انواع بازار
در مقالات گذشته در مورد لزوم سرمایه‌گذاری برای رسیدن به موفقیت مالی صحبت کردیم. گفتیم که برای رقم زدن زندگی بهتر و دستیابی به موفقیت باید سرمایه‌گذاری صحیح را یاد بگیریم و از هر پس‌اندازی، چه کم و چه زیاد، با نگاه سرمایه‌گذاری استفاده کنیم.
در مورد معجزه سرمایه‌گذاری دیدیم که با صبر و پشتکار و دستیابی به سودهای اندک سالانه، ماهانه و روزانه می‌توانیم به راحتی به خواسته‌ها و ثروت دلخواه خود برسیم.
اما سوالی که ممکن است برای شما هم به‌وجود بیاید این است که “چگونه می توانیم به این سودها برسیم؟” یا “برای کسب بیشترین سود ممکن، کجا باید سرمایه‌گذاری کنیم؟”
برای پاسخ دادن به این سوال‌ها بهتر است ابتدا با انواع بازار هایی که میتوان در آنها سرمایه‌گذاری کرد آشنا شویم.
تعریف بازار و انواع بازار های سرمایه‌گذاری
بازارها از تنوع بسیاری برخوردارند. در تعاریف اولیه، بازار را به عنوان یک مکان فیزیکى اطلاق می‌کردند که خریداران و فروشندگان براى مبادله کالا و خدمات در آن جمع مى‌شدند. اما با گذشت زمان و با ظهور بازارهای غیر فیزیکی، تعاریف کمی متفاوت شدند. در واقع بازار مکانیزمی است که امکان معامله‌ی دارایی‌های فیزیکی و غیر فیزیکی (مالی) را به خریداران و فروشندگان می‌دهد.
بر این اساس در دنیای امروز به طور کلی بازارها را میتوان به دو بخش بازارهای فیزیکی و بازارهای مالی تقسیم کرد.
بازار فیزیکی
همان‌طور که بیان شد بازارهای فیزیکی اولین بازارهای به‌وجود آمده در طول تاریخ هستند. همچنان که از نام آنها نیز پیداست، در این بازارها اجناس، منابع و کالاهای فیزیکی و واقعی و قابل لمس مانند خانه، اتومبیل، طلا و … بین خریداران و فروشندگان معامله می‌شود.
بازار مالی
اما در عصر حاضر در مقابل بازارهای فیزیکی، بازارهای مالی (Financial Market) قرار می‌گیرند. بازارهای مالی به بازارهایی گفته می‌شود که اوراق ضمانت مثل سهام، اوراق قرضه، اوراق ضمانت برخی کالاها مثل فلزات گران‌بها (که اصطلاحا به کالاهای اقتصادی Commodity معروفند) و در کل انواع اوراق بهادار (اوراقی که با اسناد مشخص، دارای ارزش و بها باشند) در آنها معامله می‌شوند. قیمت این اوراق نیز مانند دسته بندی بازارهای مالی دیگر بازارها از طریق عرضه و تقاضا مشخص می‌شود.
لازم به ذکر است که بازارهای مالی به لحاظ سررسید به دو دسته کلی تقسیم می‌شوند:
- بازار پول (Money Market)
- بازار سرمایه (Capital Market)
بازارهای مالی در چند دهه اخیر رشد قابل توجهی داشته و به طور مستمر در حال تکامل و افزایش ثروت و نقدینگی در جهان هستند. این بازارها، افراد را قادر به ایجاد تنوع در سرمایه‌گذاری‌هایشان می‌کنند. ایجاد تنوع در سبد دارایی منجر به کاهش ریسک سرمایه‌گذاری می‌شود. در واقع ریسک به این علت کاهش می‌یابد که زیان حاصل از بعضی سرمایی‌گذاری‌ها میتواند توسط منافع ناشی از سایر سرمایه‌گذاری‌ها جبران شود. از دیگر خدمات بازارهای مالی نیز میتوان به تعیین صحیح قیمت وجوه و سرمایه از طریق مکانیزم عرضه و تقاضا، انتشار و تحلیل اطلاعات، و تسهیل مبادلات اشاره کرد.
طبقه‌بندی بازارهای مالی
۱. طبقه‌بندی بر اساس نوع دارایی:
الف) بازار سهام: در این بازار، سهام شرکت‌ها که نشانگر میزان مالکیت دارنده سهام در آن شرکت است، معامله می‌شود.
ب) بازار اوراق بدهی: بازاری است که در آن ابزارهای با درآمد ثابت (اوراق قرضه، مشارکت، خزانه و …) معامله می‌شوند.
ج) بازار ابزارهای مشتقه: بازاری است برای معاملات ابزارهای مبتنی بر دارائی‌های مالی یا فیزیکی. که از آن جمله میتوان به اختیار معامله و قراردادهای آتی اشاره کرد.
