قرار داد آتی سهام چیست

تفاوت اختیارمعامله و بازار آتی

قرارداد اختیارمعامله به سرمایه گذار این اختیار را می دهد، یعنی اجباری درکار نیست ، تا زمانی که قرارداد معتبر است، سهام را با قیمتی خاص خریداری کند (یا بفروشد) . در مقابل، یک قرارداد آتی از خریدار می‌خواهد سهام را بخرد - و فروشنده باید آنها را در یک تاریخ آتی خاص بفروشد، مگر اینکه موقعیت دارنده قبل از تاریخ انقضا بسته شود .

اختیارمعامله ها و معاملات آتی هر دو محصولات مالی هستند که سرمایه گذاران می توانند از آنها برای کسب درآمد یا پوشش سرمایه گذاری های جاری استفاده کنند. هر دو اختیارمعامله و معاملات آتی به سرمایه گذار اجازه می دهد تا یک سرمایه گذاری را با قیمتی خاص در یک تاریخ خاص خریداری کند.

اما بازارهای این دو محصول از نظر نحوه عملکرد و میزان ریسک آنها برای سرمایه گذار بسیار متفاوت است. اختیارمعامله ها و معاملات آتی محصولات معاملاتی مشابهی هستند که به سرمایه گذاران فرصت کسب درآمد و پوشش سرمایه گذاری های جاری را می دهند.

اختیارمعامله ها

اختیارمعامله ها بر اساس ارزش یک اوراق بهادار اساسی مانند سهام است. همانطور که در بالا ذکر شد، قرارداد اختیار معامله به سرمایه گذار این فرصت را می دهد، تا زمانی که قرارداد هنوز معتبر است، دارایی را به قیمتی خاص بخرد یا بفروشد. سرمایه گذاران در صورت عدم تصمیم به خرید یا فروش دارایی ،مجبور نیستند اعمال کنند. اختیار معامله نوعی سرمایه گذاری مشتقه است. آنها ممکن است پیشنهادهایی برای خرید یا فروش سهام داشته باشند، اما تا زمانی که توافق نهایی نشود، مالکیت واقعی سرمایه گذاری های اساسی را نشان نمی دهند. خریداران معمولاً برای قراردادهای اختیار معامله حق بیمه(پریمیوم) پرداخت می کنند که منعکس کننده 1000 سهم از دارایی پایه است.بازار اختیار معامله در روزهای تعطیل که بورس بسته است ، بسته می شوند.

انواع اختیارمعامله ها: اختیارمعامله های خرید و فروش

اختیار خرید: پیشنهادی است برای خرید سهام به قیمت اعمال قبل از انقضای قرارداد.

اختیار فروش: پیشنهادی برای فروش سهام در قیمتی خاص است.

بازار آتی

قرارداد آتی تعهدی است برای فروش یا خرید یک دارایی در تاریخ بعدی با قیمت توافقی. قراردادهای آتی یک سرمایه گذاری مطمئن واقعی هستند و زمانی که از نظر کالاهایی مانند ذرت یا روغن در نظر گرفته شوند، قابل درک هستند. به عنوان مثال، یک کشاورز ممکن است بخواهد در صورت کاهش قیمت بازار قبل از تحویل محصول، قیمت قابل قبولی را از قبل تعیین کند. خریدار همچنین می‌خواهد اگر قیمت‌ها تا زمان تحویل محصول افزایش یابد، قیمت را از قبل تعیین کند. خریدار قرارداد آتی ملزم به پرداخت کل مبلغ قرارداد از قبل نیست. درصدی از قیمت به نام پیش پرداخت داده می شود. فرض کنید دو معامله گر با قیمت 1میلیون تومان در هر بشکه در قرارداد آتی ذرت موافقت کنند. اگر قیمت ذرت تا 2میلیون افزایش یابد، خریدار قرارداد یک میلیون در هر بشکه ،صاحب سود می شود. بازار معاملات آتی بسیار فراتر از نفت و ذرت گسترش یافته است.

