اگر این‌گونه بود امروز باید سفته‌بازان را ثروتمندترین افراد دنیا خطاب می‌کردیم؛ اما واقعیت چیز دیگری است. سفته‌بازان تنها عامل محرکی برای این افزایش قیمت‌ها محسوب می‌شوند و نه چیز بیشتر!

درواقع در اقتصاد تا زمانی که پول وارد نشود عملاً هیچ تغییر قیمتی و افزایش قیمتی را شاهد نخواهیم بود. این ورود پول در سیستم عرضه و تقاضا بر عهده سفته‌بازان محسوب می‌شود. در سیستم‌های مالیاتی مانند سیستم اقتصادی غرب، خود دولت این وظیفه را بر عهده می‌گیرد و سعی می‌کند با این کار افزایش قیمت را مدیریت کند.

سفته‌بازی در بورس و یک مسئله اقتصادی

بنابراین تا این جای داستان متوجه شدیم که سفته‌بازی در بورس یا در بخش‌های مختلف داستان تنها یک ابزار و یک اهرم برای افزایش قیمت محسوب می‌شود. برای درک این موضوع باید کمی از اقتصاد کلان صحبت کرد. (برای دانستن اهرم مالی در بورس این مقاله به شما کمک خواهد کرد)

درواقع هر کشوری در دنیا دارای شکل اقتصادی مختص به خودش است. شکل اقتصادی ایران بر پایه سیستم عرضه و تقاضا یا بخواهیم بهتر بگوییم بر اساس تورم ساخته‌شده است. درواقع تورم مانند یک ماشین در سیستم اقتصادی حرکت می‌کند و از بخش‌های مختلف عبور می‌کند و طی چند سال یک دور کامل در تمام بخش‌های اقتصادی می‌زند.

دولت تنها می‌تواند بزرگی و سرعت ماشین را در این سیستم کنترل کند و به‌هیچ‌عنوان نمی‌تواند مسیر مشخصی برای آن تعریف یا جلوی حرکت آن را بگیرد. سفته‌باز درواقع کسی است که می‌تواند مسیر این حرکت را حدس بزند یا تشخیص بدهد؛ اما این کار چندان ساده‌ای نیست و احتمال خطا در آن بسیار زیاد است؛ بنابراین گفته می‌شود که سفته‌بازی در بورس یا در بخش‌های دیگر اقتصاد عملاً کاری پر ریسک محسوب می‌شود؛ اما اگر این ریسک درست باشد و پاسخ بدهد اما در مدت‌زمان کوتاه میزان سود قابل‌توجهی نصیب سفته‌باز می‌شود.

به‌طور مثال تصور کنید که شما سال ۹۸ یک منزل مسکونی در تهران به قیمت ۴۰۰ میلیون تومان خریداری می‌کردید. این منزل در انتهای سال ۹۹ قیمتی حدود سه برابر پیداکرده است؛ بنابراین عملاً شما در مدت نزدیک به دو سال سودی سه برابری را تجربه کردید؛ یعنی یک سود ۳۰۰ درصدی! این سودی نیست که بتوان به‌صورت عادی با سرمایه‌گذاری یا کارهای دیگر آن را به دست آورد. حال اگر شما بدانید مسیر بعدی تورم کدام بخش اقتصادی خواهد بود، مسلماً وارد آن بخش می‌شوید. این کار همان سفته‌بازی محسوب می‌شود.

سفته‌بازی در بورس را بشناسیم!

اما حالا که تقریباً توانستیم با مفهوم کلی سفته‌بازی در اقتصاد آشنا شویم، بهتر است به‌صورت اختصاصی‌تر سفته‌بازی در بورس را موردبررسی قرار دهیم.
فرق مهمی که میان سفته‌بازی در بورس و سایر بخش‌های اقتصادی وجود دارد این است که تمام اطلاعات خریدوفروش و ورود و خروج پول رصد می‌شود و تقریباً هر سرمایه‌گذاری می‌تواند این اطلاعات را به‌راحتی ببینید و متوجه شود؛ بنابراین سفته‌بازی در بورس نسبت به بخش‌های دیگر اقتصادی کار سخت‌تری محسوب می‌شود! همین سختی کار باعث شده است که عملاً روش‌ها و متدهای استفاده‌شده توسط این افراد بسیار پیشرفت کند و به‌جایی رسیده است عملاً نه‌تنها تازه‌کاران، بلکه قدیمی‌ها و باتجربه‌های بازار نیز گاها درگیر سفته‌بازی در بورس می‌شوند.