۲. طبقه‌بندی بر اساس مرحله عرضه اوراق بهادار:
الف) بازار دست اول (اولیه) : شرکت‌ها، مؤسسات و بنگاه‌های اقتصادی برای تأمین منابع مالی خود به مبالغ هنگفتی نیاز دارند. این شرکت‌ها اغلب، منابع مورد نیاز خود را در مقابل واگذاری اوراق بهادار به‌دست می‌آورند. در این حالت از واگذاری و تأمین اعتبار، اوراق بهادار برای نخستین بار منتشر می‌شوند. بر این اساس فروشنده اوراق بهادار در واقع همان ناشر اوراق بهادار است که این اوراق را در بازار اولیه (برای اولین بار) به فروش می‌رساند.
ب) بازار دست دوم (ثانویه) : پس از عرضه اوراق بهادار در بازار اولیه و به جهت مبادله بدون محدودیت اوراق بین سرمایه‌گذاران، بازار دست دوم ایجاد می‌شود. این بازار امکان مبادله‌ی اوراق بین خریداران و فروشندگان دیگر را به‌وجود آورده و قدرت نقدشوندگی آن را می‌افزاید. علاوه بر این افراد می‌توانند تصمیمات سرمایه‌گذاری خود را تغییر داده، نسبت به فروش اوراق بهادار خریداری شده، یا خرید اوراق بهادار دیگر، در این بازار اقدام نمایند. تعداد معاملات در بازار ثانویه برخلاف بازار اولیه نامحدود است. بازار ثانویه در واقع امکان دست به دست شدن اوراقی که در بازار اولیه خریده شده بودند را بین افراد مختلف ایجاد می‌کند.
۳. طبقه‌بندی بر اساس سررسید تعهدات مالی:
الف) بازار پول: بازاری برای مبادله پول و دیگر دارایی‌های مالی جانشین نزدیک پول (مثل چک یا سپرده بانکی و …) می‌باشد، که سر رسید کمتر از یک سال دارند.
ب) بازار سرمایه: بر پایه طبقه‌بندی بازارهای مالی با نگرش به سررسید داراییها، بازار سرمایه به بازار داد و ستد ابزارهای مالی با سر رسید بیشتر از یک سال و دارایی‌های بدون سر رسید گفته می‌شود. (مثل سهام، اوراق خزانه، اوراق مشارکت و …) بازار سرمایه نسبت به بازار پول بسیار گسترده‌تر بوده و از تنوع ابزاری بیشتری برخوردار است.
در این مقاله و مقالات بعدی قصد داریم انواع بازار های فیزیکی و بازارهای مالی شامل:
بازار املاک و مستغلات
بازار سکه و بازار طلا
بازار پول (مثل بانک)
بازار سرمایه (مثل بورس و اوراق بهادار)
بازار ارز (فارکس – ارزهای دیجیتال)
را معرفی کنیم تا شما عزیزان با آشنایی بیشتر با این مباحث بتوانید در بازار مورد علاقه خود سرمایه‌گذاری کنید. (در این مقاله با بازار پول آشنا خواهید شد و برای آشنایی با سایر بازارها کافی‌است دسته بندی بازارهای مالی سایر مقالات مرتبط در سایت را دنبال کنید.)
بازار پول (بانک)
همان‌طور که قبل‌تر هم اشاره شد، بازار پول بازاری است برای داد و ستد پول، و سایر دارایی‌های مالی جانشین نزدیک به پول، که سر رسید کمتر از یک سال دارند. همچنین میتوان از بازار پول به عنوان بازار ابزارهای مالی کوتاه مدت با ویژگی اندک بودن ریسک عدم پرداخت، نقدشوندگی و ارزش اسمی زیاد نام برد. تمرکز اصلی فعالیت این بازار در بهره‌مندی از ابزارهایی است که به اشخاص و بنگاه‌های تجاری این امکان را می‌دهد که به سرعت، نقدینگی خود را به میزان مطلوب از این بازار خارج نمایند.
مهمترین وظیفه‌ی بازار پول، ایجاد تسهیلات برای واحدهای اقتصادی به منظور اصلاح وضع نقدینگی آن‌هاست. همه واحدهای اقتصادی (شرکت‌ها، واحدهای دولتی، نهادهای مالی و حتی یک خانوار) با مسئله تعدیل نقدینگی روبرو هستند. اگر وجه نقدی که باید بپردازند بیش از وجه نقد دریافتی‌شان باشد، برای وام گرفتن به بازار پول مراجعه می‌کنند. همچنین اگر مازاد نقدینگی داشته باشند و حاضر به درگیرکردن و سرمایه‌گذاری در دراز مدت نباشند، این نقدینگی اضافی را به بازار پول (بانک) می‌سپارند. ریسک اندک عدم پرداخت، نقدشوندگی و ارزش اسمی زیاد از ویژگی‌های این بازار است. دلیل عمده نیاز واحدهای اقتصادی به بازار پول، تامین نقدینگی و عدم همزمانی دریافت پول و انجام مخارج است.
بازار پول یک بازار سازمان یافته نیست. به عبارت دیگر محل جغرافیایی خاصی برای بازار پول در نظر گرفته نمی‌شود و به طور کلی بانکها، موسسات اعتباری غیر بانکی و سایر مکان‌هایی که داد و ستد ابزارهای مالی بازار پول در آن انجام می‌شود، تشکیل‌دهنده بازار پول هستند.
بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران
نقش بانکها در بازار پول
اما بانکها از مهمترین ابزار بازار پول و معمولا گزینه اول بیشتر مردم برای حفظ پول و پس‌انداز هستند. در بیشتر کشورهای دنیا نیز سرمایه‌گذاری در بانک کمترین ریسک و در عین حال کمترین بازدهی را دارد. حتی در بعضی کشورها مانند سوییس، دانمارک، ژاپن و … نرخ سود بانکی منفی نیز هست! (به این معنا که هزینه‌های نگهداری سرمایه توسط بانک، می‌بایست توسط سپرده‌گذار پرداخت شود.)
اما دسته بندی بازارهای مالی در کشور ما اوضاع کمی متفاوت است! در حال حاضر و در بهار سال ۹۹ نرخ سود بانکی برای سپرده‌های یک‌ساله حدود ۱۵% اعلام شده است. میزان سود سپرده‌های بانکی توسط شورای پول و اعتبار و زیر نظر بانک مرکزی تعیین می‌شود. اما در واقعیت بانکها برای این که بتوانند در جذب سرمایه رقابت کنند سودهایی تا حدود ۱۹ درصد نیز برای سپرده‌گذاران در نظر می‌گیرند. از مزایای سرمایه‌گذاری در بانک، ریسک پایین‌تر و تضمین سود سالیانه سپرده، توسط بانک مرکزی است. البته در سال‌های اخیر و در مقایسه با روند تورمی، سرمایه‌گذاری در بانک عملا بازدهی منفی (نسبت به تورم) داشته است.
توجه داشته باشید که سود پرداختی بانکها باید از طریق فعالیتهای صحیح اقتصادی و عمرانی تامین شود، نه از طریق جذب سپرده‌های بیشتر و اعطای وام ها! از نظر اقتصادی افزایش نرخ بهره بانکها بیانگر ضعف سیستم اقتصادی و تلاش بانکها برای جذب سپرده گذاران بیشتر در جهت کنترل تورم است!
از آنجایی که می‌دانیم شما مستحق بهترین‌ها هستید و به همین دلیل نیز درحال مطالعه و یادگیری می‌باشید، ما معتقدیم برای رشد و استقلال مالی، افراد باید در فضاهای پویا سرمایه‌گذاری کنند و به هیچ عنوان توصیه‌ای برای سرمایه‌گذاری در بانک نداریم. مگر برای استفاده از تراکنش‌های مالی به عنوان واسطی برای سایر بازارهایی که جهت سرمایه‌گذاری مد نظر شماست.
چکیده مطلب:
مطالعه و کسب دانش مناسب، در حوزه سرمایه‌گذاری و شناخت انواع بازار های موجود، از ضروریات رسیدن به استقلال و موفقیت مالی است. از اینرو در این مقاله به صورت کلی با انواع بازار های سرمایه‌گذاری (بازارهای فیزیکی و بازارهای مالی) و طبقه بندی آنها آشنا شدیم. برای مطالعه بیشتر در مورد بازارهای سرمایه‌گذاری مقالات زیر پیشنهاد می‌شود:
بازارهای مالی
در اصطلاح « بازار » به مجموعه یا مکانی گفته می‌شود که در آن، افراد برای خرید و فروش کالا یا خدمات یا اطلاعات گرد هم می‌آیند. در واقع بازار یکی از نهادهای اقتصادی در یک جامعه به شمار می‌رود که در آن افراد خواهان دریافت کالا یا خدمات یا اطلاعات (خریدار) و ارائه دهنده کالا یا خدمات ، اطلاعات (فروشنده) و کالای درخواستی راحت تر یکدیگر را می‌یابند. در بازار باید مبنای واحدی برای داد و ستد بین افراد وجود داشته باشد.
همچنین بازار ممکن است به صورت عمومی باشد یا اختصاصی. برای مثال بازارهای مخصوص خرید پوشاک، بازار مخصوص لوازم خانگی و … را میتوان در زمره بازارهای اختصاصی درنظرگرفت و بازاری متشکل از همه این بازارها را میتوان بازاری عمومی در نظر گرفت.
بر اساس نوع دارایی داد و ستد شده، بازارها را به دو دسته بازار کالا خدمات و بازارمالی تقسیم می‌کنند.
موضوع مورد مطالعه ما بازار مالی می باشد.
بازارمالی:
بازار مالی به بازاری گفته می‌شود که در آن خرید و فروش دارایی های مالی و اوراق بهادار مانند: سهام ، بدهی ها ، اوراق قرضه، مشتقات ، ارزها و غیره صورت میگیرد .
بازارهای مالی به عنوان واسطه بین متقاضیان ( به طور کلی مشاغل ، دولت و …) و تأمین کنندگان ( به طور کلی سرمایه گذاران ، خانوارها و …) عمل می کنند . این بودجه بین آنها اندوخته می شود و در تخصیص منابع محدود کشور کمک می کند .
بازار مالی را نیز از چهار وجه قابل دسته بندی هستند:
الف) از حیث حقوقی:
- بازار بدهی : بازار بدهی بازاری است که در آن انواع ابزارهای بدهی مانند بدهی یا اوراق قرضه دولتی ، اوراق مشارکت و… بین سرمایه گذاران خرید و فروش می شود.در واقع شرکت های دولتی یا خصوصی در ازای دریافت وام برای تامین مالی خود، اوراق بدهی دراختیار پرداخت کنندگان وام قرار می دهند و از این طریق پرداخت کنندگان وام سود می برند.
- بازار سهام: بازار سهام بازاری است که در آن سرمایه‌گذاران با ابزارهای سهام معامله می‌کنند. این بازار یکی از ارکان های اصلی بازار مالی است زیرا شرکت‌ها در آن به وسیله واگذاری سهام خود به سرمایه گذاران ( اعم از شرکت‌ها، نهادهای دولتی و خصوصی و افراد عادی و…)سرمایه خود را تامین می کنند.
ب) از حیث سررسید ابزار مورد معامله:
- بازار پول: بازار پول، بازاری است که در آن دارایی های پولی، مانند اوراق تجاری، سپرده‌ها، اسناد خزانه و … با سررسید یک سال معامله می‌شوند را بازار پولی گویند. این بازار معمولاً برای وجوه کوتاه مدت است (در واقع از نظر فیزیکی چنین بازار وجود ندارد و معاملات عمدتاً از طریق یک شبکه مجازی مثل نماور اینترنت تلفن و غیره انجام می گیرد). این نوع بازارها دارای ریسک پایین و نرخ بازده مناسبی هستند.
- بازارسرمایه: بازار سرمایه بازاری است که دارایی‌های مالی میان مدت و بلند مدت در آن معامله می‌شود. این بازار، بازاری است که در آن حداکثر مبادله پول اتفاق می‌افتد و به شرکت ها کمک می‌کند تا از طریق سرمایه خود، سرمایه صاحبان سهام و … به پول دسترسی پیدا کنند و همچنین به سرمایه‌گذاران فرصت سرمایه گذاری در سهام شرکت ها و عضویت در آن ها را می‌دهد.
بازار سرمایه خود به دو دسته بازار اولیه و بازار سبز ثانویه تقسیم می شود:
دسته بندی بازارهای مالی
رایگان ثبت نام کنید
بلاگ/آموزش بورس
انواع بازارهای مالی کدام‌اند؟؛ آشنایی با بازار سهام و بدهی
در مطلب بازارهای مالی چیست به توضیح کلی در مورد این بازارها پرداخته شد. اکنون به تعریف انواع بازارهای مالی پرداخته و هر یک از آنها را دسته بندی بازارهای مالی مورد بررسی قرار می‌دهیم.
بازارهای مالی بر پایه معیارهای متفاوتی تقسیم می‌شوند:
بازارهای مالی بر اساس دارایی، سه دسته‌اند:
بازار سهام
بازاری که در آن سهام شرکت‌ها دادوستد می‌شود.
سهم، قسمتی از سرمایه شرکتی است که مشخص می‌کند میزان تعهد و منافع و مشارکت صاحب شرکت چه مقدار است. سهام انواع متفاوتی دارد که به شرح زیر هستند:
سهامی است که متعلق به شخص معینی است و اسم صاحب سهم در دفتر ثبت آن شرکت و ورقه سهام ثبت خواهد شد.
سهامی است که برخلاف سهام بانام، اسمی از مالک سهام در آن بیان نمی‌شود و به‌صورت وجه حامل ثبت و تنظیم می‌شود و نقل‌وانتقال این نوع سهام آسان است.
سهامی است که نسبت به سهام بانام و بی‌نام برتری دارد و زمانی که شرکت به افزایش سرمایه نیاز داشته باشد و کسی مسئولیت خرید سهام را بر عهده نگیرد و یا شرکت بخواهد از افراد بااعتبار استفاده کند، سهام ممتاز آن شرکت منتشر می‌شود.
در واقع سهامی که مزایای قانونی بیشتری نسبت به دیگر سهام شرکت داشته باشد را سهام ممتاز می‌گویند.
این سهام بدون سررسید است و سهامداران ممتاز، حق مالکیت دارند و دارندگان این سهام در دریافت سود، حق تقدم دارند. پرداخت سود سهام ممتاز، قبل از سهام عادی است.
افرادی که ایده ایجاد استارت آپ دارند و با مشکل کمبود سرمایه مواجه هستند، با انتشار سهام ممتاز در استارت آپ، می‌توانند سرمایه موردنیاز خود را جذب کنند.
اوراق بدهی دارای خصوصیاتی است که با توجه به آن خصوصیات فروخته می‌شوند و عبارتند از:
- ارزش اسمی: که به آن، مقدار اصل وام گفته می‌شود.
- تاریخ سررسید: که در آن صاحب اوراق بدهی ارزش اسمی اوراق خود را دریافت می‌کند.
- نرخ سود اسمی: به نرخ بهره‌ای گویند که پرداخت آن به صورت دوره‌ای تا موعد سررسید اوراق است.
- قیمت فروش: فروش اوراق، قبل از زمان سررسید در بازار سرمایه به قیمت روز.
- نرخ سود تا سررسید (YTM): خریداری اوراق، پس از اولین روز انتشار. (قیمت تعیین شده بازار و نگهداری آن تا تاریخ سررسید را YTM گویند)
اوراق بدهی در بازار فرابورس و تحت نمادهای اخزا خریدوفروش می‌شوند. (برای مطالعه بیشتر درباره اوراق اخزا می‌توانید به مقاله آشنایی با بازار و انواع اوراق مراجعه کنید؛ همچنین برای دریافت اخبار پیرامون اخزا می‌توانید به سایت سخاب مراجعه کنید.)
بازار بدهی
بازاری است که در آن، اوراق مختلف شامل اسناد خزانه دولتی و اوراق قرضه دولتی مبادله می‌شوند. هدف بازار بدهی، ایجاد سیستمی برای تأمین مالی مخارج کوتاه‌مدت، میان‌مدت و بلندمدت بخش دولتی و خصوصی است.
بخش اصلی بازار بدهی، تعیین غیردستوری نرخ بهره بازار است، به‌گونه‌ای که تشکیل دهنده سود آینده‌ی عرضه و تقاضا برای اوراق بلندمدت و تعیین نرخ سود واقعی است.
اما این اصل در ایران صادق نیست و نرخ سود توسط بانک مرکزی و بازار پول تعیین می‌گردد. دلیل آن نیز تأثیر کم بازار بدهی است. از طرف دیگر بازار بدهی، جریان نقدینگی مخرب بین بازارهای ارز، مسکن و طلا را جمع‌آوری می‌کند.
شخصی که اوراق بدهی خریداری می‌کند، نسبت به افرادی که سهام یک شرکت در بورس را خریداری می‌کنند ریسک کمتری را متحمل می‌شود.
بازار ابزارهای مشتقه
بازاری است برای معاملاتی که مبنای آن، ابزارهایی با دارایی‌های مالی است که از انواع آن به اختیار معامله و قرارداد آتی میتوان اشاره کرد.
بازار مشتقه از بازارهای پایه‌ای مانند کالا، انرژی، ارز، پول و سرمایه تشکیل می‌گردد که هنگام معامله اصل دارایی جابه‌جا نمی‌شود و تغییر قیمت آن ناشی از قیمت انتظاری کالای مورد نظر در بازار پایه است.
در بازارهای مالی جهانی اکثر سرمایه‌گذاران خرد، برای کسب بازده معقول از دسته بندی بازارهای مالی ابزار مشتقه مربوط به سهام استفاده می‌کنند.
ابزار مشتقه 4 گروه هستند:
قراردادی است که دو طرف معامله تعهد می‌دهند که در تاریخ معین، کالایی با قیمت مشخص را که توافق کرده‌اند مبادله کنند. از جمله معاملاتی که به‌صورت قرارداد سلف انجام میگیرد، نفت خام است.
در این قرارداد معامله‌گران متعهد می‌شوند معامله‌ای در آینده انجام گیرد که کالا را در تاریخ سررسید و با قیمت معین به یکدیگر منتقل کنند.
این نوع قرارداد توافقی است بین دو شرکت برای معاوضه جریانات نقدی در آینده که تاریخ و چگونگی معاوضه جریانات نقدی در آن معین می‌شود.
قراردادی است دوطرفه بین خریدار و فروشنده که خریدار حق دارد مقدار معینی از دارایی را با قیمت مشخص و در زمان مشخص خریدوفروش کند.
بازارهای مشتقه
قراردادهای آتی در دو بازار مختلف بورس و بازار خارج از بورس، مورد معامله قرار می‌گیرند.
بازار آتی کالا: بازاری است که در مکانی معین به عرضه و تقاضا و تعیین قیمت‌های سهام عرضه‌شده، می‌پردازد. قراردادها به طور استاندارد و قانونمند هستند و قیمت‌ها برای همه یکسان است. قراردادها دارای شرایط و ویژگی‌های یکسان هستند و در بورس‌های مرتبط با اختیار معامله و یا بورس‌های مرتبط با قرارداد آتی معامله می‌شوند.
بازار خارج از بورس: بازارهایی که به صورت شبکه‌ای مبنی بر ارتباط تلفنی و رایانه‌ای هستند. از مزایای این بازار میتوان به عرضه تسهیلات بیشتر در بازار معاملات آن اشاره کرد، چون شرایط این قرارداد را بورس تعیین نمی‌کند. (این بازار در دسته بازار مالی براساس ساختار سازمانی قرار میگیرد.)
بازارهای مالی بر اساس مرحله عرضه اوراق بهادار
در این بازار اوراق بهادار برای نخستین بار منتشر می‌شوند. فروشنده اوراق بهادار، همان نشردهنده اوراق بهادار است. در واقع واگذاری اوراق بهادار و در مقابل آن تأمین مالی موردنیاز شرکت‌ها و بنگاه‌های اقتصادی، از ویژگی‌های بازار دست‌اول است.
اوراق پس از عرضه در بازار اولیه، در بازار ثانویه قابلیت دادوستد به خود می‌گیرند. این بازار به دلیل افزایش قابلیت نقدشوندگی اوراق در بازار دست‌اول، به وجود می‌آید. دادوستد در این بازار بدون محدودیت است، به همین دلیل با جابه‌جا شدن ابزارهای مالی در این بازار، قدرت نقدشوندگی زیادی ایجاد می‌شود.
بازارهای مالی بر اساس ساختار سازمانی
یکی از انواع آن بازار خارج از بورس است که به شرح آن پرداختیم.
بازارهای دیگر این دسته‌بندی، بازارهای حراج و بازارهای واسطه هستند.
در این بازار خریداران و فروشندگان به طور مستقیم معامله می‌کنند و معامله زمانی صورت میگیرد که بالاترین قیمتی که برای خرید سهم پیشنهاد شده، با پایین‌ترین قیمت که توسط فروشنده سهام تعیین‌شده، برابر باشد.
شامل سازمان‌هايى است که کالاها و خدمات را به منظور فروش مجدد و تحصيل سود خريدارى مى‌کنند.
جمع‌بندی
بازارهای مالی از مهمترین ابزارهای اقتصادی هرکشور به شمار می‌روند. در این مطلب سعی شد تا اشاره‌ای گذرا به هر کدام از آنها داشته باشیم.
از کارکردهای این بازارها میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- تقسیم ریسک بین دارندگان و متقاضیان وجوه.
- تعیین قیمت اوراق بهادار براساس قیمت عرضه و تقاضای موجود در بازار.
- افزایش کارایی برای تعیین صحیح‌تر قیمت اوراق بهادار.
برای آشنایی بیشتر با تمام بازارهای مالی کشور می‌توانید دوره آموزشی رایگان آموزش همگانی سرمایه‌گذاری و برای آشنایی بیشتر با بازار بورس می‌توانید دوره آموزشی رایگان دوره آشنایی با بازار بورس را مشاهده کنید.
مبانی نظری و پیشینه تحقیق بازار مالی و طبقه بندی بازارهای مالی
مبانی نظری وپیشینه تحقیق بازار مالی و طبقه بندی بازارهای مالی فصل دوم : مروری بر ادبيات تحقيق 1 - 2مقدمه 18 2 - 2 بازار مالی 19 1 - 2 - 2 کارکرد های اقتصادی بازار مالی 19 1 - 1 - 2 - 2کمک به فرایند تشکیل سرمایه 19 2 - 1 - 2 - 2 تعیین قیمت دارایی های مالی 20 3 - 1 - 2 - 2 ایجاد بازار ثانویه برای معاملات دارایی های مالی ( افزایش نقدینگی داراییها ) 20 4 - 1 - 2 - 2 کاهش هزینه مبادلات 21 2 - 2 - 2 طبقه بندی بازارهای مالی 21 1 - 2 - 2 - 2 بازار پول 21 2 - 2 - 2 - 2 بازار سرمایه 21 3 - 2 تاریخچه بورس و اوراق بهادار در جهان 24 4 - 2 تاریخچه بورس و اوراق بهادار تهران 24 5 - 2 تعریف بورس اوراق بهادار 27 6 - 2 مروری بر انواع شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران 27 1 - 6 - 2 انواع شرکت های سرمایه گذاری 27 1 - 1 - 6 - 2 شرکت های سرمایه گذاری با سرمایه متغیر 28 2 - 1 - 6 - 2 شرکت های سرمایه گذاری با سرمایه ثابت 28 3 - 1 - 6 - 2 صندوق های سرمایه گذاری غیرفعال 29 4 - 1 - 6 - 2 شرکت مادر 29 5 - 1 - 6 - 2 شرکت های فعالیت تنوعی 30 7 - 2دارایی 30 8 - 2 دارایی مالی 30 9 - 2 اوراق بهادار 32 10 - 2 سهام عادی 32 11 - 2 بازده سهام 33 12 - 2 بازده تحقق یافته در مقابل بازده مورد انتظار 33 1 - 12 - 2 بازده تحقق یافته 33 2 - 12 - 2 بازده مورد انتظار 33 13 - 2 اجزای بازده 34 1 - 13 - 2 سود دریافتی 34 2 - 13 - 2 سود ( زیان ) سرمایه 34 14 - 2 موسسات تامين سرمايه و روشهاي عرضه اوليه اوراق بهادار 36 15 - 2فرآيند عرضه اوراق بهادار 41 16 - 2 فرآيند وارد شدن شركتها به بازار 44 17 - 2 ارزش گذاري سهام شركت هاي تازه وارد به بازار 46 18 - 2 عرضه اوراق بهادار در بورس اوراق بهادار تهران 51 19 - 2 فرضيات مطرح شده در مورد بازده غير عادي كوتاه مدت در عرضه هاي اوليه 54 1 - 19 - 2 فرضيه عدم تقارن اطلاعاتي 54 1 - 1 - 19 - 2 فرضيه عدم تقارن
انواع بازارهای مالی و کارکرد آنها
بازارهای مالی بازارهایی هستند که در آنها دارایی¬های مالی مبادله می شوند. دارایی¬های مالی دارایی¬ هایی همانند سهام و اوراق قرضه هستند که ارزش آنها به ارزش تولیدات و خدمات ارائه شده توسط شرکت¬های منتشر کننده آنها وابسته است.
در هفته های گذشته در خصوص تعاریف بورس و بازار سرمایه، تاریخچه بورس در دنیا و در کشور (در دو برهه قبل و بعد از انقلاب) مباحثی عنوان شد. اکنون در این هفته به بازار مالی پرداخته می شود.
به گزارش پایگاه خبری بازار سرمایه(سنا)، بازار مالی Financial market ) ) مهم ترین جزء نظام مالی است. بازارهای مالی ساختارهایی است که منابع مالی از طریق آنها به گردش در می آیند. با تقسیم کل سیستم اقتصاد یک کشور به دو بخش واقعی و مالی، بخش مالی را میتوان به عنوان زیرمجموعه ای از نظام اقتصادی تعریف کرد که در آن وجوه، اعتبارات و سرمایه در چارچوب قوانین و مقررات مشخص از طرف پس‌انداز کنندگان و صاحبان پول و سرمایه به طرف متقاضیان، جریان می یابد .
همچنین بازارهای مالی بازارهایی هستند که در آنها دارایی های مالی مبادله می شوند. دارایی های مالی دارایی هایی همانند سهام و اوراق قرضه هستند که ارزش آنها به ارزش تولیدات و خدمات ارائه شده توسط شرکتهای منتشر کننده آنها وابسته است. تفاوت دارایی های مالی با دارایی های واقعی در این است که دارایی های واقعی ماهیت فیزیکی دارند مانند اتومبیل، املاک و مستغلات، و وسایل منزل اما دارایی های مالی این گونه نیستند و اساسا برخی از آن ها ماهیت فیزیکی خارجی نیز ندارند و در نهایت در قالب یک اوراق بهادار خلاصه می شوند.
در دنیا مدل های مختلفی برای سرمایه گذاری وجود دارد. خرید دارایی های فیزیکی نظیر طلا، سکه، ارز و . یکی از راههای سرمایه گذاری است. مسیر دیگر اما می تواند خرید دارایی های مالی باشد. مزیت خرید دارایی های مالی نسبت به خرید دارایی های واقعی از دیدگاه اقتصادی این است که اولا دارایی واقعی کالای مصرفی است نه وسیله پس انداز و سرمایه گذاری. دوم اینکه خرید دارایی های واقعی و بلااستفاده نگه داشتن آنها به امید گرانتر شدن در آینده به معنای بلااستفاده نگه داشتن منابع کشور است و ارزش افزوده ای ایجاد نمی کند. مگر آنگه از آن استفاده شود. مثل اینکه شخصی اتومبیل و یا خانه ای بخرد و آن را اجاره دهد. چند نوع از دارایی های مالی عبارتند از: سپرده های سرمایه گذاری در بانکها، طرح های بازنشستگی که توسط صندوق های بازنشستگی ارایه می شود، انواع بیمه نامه های شرکت های بیمه و در نهایت اوراق بهادار قابل داد و ستد در بورس اوراق بهادار که توسط کارگزاران خرید و فروش می شود .
طبقه بندی بازارهای مالی بر اساس نوع دارایی
میتوان بازار اوراق بهادار را به دسته‌های زیر تقسیم‌بندی کرد:
بازار سهام : (stock market) یک بازار سازماندهی شده است که با هدف خرید و فروش سهام شکل گرفته شده است. یک نمونه این بازار می تواند بازارهای بورس اوراق بهادار تهران و فرابورس ایران باشد.
بازار اوراق بدهی :( Debt market ) بازاری است که در آن ابزارهای با درآمد ثابت(اوراق قرضه) داد و ستد می شوند . یک نمونه این بازار می تواند اوراق خزانه اسلامی منتشر شده در فرابورس ایران باشد.
بازار ابزارهای مشتقه ( Derivative Market ) : معاملات در این بازار نسبت به بازار نقدی سرعت و قدرت نقدشوندگی بیش تری دارد و هزینه کم تری در بازار ایجاد می کند بازاری است برای معاملات ابزارهایی مبتنی بر دارایی های مالی یا فیزیکی که از آن جمله می توان به اختیار معامله و قرارداد آتی اشاره کرد . یک نمونه این بازار میتواند قراردادهای آتی سکه طلای بورس کالای ایران باشد.
طبقه بندی بازارهای مالی بر اساس مرحله عرضه اوراق بهادار
بازار دست اول (اولیه) ( primary market )
شرکت ها، مؤسسات و بنگاه های اقتصادی برای تأمین منابع مالی مورد نیاز خود به مبالغ هنگفتی نیاز دارند که اغلب این منابع را در مقابل واگذاری اوراق بهادار خود، به دست می آورند. واگذاری اوراق بهادار و تأمین اعتبار برای اولین بار در بازار دست اول انجام می‌شود. به عبارت دیگر در بازار دست اول، اوراق بهادار برای نخستین بار منتشر می شوند. بر این اساس فروشنده اوراق بهادار در واقع همان ناشر اوراق بهادار است . در بازار اولیه شرکت های تامین سرمایه، مهمترین نقش را ایفا می کنند. از نقش آن ها می توان به پذیره نویسی و تعهد پذیره نویسی اشاره کرد. اگر پذیره نویسی، مبلغ سرمایه بالایی بخواهد، گاهی شرکت های تامین سرمایه باهم سندیکا تشکیل می دهند. یک نمونه از این بازار می تواند پذیره نویسی سهام یک شرکت سهامی عام باشد.
بازار دست دوم (ثانویه) ( Secondary market )
پس از عرضه اوراق بهادار در بازار اولیه و به منظور آن دسته بندی بازارهای مالی که این اوراق بتوانند مورد داد و ستد قرار گیرند، به بازار دیگری نیاز است که به آن بازار ثانویه اوراق بهادار گفته می شود. در این بازار، اوراق قابلیت داد و ستد پیدا می کنند. وجود بازار دست دوم، صرفاً به این دلیل است که قابلیت نقدشوندگی اوراق بهادار منتشر شده در بازار دست اول را افزایش دهد، ضمن این که شرایطی فراهم می آورد که قرض دهندگان و قرض گیرندگان در صورت لزوم به آسانی بتوانند تصمیمات سرمایه گذاری خود را تغییر داده، به فروش اوراق بهادار خریداری شده یا خرید اوراق بهادار دیگر اقدام کنند . مهمترین نقش را در بازارهای ثانویه شرکتهای کارگزاری بازی می کنند.
بورس ها نمونه ای از بازار ثانویه هستند. در کل هر بازاری که معاملات دست دوم بیشتر و مستمری داشته باشد نشان دهنده قدرت آن بازار است.
طبقه بندی بازارهای مالی بر اساس سررسید تعهدات مالی
الف ) بازار پول ( Money market )
بازار پول بازار کم ریسکی است که قابلیت نقد شوندگی بالا دارد و به عنوان یک ابزار مالی کوتاه مدت میتوان از آن نام برد . بانک ها ، اوراق تجاری ( پرداخت سود در فواصل زمانی مشخص معمولا کمتر از یک سال ) و گواهی های سپرده ( که توسط بانک ها انجام می شود و کم ریسک ترین ابزار مالی بازار پول است ) ، موسسات مالی اعتباری ، کارگزاران و سرمایه گذاران همه جزو فعالان بازار پول هستند که برای تامین نقدینگی و گردش سرمایه به وجود آمده اند.
ب ) بازار سرمایه ( Capital market )
بازار سرمایه پر ریسک تر است و سرمایه داران با اهداف مالی بلند مدت در آن اقدام به سرمایه گذاری می کنند. شرکت ها و سازمان های بسیاری وجود دارند که برای تامین منابع مالی خود با مشکل مواجه می شوند اما می توانند از طریق شرکت های سرمایه گذاری، انتشار اوراق قرضه و سهام های عادی و ممتاز ، وام های بانکی و استفاده از تسهیلات بانک ها کمبود سرمایه شان را جبران کنند . بازار سرمایه نسبت به بازار پولی از تنوع و گستردگی بیشتری برخوردار است.
مهمترین کارکرد بازارهای مالی شامل بازارهای پول، سرمایه و بیمه در اقتصاد ملی، تجهیز منابع پس اندازی و هدایت آن به سوی فعالیتهای مولد اقتصادی است، ضمن آنکه تعیین قیمت وجوه و سرمایه، انتشار و تحلیل اطلاعات و توزیع ریسک اقتصادی نیز اغلب در شمار کارکردهای این بازارهاست .
دیدگاه شما