چه کسی قراردادهای آتی را معامله می کند؟

آتی برای خریداران سازمانی و نهادی اختراع شد. این دلالان قصد دارند بشکه های نفت خام را برای فروش به پالایشگاه ها یا ذرت را برای فروش به توزیع کنندگان سوپرمارکت در اختیار بگیرند. تعیین قیمت از قبل باعث می شود که مشاغل در هر دو طرف قرارداد در برابر نوسانات قیمتی بزرگ کمتر آسیب پذیر باشند. با این حال ، خریداران خرده ، قراردادهای آتی را به عنوان شرط بندی در جهت قیمت اوراق بهادار پایه، خرید و فروش می کنند. آنها می خواهند از تغییرات قیمت آتی، بالا یا پایین، سود ببرند. آنها قصد ندارند در واقع هیچ محصولی را در اختیار بگیرند.

دوره هفت خط سرمایه گذاری رو ببین تا یه سرمایه گذار حرفه ای باشی

تفاوت های کلیدی اختیارمعامله و معاملات آتی

جدای از تفاوت‌هایی که در بالا ذکر شد، موارد دیگری نیز وجود دارد که اختیارمعامله ها و آتی‌ ها را متمایز می‌کند. در اینجا چند تفاوت عمده دیگر بین این دو ابزار مالی وجود دارد. با وجود فرصت‌های سودآوری با اختیارمعامله، سرمایه‌گذاران باید مراقب ریسک‌های مرتبط با آنها باشند. از آنجایی که قراردادهای اختیار معامله نسبتاً پیچیده هستند، معمولاً ریسکی هستند. هر دو اختیارمعامله ی خرید و فروش معمولاً با درجه ریسک یکسانی همراه هستند. هنگامی که یک سرمایه گذار یک اختیارمعامله ی سهام را خریداری می کند، تنها هزینه مالی، هزینه حق بیمه(پریمیوم) در زمان خرید قرارداد است. با این حال، هنگامی که یک فروشنده یک اختیارمعامله فروش را معامله می کند، آن فروشنده در معرض حداکثر مسئولیت قیمت پایه سهام قرار می گیرد. اگر اختیار فروش به خریدار این حق را بدهد که سهام را به قیمت 2000تومان به ازای هر سهم بفروشد اما سهام به 1000تومان کاهش یابد، فروشنده باید با خرید سهام به ارزش قرارداد یا 2000تومان به ازای هر سهم موافقت کند.درحالی که در بازار به قیمت 1000تومان معامله میشود. ریسک خریدار یک اختیار خرید محدود به حق بیمه (پریمیوم ) پرداختی اولیه است. این حق بیمه در طول مدت قرارداد افزایش و کاهش می یابد. این بر اساس تعدادی از عوامل است، از جمله اینکه چقدر قیمت اعمال با قیمت دارایی پایه فاصله دارد و همچنین مدت زمان باقی مانده از قرارداد چقدر است . این حق بیمه به سرمایه‌گذاری پرداخت می‌شود که اختیار فروش را معامله کرده است.

راه‌اندازی سررسید جدید در قرارداد آتی واحدهای صندوق طلا از هفته آینده

به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری تسنیم، بازار قراردادهای آتی واحدهای سرمایه‌گذاری صندوق پشتوانه طلای لوتوس در بورس کالای ایران در حالی از یکشنبه آینده میزبان راه‌اندازی سررسید جدید برای تحویل آذرماه است که معاملات این سررسید جدید تا تاریخ 24 آذرماه قابل معامله خواهد بود.

قراردادهای آتی در نخستین روز معاملاتی بدون حد نوسان قیمتی، با دوره پیش گشایش به مدت ٣� دقیقه در ابتدای جلسه معاملاتی آغاز و پس از انجام حراج تک قیمتی راس ساعت 10:30 با دوره عادی معاملاتی و اعمال حد نوسان قیمت روزانه ادامه می‌یابد.

قیمت پایه قرارداد آتی، همان قیمت کشف شده در حراج تک قیمتی خواهد بود که مبنای حد نوسان قیمت روزانه برای ادامه معاملات در حراج پیوسته قرار خواهد گرفت. بدیهی است در صورت انجام نشدن معامله در حراج تک قیمتی، قرارداد آتی متوقف و مجدداً همین فرآیند، روز کاری بعد تکرار خواهد شد.

مشخصات قراردادهای آتی واحدهای صندوق طلا

براساس این گزارش، قراردادهای آتی واحدهای صندوق سرمایه گذاری طلا از روز شنبه 12 تیر ماه امسال در بورس کالای ایران راه اندازی شد. دارایی پایه این قراردادها، واحدهای سرمایه گذاری صندوق سرمایه گذاری پشتوانه طلای لوتوس (طلا) اعلام شده و همچنین اندازه هر قرارداد نیز 1000 واحد سرمایه گذاری صندوق سرمایه گذاری طلا در نظر گرفته شده است.