سفته‌ بازی چیست؟ سفته بازان در بازار سهام چگونه کار می‌کنند؟

سفته بازی یکی از واژه‌هایی است که در ادبیات اقتصادی عامه مردم ما، به عنوان واژه ای با بار معنایی منفی رواج پیدا کرده است. گاهی اوقات ممکن است در نشریات، مقاله‌ها و تحلیل‌هایی را مشاهده کنیم که از سفته بازها به شکلی بسیار منفی و در حد قاچاقچی یا تروریست اقتصادی نام می‌برند.

البته واقعیت هم این است که اگر سفته بازی در یک بازار مالی و اقتصادی به شکل گسترده رایج شود و از سوی دیگر سفته بازها در یک بازار مالی،‌ به گروهی خاص با دارایی‌های خاص یا امتیازهای خاص محدود شوند، سفته بازی ممکن است به سلامت آن بازار لطمه جدی وارد کند.

سفته‌بازی چیست؟

بهتر است با مفهوم کلی سفته باز و سفته بازی آشنا باشیم تا این واژه (یا صفت)‌ را به شکل دقیق‌تری به کار بگیریم.

در ساده‌ترین تعریف، سفته بازی یا Speculation را به این صورت تعریف می‌کنند:

وارد شدن به تعاملات مالی پرریسک به منظور سود بردن از نوسانات ارزش یک کالا یا خدمت، سفته بازی نامیده می‌شود.

گاهی در زبان فارسی – البته با کمی قربانی کردن از مفهوم دقیق این کلمه – به کسانی که سفته بازی می‌کنند، نوسان گیر هم گفته می‌شود.

در تعریفی مفصل‌تر، در ویکی‌پدیا در مورد سفته‌بازی اینطور نوشته شده:

سفته‌بازی، (به انگلیسی: Speculation) انجام معاملات اقتصادی ریسک‌دار، به منظور حصول سود از نوسانات کوتاه یا میان مدت، در ارزش بازاری کالای تجاری چون روشی اقتصادی، بجای سعی برای حصول سود از روش‌های اقتصادی اصولی (روش‌هایی چون سود سرمایه، بهره، یا سود سهام) می‌باشد. خیلی از سفته‌بازها توجه کمتری به ارزش اصلی سهام دارند و به جای آن صرفاً بر تغییرات قیمت یا تحلیل تکنیکی، تمرکز می‌کنند. سفته‌بازی در اصل می‌تواند هر کالای قابل معامله یا روش اقتصادی را در بر بگیرد.

معمولاً سفته بازی را در برابر سرمایه گذاری قرار می‌دهند. اما اینکه تفاوت این مفهوم دقیقاً چیست، مورد توافق همگان نیست. در این مطلب جامع از بورسینس قصد داریم به بررسی سفته‌بازی در بازارها، مخصوصا بازار سهام بپردازیم.

سفته‌باز کیست؟

سفته باز، فردی است که ابزار مشتقه (derivatives، قرارداد یا اوراقی که ارزش آن، به ارزش اوراق بهادار، کالا، شِمش یا ارز اصلی وابسته است و هیچ‌‌گونه ارزش مستقلی ندارد)، کالا، اوراق قرضه، سهام یا ارز را با ریسکی بالاتر از حد معمول، در ازای به‌دست آوردن سودی فراتر از انتظار،‌ معامله می‌کند. سفته بازها ریسک‌های بالایی را به‌ویژه در ارتباط با پیش‌بینی تغییرات قیمت در آینده می‌پذیرند و امیدوارند که با انجام این ریسک‌ها، سریعا به سودهای بالایی دست یابند.

معمولا سفته بازان سرمایه‌گذارانی ریسک‌پذیر و پیچیده هستند که در بازارهایی که در آن معامله می‌کنند، تخصص دارند. آنها معمولا سرمایه‌گذاری‌های اهرمی مانند قراردادهای آتی و اختیار معامله را انجام می‌دهند. از این رو به این سرمایه‌گذاران، سفته باز گفته می‌شود که آنها سعی می‌کنند تا تغییرات قیمت را در بخش‌های بی‌ثبات‌تر بازار پیش‌بینی کنند و باور دارند یا فکر می‌کنند که سود بالایی به‌دست خواهند آورد، حتی اگر شاخص‌های بازار، خلاف آن را نشان دهد. سفته بازها معمولا در چارچوب زمانی کوتاه‌تری نسبت به سرمایه‌گذاران دیگر، عمل می‌کنند.

دیدگاه‌های متفاوت در مورد سفته‌بازی

گاهی اوقات، سرمایه گذار و سفته باز را از نظر افق زمانی تصمیم گیری، با یکدیگر مقایسه می‌کنند. از این دیدگاه، کسی که مثلاً خانه‌ای را خریده و آن را خالی و بدون استفاده نگه داشته و سالها بعد فروخته است، سرمایه گذار و کسی را که خانه ای را به خاطر قیمت مناسب و ارزان آن (مثلاً به دلیل نیاز مالک خانه به نقدینگی) خریداری می‌کند و طی روزها یا ماه‌های آتی آن را به فرد دیگری می‌فروشند، سفته باز گفته می‌شود.

گاهی اوقات، سرمایه گذار و سفته باز را از نظر میزان ریسکی که معاملات خود می‌پذیرند، مقایسه می‌کنند. سرمایه گذار را کسی می‌دانند که محافظه کارانه تصمیم گرفته یا ریسک معقول انجام می‌دهد و سفته بازی را رفتار کسی می‌دانند که وارد ریسک‌های بزرگ قمارگونه می‌شود. در این تعریف، فردی که در حوزه‌ی بازرگانی فعالیت می‌کند، اگر با هدف کاهش ریسک معاملات خود، پس از اعلام قیمت به مشتری، ارز مورد نیاز معامله خود را تامین کند، تصمیم او از جنس سرمایه گذاری محسوب می‌شود. بازرگان،‌ با این کار، اطمینان حاصل می‌کند که به دلیل تغییر ناگهانی ارزش پول، دچار زیان نخواهد شد. البته طبیعی است که بر خلاف برخی از همکاران خود، با نوسان قیمت ارز،‌ سود مضاعف هم کسب نخواهد کرد.

اما کسی که بر اساس شنیده‌های خود، بر این باور است که احتمال دارد ارزش ریال مثلاً در هفته‌ای آینده بیست درصد کاهش پیدا کند و سرمایه‌ی قابل توجهی را – به امید کسب سود – به دلار یا یورو تبدیل می‌کند، سفته باز در نظر گرفته می‌شود.

برخی منابع رسمی، سفته بازی را کسب سود از طریق تلاش برای پیش بینی نوسان قیمت تعریف می‌کنند و تاکید می‌کنند که وجود سفته بازی در حد معقول،‌ برای فعالیت هر بازار ضروری است. اما شکل افراطی آن می‌تواند به مکانیزمهای بازار آسیب بزند.

بازارها، درست مانند یک اکوسیستم هستند و هر یک از این نقش‌ها، در صورتی که به شکل متعادل و منطقی آن ایفا شوند، می‌توانند ضامن سلامت و بقاء بازار باشند.

اما خوب است به خاطر داشته باشیم که شکل متعادل سفته بازی به تعدیل عرضه و تقاضا و تامین نقدینگی کمک کرده و شکل نامطلوب آن، به ایجاد نارضایتی در معامله کنندگان و سرمایه گذاران و همینطور ایجاد حباب در قیمت‌ها و نوسانات شدید قیمت‌ها (Market Volatility) منجر می‌شود.

در چه سهم‌هایی سفته بازی می شود؟

سفته بازی عمدتا در سهم هایی اتفاق می افتد که از لحاظ بنیادی خوب هستند. در واقع سهم های گمنام مورد سفته بازی قرار نمی گیرند. سهم هایی که تحلیل بنیادی خوبی دارند و به هر دلیل مدت کوتاهی متروکه بوده اند، برای سفته بازان جذابیت دارند.

سیدعلی کارآموز: تکنیکال یعنی پیگیری روند عرضه و تقاضا و به دنبال مسیر پول بودن. در تحلیل تکنیکال اهمیتی ندارد که پول از کجا می آید. مهم این است که پول به چه سمت می رود. اما در روانشناسی بازار مهم است که پول از کجا می آید. در روش روانشناسی بازار شناخت از مسیر روند پول به دست می آید و برای معامله گر تفسیر خبر بسیار مهم است. البته بهره گیری از خبر یا روانشناسی بازار مشکلی که دارد این است که بسیار کوتاه مدت است.

به طور مثال در مورد سهام سیمانی امکان دارد در آینده روندشان تغییر کند، اما در حال ساختن کف های محکمی هستند که ایجاد روند می کند. همچنین جریان سرمایه اندکی به سمت سیمانی ها در حرکت است.

به هر حال هر سهمی که بالا می روند به هر دلیل مثل تکنیکال، بنیادی، خبر، مذاکرات و یا هر دلیل دیگری، با پول بالا می رود. پول در هر سهمی بیاید و تقاضا باشد، آن سهم بالا می رود. تمام سهم های بازار که رشد می کنند،‌با پول بالا می روند. پس ما با آوردن پول به سهم مشکلی نداریم.