حد نوسان قیمت روزانه این قراردادها حداکثر مثبت و منفی 5 درصد با توجه به قیمت تسویه روزانه روز قبل و حداکثر حجم هر سفارش 25 قرارداد خواهد بود. درخصوص سقف مجاز موقعیت‌های تعهدی باز و معاملات نیز باید گفت که سقف مجاز موقعیت های تعهدی باز مشتریان برای اشخاص حقیقی و حقوقی 200 موقعیت در هر نماد معاملاتی و برای بازارگردانان 400 موقعیت در هر نماد معاملاتی و قابل افزایش تا 10 درصد موقعیت‌های تعهدی باز در آن نماد در بازار است. از سوی دیگر تعداد موقعیت های باز کل بازار در هر نماد معاملاتی حداکثر معادل یک هزارم سقف واحدهای معاملاتی قابل صدور صندوق سرمایه‌گذاری پشتوانه طلای لوتوس (طلا) اعلام شده است.

معاملات قراردادهای آتی شاخص از فردا + جزییات

ساز‌و‌کار قراردادهای آتی سبد سهام روی سبد شاخص در حالی اعلام شد که از فردا معاملات مربوط به آن از فردا آغاز میشود.

به گزارش «دنیای بورس»، دنیای اقتصاد نوشت: اطلاعیه آغاز دوره معاملاتی قراردادهای آتی شاخص در حالی روی سایت سازمان بورس قرار گرفته است که این قراردادها از ۱۹ مرداد تا اسفند ۱۳۹۹ قابل معامله هستند. اگرچه این ابزار پیش از این نیز وجود داشته اما دوره معاملاتی قرار داد آتی سبد سهام روی شاخص ۳۰ شرکت بزرگ اقدامی است که می‌تواند به توسعه ابزار‌های مالی در بازار سرمایه منجر شود.

قراردادهای اختیارمعامله با حرف «ج» آغاز می‌شوند، روی سبد شاخص ۳۰ شرکت بزرگ، سبد شاخص فرآورده‌های نفتی، سبد شاخص صنعت استخراج کانه‌های فلزی، سبد شاخص صنعت فلزات اساسی، سبد شاخص صنعت محصولات شیمیایی، سبد شاخص صنعت قند و شکر، سبد شاخص صنعت سیمان، گچ و آهک، سبد شاخص صنعت بانک‌ها و موسسات اعتباری و سبد شاخص صنعت خودرو و ساخت قطعات آماده معامله هستند.

با توجه به سابقه معاملات بورس کالا در بورس ایران و اشتیاق برخی فعالان بازار سرمایه به این سبک از معاملات در بخش سهام، امکان معاملات آتی سبد سهام یا آتی شاخص در بازار ایران از تاریخ ۲۵ آذرماه ۱۳۹۷ ایجاد شد. قرارداد آتی شاخص، نوعی قرارداد است که دارایی پایه آن شاخص است و ارزش خود را از آن دارایی پایه می‌گیرد.

در حال حاضر در بورس تهران نمادهایی مانند جسی (آتی شاخص ۳۰ شرکت بزرگ)، جبانک (آتی شاخص بانک‌ها)، جنفت (آتی شاخص فرآورده نفتی) و. قابل معامله است. در قرارداد آتی، خریدار و فروشنده توافق می‌کنند مقدار معینی از کالا را با قیمت مشخص و در زمان مشخص معامله کنند.

به بیانی ساده در این نوع معامله، معامله‌گر تصمیم ندارد که کالا را الان تحویل بگیرد، ولی قیمت و زمان تحویل را از الان مشخص می‌کند و در موعد سررسید پرداخت را انجام می‌دهد. این کار به‌دلیل پوشش ریسک است. برای مثال یک شرکت تولید‌کننده قند و شکر احتمال افزایش نرخ چغندر قند را در آینده می‌دهد. برای این منظور قراردادی برای خرید با چغندرکار منعقد می‌کند که قیمت خرید و زمان تحویل مشخص باشد. به این کار خرید قرار‌داد آتی روی چغندر قند گفته می‌شود.

در این صورت با افزایش قیمت چغندرقند، چون کارخانه از قبل قیمت خرید را پایین‌تر مشخص کرده است، متضرر نمی‌شود و می‌تواند کمتر از قیمت بازار خرید کند. یکی از ویژگی‌های بازار آتی، دو طرفه بودن آن است. در بازار نقدی افراد فقط می‌توانند از افزایش قیمت‌ها سود کنند؛ اما در بازار آتی می‌توان از کاهش قیمت هم سود کرد.

در مثال بالا چنانچه چغندر کار انتظار دارد قیمت چغندر کاهش یابد، از حالا با نرخ بالاتر قرارداد آتی روی آن را با تولید‌کننده قند و شکر منعقد می‌کند. در سررسید چنانچه قیمت چغندر کاهش یابد، چغندرکار نرخ بالاتر در قرارداد را دریافت می‌کند. به عبارت دیگر انتظارات در افزایش یا کاهش قیمت در آینده است که سود یا زیان را رقم می‌زند.

جذابیت جهانی

بر اساس آمارهای جهانی که WFB اعلام می‌کند، معمولا مشتقات کالایی که مهم‌ترین آن قراردادهای آتی کالا است در رتبه اول قرار دارد، بعد از آن قراردادهای اختیار معامله شاخص سهام و بعد از آن تک سهم است و در رتبه بعدی قراردادهای آتی شاخص، قرار دارد.

به عبارت دیگر قراردادهای آتی شاخص ابزارهای پرمعامله و جذاب در دنیا به حساب می‌آیند. اما با توجه به اینکه شاخص صرفا یک عدد است و امکان تحویل فیزیکی برای آن وجود ندارد، از نظر شرعی در ایران نمی‌توان روی آن قرارداد تعریف کرد.

در توضیح این قرارداد‌ها رویا ذبیحی، کارشناس بازار سرمایه در گفت‌وگویی می‌گوید: یکی از ویژگی‌های قرارداد آتی دوطرفه بودن آن است؛ یعنی معامله‌گر علاوه بر موقعیت خرید در موقعیت فروش هم می‌تواند کسب سود کند. از دیگر ویژگی‌ها می‌توان به وجود اهرم در قراردادهای آتی اشاره کرد که فرد می‌تواند با چند برابر پول خود به خرید و فروش اقدام نماید.

از جمله مهم‌ترین مزایای قراردادهای آتی شاخص می‌توان به چند نکته اشاره کرد. ایجاد تنوع در ابزارهای مالی و درنتیجه جذب سرمایه‌گذاران با سلیقه‌های مختلف ازجمله سرمایه‌گذاران خارجی، امکان استفاده از استراتژی‌های پوشش ریسک، افزایش جریان اطلاعات در رابطه با قیمت‌های آتی (در واقع انتظارات بازار از آینده را نشان می‌دهد) و به افزایش حجم معاملات هم در بازار افزایشی و هم در بازار کاهشی می‌انجامد.

او ادامه می‌دهد: با این وجود ابزارهای مشتق مبتنی بر شاخص با الزامات فقهی شرع مقدس تطابق ندارند و مهم‌ترین عللی که برای این عدم تطابق از طرف فقها و صاحب‌نظران بیان شده است، عدم تادیه تقریبا صد درصد موارد این قراردادها (زیرا همه کسانی که اقدام به خرید و فروش این قراردادها می‌کنند، از این موضوع آگاهی دارند و جنبه صوری پیدا می‌کند)، مالیات نداشتن مورد معامله (یعنی شاخص) و عدم امکان تحویل آن و درنتیجه صوری بودن معامله است.

بر همین اساس تابه‌حال راه اندازی این ابزارهای مالی در بورس اوراق بهادار تهران امکان‌پذیر نبوده است. ازاین رو ابزاری طراحی شد که ازیک طرف با الزامات فقهی تطابق داشته و از طرف دیگر کارکردهای قراردادهای آتی و اختیار معامله شاخص را داشته باشد. برای حل مشکل مالیات نداشتن دارایی پایه، تصمیم بر آن شد که سبدی از سهام را که برای آنها شاخص محاسبه می‌شود (سبد مرجع) را کوچک و قابل معامله کرده و به‌عنوان دارایی پایه در نظر گرفته شود.

تاثیر مثبت بر سبد‌ها

اما باید دید این اقدام چه تاثیری بر سبد‌ها‌ ایجاد می‌کند. رویا ذبیحی، کارشناس بازار سرمایه در‌این‌باره می‌گوید: درصورتی که در طول دوره معاملاتی، سبدمرجع به لحاظ ترکیب و نسبت موجود تغییر نکند، سبد پایه هم تغییر نمی‌کند و در سررسید همان تعداد سهام تحویل داده می‌شود.

اما به ۳ دلیل ممکن است سبد سهام تغییر کند. اولین مورد تقسیم سود توسط هر یک از شرکت‌های موجود در سبد سهام است که در این صورت سود تقسیمی تبدیل به سهام موجود در سبد پایه می‌شود تا نسبت میان آنها به‌هم نخورد. دومین مورد، افزایش سرمایه هر یک از شرکت‌های موجود در سبد مرجع است.

این فعال بازار سرمایه در ادامه می‌گوید: در صورت افزایش سرمایه از محل سود انباشته و اندوخته، سهام جایزه به سبد تعلق می‌گیرد و با توجه به اینکه تعداد سهام آن شرکت در سبد پایه زیاد شده و قیمت سهم به همان مقدار قرار داد آتی سهام چیست کاهش می‌یابد، تاثیری بر سبد مرجع ندارد. اما در افزایش سرمایه از محل آورده نقدی، به سهام موجود در سبد پایه و مرجع حق تقدم تعلق می‌گیرد. سهامداران در سبد مرجع با پرداخت هزار ریال، حق تقدم‌ها را به سهم تبدیل می‌کنند و این باعث افزایش ارزش سبد مرجع می‌شود.

اما در سبد پایه امکان پرداخت ارزش اسمی سهام و تبدیل حق تقدم‌ها به سهم وجود ندارد. بنابراین برای اینکه سبد پایه نماینده سبد مرجع باقی بماند، بخشی از حق تقدم‌ها و بخشی از دیگر سهام موجود در سبد را به فروش رسانده تا وجه موردنیاز برای تبدیل مابقی حق تقدم‌ها فراهم شود.

این تغییرات هم به‌گونه‌ای انجام می‌شود که نسبت بین سهام، برای سبد پایه و سبد مرجع یکسان شود. تعیین اینکه با فروش چه قرار داد آتی سهام چیست تعداد از حق تقدم‌ها و سهام دیگر موجود در سبد، نسبت برقرار می‌شود نیز ساده است. کافی است که ارزش سبد پایه پیش از اقدام شرکتی را بر ارزش سبد مرجع پس از اقدام شرکتی تقسیم کرده و حاصل را در تک تک سهام موجود در سبد مرجع ضرب کنیم؛ حاصل تعداد سهام موجود در سبد پایه پس از اقدام شرکتی را نشان می‌دهند.

ذبیحی درباره بعد سوم نیز می‌گوید: مورد سوم بازنگری در سبد مرجع در شرکت بورس است. ممکن است شرکتی دیگر حائز شرایط وجود در شاخص ۳۰شرکت بزرگ نباشد و حذف شود و شرکت دیگری جای آن را بگیرد، در این حالت ارزش سبد پایه باید درست مثل قبل باشد که سبد پایه، نماینده سبد مرجع باشد. ممکن است شرکتی در صنعتی تازه وارد بورس شود، در این حالت از تعداد سهام سایر شرکت‌ها فروخته شده و برای خرید سهام شرکت ورودی استفاده می‌شود تا سبد پایه باز هم نماینده‌ای از سبد مرجع باشد.

قاعده برد-برد در بازارهای نزولی و صعودی

نگار نظری، مدیر عملیات بازار ابزارهای نوین بورس تهران درخصوص این نحوه تسویه قراردادهای مشتق می‌گوید: تسویه این قرارداد‌ها به دو صورت است، یا به‌صورت نقدی انجام می‌شود یعنی cash settlement یا به‌صورت فیزیکی دلیوری است. در دنیا قراردادهای شاخص cash settlement هستند یعنی به‌صورت نقدی معامله می‌شوند و در زمان سررسید ما به التفاوت قیمت‌های تسویه با ارزش با عدد شاخص که آن روز است جابه‌جا می‌شود. اما به دلیل اشکال شرعی حتما مبنای تعریف قراردادها و اساس تحویل، فیزیکی صورت می‌گیرد، لذا به دنبال یک راهکار جایگزین برای تعریف قرارداد آتی شاخص بودیم.

او ادامه می‌دهد: راهکار اولی این بود که از صندوق‌های شاخص فعلی که سال‌های گذشته در بورس تهران راه‌اندازی شد به‌عنوان دارایی پایه استفاده کنیم. بازدهیِ این صندوق‌ها دقیقا برابر با بازدهی شاخص مرجعشان نیست. در نتیجه اگر قرار بود روی اینها قراردادهای آتی تعریف شود، در این راهکار، امکان انحراف از بازدهی شاخص برای سرمایه‌گذار وجود داشت.

به همین خاطر در مرحله بعد با استفاده از یک سبد که دقیقا بازدهی آن برابر با بازدهی شاخص مرجع باشد که این شاخص می‌توانست از شاخص ۳۰ شرکت بزرگ باشد، ۵۰ شرکت فعال باشد یا حتی شاخص صنایع که در حال حاضر هم دارایی‌های پایه‌ای که تعریف شد، براساس شاخص صنایع و ۳۰ شرکت بزرگ است. نکته دوم اینکه توانستیم شرعی بودن و مجوز آن را از کمیته فقهی اخذ کنیم. این سبد به قدری کوچک شده است که نشان‌دهنده شاخص است و هر زمان شما عدد شاخص را ببیند، دقیقا ارزش سبد پایه خود را محاسبه می‌کنید و تحویل‌پذیر است.

نظری در ادامه می‌گوید: از مهم‌ترین مزایای قراردادهای آتی چه تک سهم و چه سبد سهام بحث اهرمی بودنشان هست. مثلا شما در معاملات نقدی مثل سهام باید ۱۰۰ درصد ارزش معامله را پرداخت کنید تا به‌عنوان مالک شناسایی شوید و بعد امکان فروش آن را داشته باشید.

در صورتی که در ابزارهای مشتق از جمله قراردادهای آتی، شما صرفا درصدی از ارزش معامله را پرداخت می‌کنید که این درصد را خود بورس‌ها تعیین می‌کنند و در اطلاعیه معاملاتی هم به بازار اعلام می‌کنند که این درصد چقدر است و به‌عنوان وجه تضمین یا وجه‌الضمان تعهدی که شما به‌عنوان خریدار یا فروشنده در قراردادهای آتی می‌پذیرید باید پرداخت کنید.

یک قاعده کلی در مورد مشتقات وجود دارد که هر جا بحث تعهد مطرح باشد، بحث پرداخت این وجه‌الضمان بابت تضمین ایفای تعهدات هم وجود دارد. حال در مورد قرارداد‌های آتی چه تک سهم و چه از نوع شاخص یا سبد سهام، چون هر دو طرف متعهد هستند، پس باید این وجه الضمان را هر دو طرف پرداخت کنند.

از مزایای دیگر این قراردادها این است که معامله‌گر هم از بازار صعودی و هم از بازار نزولی می‌تواند منتفع شود. در صورتی‌که اگر بخواهیم آن را با معاملات سهام مقایسه کنیم، صرفا این کسب سود از بازار صعودی است. طبق تعریف این قرارداد قرار داد آتی سهام چیست من به‌عنوان فروشنده شما به‌عنوان خریدار روی قیمت، روی تعدادی که قرار است با هم توافق می‌کنیم که فروشنده چه چیزی را به خریدار تحویل دهد. ولی تمام این اتفاقات در آینده می‌افتد.

در مورد قرارداد‌های آتی برای بازار نزولی فروشنده سود می‌کند و در بازار صعودی چون خریدار عملا ارزان تر از بازار دارایی را تحویل می‌گیرد که در اینجا مد نظر ما سبد شاخص است، در نتیجه آن سود می‌کند. مزیت دیگر قراردادهای آتی این است که شما نیاز نیست دارایی پایه را در زمان اتخاذ موقعیت فروش داشته باشید.

جزئیات راه‌‌‌اندازی قراردادهای آتی حامل‌های انرژی

مدیرعامل بورس انرژی ایران با اشاره به اینکه یکی از مطالبات دیرینه وزارت نفت راه‌‌‌اندازی بازار آتی بود، گفت: بازار آتی به تولیدکنندگان و خریداران امکان می‌دهد که در معاملات حامل‌‌‌های انرژی از مزایای این بازار مانند پوشش ریسک و شاخص‌‌‌سازی قیمت استفاده کنند. همچنین موجب می‌شود که سرمایه‌گذاران جدیدی وارد بازار سرمایه شوند.

به گزارش روابط عمومی بورس انرژی ایران، علی نقوی با تاکید بر اینکه راه‌‌‌اندازی قراردادهای آتی با همکاری هیات‌‌‌‌مدیره سازمان بورس بررسی و تصویب شد، افزود: در فاز نخست عرضه‌‌‌ انواع فرآورده‌‌‌های نفتی مانند متانول، میعانات گازی، نفتا، بنزین و گازوئیل در دستور کار قرار دارد و در فازهای بعدی معاملات نفت خام و نفت کوره اجرایی می‌شود.

او در توضیح ریسک بالای قراردادهای آتی، تشریح کرد: معاملات آتی در مقایسه با معاملات سهام، ریسک‌‌‌پذیری بالاتری برای سرمایه‌گذاران دارد، این درحالی است که همین معاملات ابزاری برای پوشش ریسک تولیدکنندگان به حساب می‌‌‌آید. به بیان دیگر کسانی که سهم را خرید و فروش می‌کنند، اگر تصمیم به ورود به بازار آتی بگیرند، ریسک بیشتری نسبت به خرید و فروش سهم متحمل می‌‌‌شوند؛ چراکه ابزار پیچیده‌‌‌تری است. به گفته مدیرعامل بورس انرژی ایران، استفاده از ابزار آتی مستلزم آشنایی حرفه‌‌‌ای‌‌‌تر با بازارهای جهانی و همچنین جزئیات معاملاتی این ابزار است. به بیان دیگر ورود به این بازار، دانش مالی بیشتری نسبت به معاملات سهام می‌‌‌طلبد.

نقوی در پاسخ به این پرسش که آیا زیرساخت‌‌‌ها برای بازار معاملات آتی در بورس انرژی آماده است، اظهار کرد: نرم‌‌‌افزار مرتبط با انجام معاملات از سوی شرکت مدیریت فناوری بورس از چندماه گذشته آماده و تست‌‌‌های طرح نیز انجام شده است.

ضمن آنکه هم‌‌‌اکنون نیز با ابلاغ دستورالعمل در حال انجام تست‌‌‌های نهایی هستیم و پس از اطمینان یافتن از نظر زیرساختی این بازار را افتتاح خواهیم‌‌‌ کرد.

نقوی در پایان با بیان این نکته که یکی از مطالبات دیرینه مدیران وزارت نفت راه‌‌‌اندازی بازار آتی بود، ادامه داد: این بازار یک فرصت تاریخی برای وزارت نفت است که از آن برای فروش بیشتر نفت و همچنین پوشش ریسک خود استفاده کند. مسوولان شرکت ملی نفت نیز از این موضوع استقبال کردند و امیدواریم با همکاری وزارت نفت عمق این بازار را افزایش دهیم.

قرارداد آتی زعفران

قرارداد آتی، قرار دادی است که در آن خریدار و فروشنده توافق می ­کنند که مقدار معینی از کالای مشخص را به قیمت معلوم و با کیفیت مشخص و در زمان مشخص معامله کنند. در این قرارداد فروشنده باید کالا را در تاریخ تعیین شده در زمان عقد قرارداد و همچنین خریدار باید متعهد به پرداخت وجه تعیین شده در تاریخ مذکور می باشد.
قرار داد آتی شامل قرارداد آتی روی دارایی های فیزیکی و قرار داد های آتی سهام و شاخص است.

قرارداد‌های آتی در اواسط قرن نوزدهم حدود صد و پنجاه سال پیش با اصولی مشابه با بازار‌های آتی امروزی انجام میشد و هر دو طرف متعهد در قرارداد از این معامله سود می‌بردند. بورس کالای ایران نیز در سال ۱۳۸۶ تشکیل شد.

قرار داد های اتی قرارداد هایی هستند که بر اساس ان فروشنده متعهد می شود که مقدار معینی از کالای مشخص را در سرسید معین به قیمتی که در حال حاضر تعیین می کند بفروشد و در مقابل طرف دیگر قرارداد متعهد می شود که ان کالا را با ان مشخصات خریداری کند.همچنین برای جلوگیری از امتناع طرفین جهت انجام معامله, طرفین وجهی را به عنوان وجه تضمین به صورت شرط ضمن عقد نزد اتاق پایاپای می گذارند و متعهد می شوند که متناسب با تغییرات قیمت اتی وجه تضمین مذکور را تعدیل کنند.

تاریخچه قراردادهای آتی:

اولین قرارداد صرافی تجاری اتی را ژاپن در سال 1710 به عنوان راهی برای تجارت اسان برنج,تاسیس شد. در سال 1848 هییت تجاری شیکاگو به اولین صرافی تجاری در غرب مبدل شد. در ایالات متحده ذرت,سویا و گندم اولین قراردادهای اتی بودند. در سال های بعد, تجارت اولین پیشفروش پنبه در شهر نیویورک اغاز شد و قرارداد هایی چون قرارداد شکر, قرارداد اب پرتقال و … را در ادامه بدنبال داشت. بورس کالای شیکاگو در دهه 1970 عرضه معاملات اتی در ارزهای خارجی را اغاز کرد و بورس کالای نیویورک نیز انواع قراردادهای مالی, من جمله قرارداد شاخص های اتی و اوراق قرضهخزانه داری ایالات متحده را شروع کرد. بورس کالای ایران نیز در سال 1386 تشکیل شد.

بازارهای کالایی در دنیا به دو دسته کلی تقسیم میشوند: بازار های مشتقه و بازارهای نقدی .

بازارهای مشتقه: بازارهایی که در ان ابزارهای مالی مبتنی بر تعهد خرید و فروش مورد معامله قرار می گیرند.

ابزار مشتقه: ابزاری است که ساختار پرداخت و ارزش ان از ارزش دارایی پایه پیروی می کند.

اوراق مشتقه: قرارداد هایی هستند که مشتق شده و ارزش انها وابسته به کالا یا دارایی دیگریست.

بازار های نقدی: بازارهایی که کالا در ان یه صورت نقدی مورد معامله قرار می گیرد.

قرارداد سلف: قراردادی است که در ان کالا در زمان مشخص با قیمت معین, در اینده تحویل گرفته می شود و وجه ان در در هنگام معامله پرداخت می شود.

مزایای قرارداد های آتی

قرارداد های آتی زعفران:

قراردادهای اتی زعفران از سال 97 وارد بازار بورس کالا شد و بر روی زعفران رشته ای ممتاز و زعفران رشته ای درجه یک تعریف شده است.

اهرم مالی:

اهرم مالی بطور کلی ضریبی از ارزش کلی قرارداد است که باید پذیرفته شود تا قدرت مالکیت کامل ان قرارداد را داشته باشد. در قراردادهای اتی زعفران اهرم مالی مقدار ثابتی ندارد و باتوجه به ارزش روزانه قرارداد و وجه تضمین مشخص می شود.

موقعیت تعهدی خرید: به شخصی که در بورس, قرارداد اتی را می خرد و خود را متعهد به خرید دارایی پایه می کند, اصطلاحا می گویند موقعیت تعهدی خرید اختیار کرده است.

موقعیت تعهدی فروش: به شخصی که در بورس قرارداد اتی را میفروشد و خود را متعهد به فروش دارایی پایه می کند, اصطلاحا می گویند موقعیت تعهدی فروش اختیار کرده است.

کارمزد معاملات:

سهم کارگزار در هر خرید و فروش برابر است با: 011فروشنده / 011خریدار کارمزد شرکت بورس کالا در هر خرید و فروش: 711فروشنده / 711خریدار

حق نظارت سازمان بورس و اوراق بهادار در خرید و فروش: 1در وارد کردن قیمت سفارشات باید به این نکته توجه داشت که در سامانه معاملاتی اتی با یک محدودیت موتجه هستیم. قیمت های وارد شده به سیستم حتما باید مضربی از یک عدد که توسط بورس تعیین شده است باشد. در واقع تغییر قیمت ها در اتی زعفران باید 71تومان به 71تومان انجام شود. حداقل قیمت تغییر سفارش در بازارهای مختلف متفاوت است و باتوجه به شرایط بازارتعیین می شود.نحوه محاسبات سود و زیان:اگر شخصی قرار داد اتی زعفران را به قیمت هر گرم 70111تومان خریداری کند, نحوه محاسبه سود و زیان او طی سه روز کاری بعد به شرح زیر خواهد بود…

در این مثال کارمزد معاملات 1در نظر گرفته شده, شما می توانید با مراجعه به سایت بورس کالا نرخ روز کارمزد را در محاسبات خود بگنجانید.