اما مهم این است که در چه سهم هایی سفته بازی می شود؟ سفته بازی عمدتا در سهم هایی اتفاق می افتد که از لحاظ بنیادی خوب هستند. در واقع سهم های گمنام مورد سفته بازی قرار نمی گیرند. سهم هایی سفته بازی در بورس که تحلیل بنیادی خوبی دارند و به هر دلیل مدت کوتاهی متروکه بوده اند، برای سفته بازان جذابیت دارند.

نکته دوم این است که سفته بازارن بر سهم هایی کار می کنند که حجم مبنای کم داشته باشد و یا فرابورسی باشد تا اوقاتی که می خواهند سهم را چاق کنند، هزینه زیادی برای حجم مبنا ندهند و سهم راحت بالا برود.

نکته سفته بازی در بورس بعدی در مورد سهم هایی که سفته بازان انتخاب می کنند این است که این سهم ها به صورت غیرعادی رشد می کنند. سفته بازان اجازه نفس کشیدن به سهامداران در این سهام نمی دهند و به مدت دو ماه به حداکثر رشد خود می رسند. و یک سره صف هستند.

به قول معروف جو روانی پرقدرت ایجاد می کنند و این سهم ها همیشه در چشم هستند. در هر زمانی این سهم ها وجود دارند. این سهم ها بالا می روند و کسی که پول می اورد و سهم را بالا می برد کار خوبی می کند.

دلیل دوری از سفته بازی در بورس چیست؟‌

در بورس وقتی سفته‌بازان سهم را بالا می برند، ‌اجازه ورود نوسان گیر را نمی دهند و در محدوده ای که قصد دارند از این سهم خارج شوند، از رسانه ها و از سایت ها استفاده می کنند و خبر منتشر می کنند. در اینجا کلاه بر سر سایرین می رود. خبرهای زیادی مثل تعدیل سود یا افزایش سرمایه باعث بهبود هر سهم می شود اما نوسانگیران قبل از این که این اخبار منتشر بشود می فهمند و با بالا بردن انتزاعی سهام،‌ ارزش اخبار را از بین می برند و عبارت پیش خورد کردن سهم در بازار مطرح می شود.

در علم تکنیکال درصدهای فیبوناتچی داریم که حد نهایی آن 161 درصد رشد است. بعضی از سهم ها از 200 به قیمت های بالا رسیده اند، بسیار پر ریسک هستند. سهمی که 100 یا 200 درصد رشد کرده است و در محدوده ای سفته بازی در بورس است که حمایت ندارد،‌خطرناک است. مثال آن سهم «وآتی» است که وقتی شروع به سقوط کرد،‌ هیچ کس نمی توانست جلوی آن را بگیرد. سهمی که در نقطه حمایت قرار دارد، برای خرید خوب است.

به هر حال برای مقاومت و حمایت ها باید مواظب بود و فعالان بازار باید سعی کنند از این سهم ها دوری کنند. سهم های مورد نظر سفته بازان وقتی می خواهند خالی کنند،‌ به قدی حرفه ای عمل می کنند که حتی حرفه ای های بازار هم متوجه نمی شوند. زیرا بازه مثبت می دهند. در حالی که خریدار اگر خریدار باشد، سهم را از پایین جمع می کند و نیازی به بازه مثبت ندارد.

این بازه مثبت به این علت است که می خواهند بار روانی ایجاد کنند. مثل صف های سنگین خرید که از سر صبح می چینند و همه به امید این که روز بعد مثبت می شود، سهم را نگه می دارند و یا این که در روزی که همه سهم ها منفی هستند با یک شارژ اندک سهم را مثبت می کنند. هدف از این کار ایجاد بار روانی است. زیرا سهامداران به این فکر می کنند که سهمی که در روز منفی مثبت است،‌ در روزهای مثبت کولاک می کند. به طور مثال وقتی همه سهم های گروه خودرو منفی است، ‌یکی دو سهم مثبت می شوند بار روانی سنگینی ایجاد می شوند. در نهایت در روزهایی که بازار مثبت می شود این سهم ها شروع به عرضه می کنند. در اینجاست که خالی می کنند.

اگر فعال بورس هستید حتما مشاهداتی در مورد سفته‌بازی داشته‌اید، این موارد را می‌توانید برای ما و سایر خوانندگان در بخش دیدگاه مطرح کنید.

قصد شروع سرمایه‌گذاری در بورس را دارید؟ اولین قدم این است که افتتاح حساب رایگان را در یکی از کارگزاری‌ها انجام دهید:

برای سرمایه‌گذاری و معامله موفق، نیاز به آموزش دارید. خدمات آموزشی زیر از طریق کارگزاری آگاه ارائه می‌شود: