مفهوم مدیریت ریسک

حتما بخوانید: مدیریت ریسک پروژه چگونه انجام می شود؟

مدیریت ریسک چیست؟ تعریف، استانداردها، روش ها و اصول

مدیریت ریسک یک ابزار موثر است که تضمین می کند ابهامات و تناقضات نمی توانند شرکت را از رسیدن به اهداف تجاری خود محروم نماید. در دنیای مالی، اساسا دو نوع حادثه یا رویداد وجود دارد و عبارتند از رویداد مثبت که به عنوان فرصت تلقی می شوند و رویداد منفی که در دسته ریسک ها طبقه بندی می شوند.

تعریف مدیریت ریسک
فرایند شناسایی، طبقه بندی، ارزیابی و اولویت بندی ریسک ها را عموما به عنوان مدیریت ریسک تعریف می کنند. علاوه بر این، مدیریت ریسک از طریق استفاده همگام و به صرفه از منابع، نه تنها به دنبال نظارت، مدیریت و چاره جویی برای رخدادهای احتمالی و اثرات رویه های نامناسب و کاهش آنها است، بلکه به منظور درک فرصت ها و سرمایه گذاری بر آنها نیز به کار می رود. اگر بخواهیم مدیریت ریسک را در یک خط تعریف کنیم، می توانیم بگوییم مدیریت ریسک یک ابزار موثر است که تضمین می کند ابهامات و تناقضات نمی توانند شرکت را از رسیدن به اهداف تجاری خود محروم نماید. در دنیای مالی، اساسا دو نوع حادثه یا رویداد وجود دارد و عبارتند از رویداد مثبت که به عنوان فرصت تلقی می شوند و رویداد منفی که در دسته ریسک ها طبقه بندی می شوند. یکی از عوامل ایجاد کننده ریسک در بازار مالی، عدم اطمینان است مانند ریزش و سقوط سرمایه گذاری ها که می تواند در هر لحظه ای از زمان و یا در هر مرحله از طراحی، توسعه و یا تولید رخ دهد. در میان این عوامل، عوامل دیگری که پتانسیل ایجاد ریسک را دارند عبارتند از علل طبیعی و بلایای طبیعی، حوادث غیر قابل پیش بینی با علل نامشخص، مسئولیت های قانونی، حوادث، ریسک اعتباری یا حمله عمدی از سوی رقیب.
روش های مدیریت ریسک
معمولا، روش های مورد استفاده برای مدیریت ریسک از ترتیب ذیل پیروی می کنند: شناسایی فرایند و توصیف و تشریح تهدیدات مهم، سپس ارزیابی حساسیت دارایی های مهم به تهدیدات خاص، تعیین ریسک و احتمالات و پیامدهای مورد انتظار و انواع حملات و آسیب های خاص به دارایی های خاص. هنگام شناسایی تهدیدات، تیم مدیریت به تعیین راه هایی برای کاهش این ریسک ها و در نهایت اولویت بندی روش های کاهش ریسک بر مبنای یک استراتژی می پردازد.

برای اطلاعات بیشتر می توانید به مطلب چگونه تجزیه و تحلیل ریسک می تواند در بودجه بندی سرمایه ای ضروری باشد مراجعه فرمایید.

استانداردهای مدیریت ریسک

با توجه به نوع ماهیت و چارچوب روش مدیریت ریسک، انواع مختلفی از تکنیک ها، مشخصه ها و اهداف وجود دارد. به همین دلیل نیز استانداردهای مختلفی برای مدیریت ریسک توسط موسسه ملی استانداردها و فناوری، موسسه مدیریت پروژه، انجمن محاسبات بیمه و مالی (SOA) و استانداردهای ایزو برای خدمت به حوزه های مدیریت پروژه، مهندسی، امنیت، اوراق بهادار مالی، ارزیابی های عملیاتی، فرآیندهای صنعتی، بهداشت عمومی، ایمنی و غیره تدوین و مورد استفاده قرار گرفته اند. تاکتیک هایی که برای کنترل ریسک ها (تهدیدات یا مخاطراتی که به عنوان یک مشکل و یا یک موقعیت عدم اطمینان با عواقب منفی تعریف می گردند) استفاده می شوند، معمولا منجر به دور زدن تهدیدات یا مخاطرات، به حداقل رساندن احتمال وقوع ریسک یا پیامد منفی آن، انتقال تمام یا بخشی از تهدید به مفهوم مدیریت ریسک حزب یا بخشی دیگر، حفظ برخی یا تمام آثار بالقوه و واقعی یک تهدید خاص و تبدیل تهدیدات به فرصت هایی در آینده می شوند. بعضی از جنبه های بسیاری از استانداردهای مدیریت ریسک نیز به علت عدم ایجاد بهبود در فرایند اندازه گیری مورد انتقاد مفهوم مدیریت ریسک قرار گرفته اند، اما این استاندارد ها در بسیاری از موارد موجب افزایش اطمینان در فرضیات، اهداف و تصمیمات شده اند. به عنوان مثال، مشخص شده است که به طور متوسط از هر 6 پروژه فناوری اطلاعات، حداقل یکی از آنها از سرریز هزینه ها به میزان 200 درصد و طولانی تر شدن زمان انجام پروژه تا بیش از 70 درصد رنج می برند.

برای اطلاعات بیشتر می توانید به مطلب انواع ریسک سرمایه گذاری مراجعه فرمایید.
اصول مدیریت ریسک
اصول مدیریت ریسک توسط سازمان بین المللی استاندارد (ISO) تدوین می شوند. هنگامی که یک تیم مدیریت تصمیم به انجام ارزیابی ریسک می کند، فرایند مدیریت ریسک آنها باید زمینه های ذیل را پوشش دهد:
کل فرایند باید ارزش ایجاد کند. منابع مصرف شده برای کاهش و رفع ریسک باید کمتر از مقدار منابعی باشند که در هنگام عدم توجه به ریسک مصرف می شوند. مدیریت ریسک باید یک بخش اساسی و مهم از فرآیندهای سازمانی باشد. همچنین باید بخشی از فرآیند تصمیم گیری باشد. مدیریت ریسک باید فرضیه ها و موقعیت های غیر قطعی و دارای عدم اطمینانی که یک فرد یا یک شرکت ممکن است با آن مواجه شود را به وضوح بیان کند و شرح دهد. فرایند مدیریت ریسک باید نظام مند و ساختار یافته باشد. مدیریت ریسک باید بر اساس بهترین اطلاعات در دسترس انجام شود. مدیریت ریسک باید قادر به انطباق با یک هدف خاص باشد. این فرایند باید طبق هدف یا عملکرد خاصی صورت پذیرد. فرایند مدیریت ریسک باید عوامل انسانی را نیز مورد توجه قرار دهد. فرایند مدیریت ریسک باید واضح و جامع باشد. مدیریت ریسک باید تکرارشونده، پویا و دارای قابلیت پاسخگویی سریع به تغییرات باشد. مدیریت ریسک باید منجر به پیشرفت و بهبود مستمر شود. همچنین ضروری است که فرایند مدیریت ریسک به طور مستمر یا دوره ای و هنگام تغییر در زمان وقوع ریسک و تغییر فرایند، بر مبنای اطلاعات بسیار خوب مجددا بررسی شود.

ارائه یک مدل مفهومی جهت مدیریت ریسک مبتنی بر دانش

اولین کنفرانس سالانه مدیریت، نوآوری و کارآفرینی

خرید و دانلود فایل مقاله

با استفاده از پرداخت اینترنتی بسیار سریع و ساده می توانید اصل این مقاله را که دارای 11 صفحه است به صورت فایل PDF در اختیار داشته باشید.

مشخصات نویسندگان مقاله ارائه یک مدل مفهومی جهت مدیریت ریسک مبتنی بر دانش

چکیده مقاله :

مدیریت ریسک یک رویه با ارزش در فرایند مدیریت پروژه است که قدمت آن به چند دهه گذشته بر می گردد و مدیریت ریسک مبتنی بر دانش نگرش جدیدی است که امروزه به این مفهوم داده شده است و تنها سازمان های بسیار بالغ می توانند از آن بهره کامل ببرند. فایده اصلی آن، پیش بینی ریسک های بالقوه پروژه ها، واکنش سریعتر در جهت کاهش اثرات آنها، تشخیص حیطه های پر ریسک و در نتیجه تخصیص منابع بیشتر به این نواحی بوده و راهی بسیار عملگرایانه در راستای نیل به اهداف پروژه است. به دلیل تکرار حوادث مشابه و از طرفی، موقتی بودن ماهیت پروژه ها و عدم دسترسی به افراد خبره بعد از اتمام پروژه به دلایلی همچون فوت، بازنشستگی ، استعفاء و غیره، استفاده از سیستم های مبتنی بر دانش می تواند در کسب و بکارگیری تجربیات پروژه های قبلی و قابل دسترس کردن آن برای مدیران پروژه تازه کار، موثر واقع شده و به اثربخشی فرایند مدیریت ریسک و اتخاذ سناریو های آکاهانه ترو تصمیمات قابل اعتمادتر در مورد آینده، کمک نماید. در محیط رقابتی امروز، از دست دادن دانش پروژه هزینه های انجام پروژه را به صورت تصاعدی افزایش می دهد لذا حفظ یکی از ارزشمند ترین دارایی های هر پروژه یعنی دانش پروژه کاملا آشکار است. در این مقاله ، مدل مفهومی جهت طراحی یک سیستم مدیریت ریسک دانش محور ارائه گردیده است که به مدیران پروژه در شناسایی ریسک فاکتورها و ریسک های پروژه متناظر با آن، پیش بینی اثرات ریسک، و استراتژی های پاسخ به ریسک، کمک می کند. دانش ریسک حاصله از تجربیات قبلی به وسیله مدل پیشنهادی و با استفاده از یک زبان مشترک توصیف ریسک یعنی ساختار شکست ریسک، و بر اساس مکانیزم علت یابی، شناسایی و سپس جهت استفاده در یک سیستم مبتنی بر دانش، به صورت قوانینی ترجمه می شوند. به منظور کاربردی نمودن نتایج حاصل از مطالعات انجام شده، یک سیستم خبره با استفاده از پوسته VP-EXPERT طراحی شده است که بر اساس اطلاعات دریافتی از کاربر و اطلاعات ذخیره شده در پایگاه دانش، و بکارگیری روند استنتاج پیشرو، ریسک پروژه به همراه تاثیرات و بسته های کاری مرتبط، و استراتژی های پاسخ را شناسایی می کندو بدین وسیله مدل پیشنهادی به طور عملی مورد اعتبار سنجی قرار می گیرد.

کلیدواژه ها:

کد مقاله /لینک ثابت به این مقاله

کد یکتای اختصاصی (COI) این مقاله در پایگاه سیویلیکا MIEAC01_633 میباشد و برای لینک دهی به این مقاله می توانید از لینک زیر استفاده نمایید. این لینک همیشه ثابت است و به عنوان سند ثبت مقاله در مرجع سیویلیکا مورد استفاده قرار میگیرد:

نحوه استناد به مقاله :

در صورتی که می خواهید در اثر پژوهشی خود به این مقاله ارجاع دهید، به سادگی می توانید از عبارت زیر در بخش منابع و مراجع استفاده نمایید:

ارباب، سکینه و جبل عاملی، محمد سعید،1389،ارائه یک مدل مفهومی جهت مدیریت ریسک مبتنی بر دانش،اولین کنفرانس سالانه مدیریت، نوآوری و کارآفرینی،شیراز،https://civilica.com/doc/108665

در داخل متن نیز هر جا که به عبارت و یا دستاوردی از این مقاله اشاره شود پس از ذکر مطلب، در داخل پارانتز، مشخصات زیر نوشته می شود.
برای بار اول: ( 1389، ارباب، سکینه؛ محمد سعید جبل عاملی )
برای بار دوم به بعد: ( 1389، ارباب؛ جبل عاملی )
برای آشنایی کامل با نحوه مرجع نویسی لطفا بخش راهنمای سیویلیکا (مرجع دهی) را ملاحظه نمایید.

مراجع و منابع این مقاله :

لیست زیر مراجع و منابع استفاده شده در این مقاله را نمایش می دهد. این مراجع به صورت کاملا ماشینی و بر اساس هوش مصنوعی استخراج شده اند و لذا ممکن است دارای اشکالاتی باشند که به مرور زمان دقت استخراج این محتوا افزایش می یابد. مراجعی که مقالات مربوط به آنها در سیویلیکا نمایه شده و پیدا شده اند، به خود مقاله لینک شده اند :

• آلادپوش، حمید، (1386)، استاندارد دانش مدیریت پروژه، چاپ پنجم، مفهوم مدیریت ریسک تهران، .
• جبل عاملی، سعید، (1388)، مدیریت طرح و توسعه، دانشگاه علم .
• I5] توکلی دارانی، محمود رضا، (1387)، ارائه مدل مفهومی تلفیق .
• غضنفری، مهدی، کاظمی، زهره، (1389)، اصول و مبانی سیستم های . [ مقاله کنفرانسی ]
• Arrow James, (2008), Knowledg e-based Proactive Project Risk Management, AACE .
• Dikmen , Birgonul M.T., Anac c., Tah J.H.M, Aouad G..(2008), .
• Leung HM, Chuah KB, (1998), A Knowledge-b ased System For .
• Hendriks Paul H.J., Vriens Dirk J..(1 999) , Knowledg e-based .
• Durkin John, (1994), Expert System: Design and Development, ISBN ()-02-330970-9, .
• Tah J.H.M., Carr v..(200 1), Towards a Framework For Project .
• Trigunarsyah Bambang, Putrianti Nila, (2008), Factors that Influence Contractor's Risk .

مدیریت اطلاعات پژوهشی

اطلاعات استنادی این مقاله را به نرم افزارهای مدیریت اطلاعات علمی و استنادی ارسال نمایید و در تحقیقات خود از آن استفاده نمایید.

مقاله کنفرانس
نگاهی بر مفهوم مدیریت ریسک و مدیریت بحران

چکیده:
رویدادهای مهم دهه های اخیر جهان ازنظر سیاسی، اقتصادی، اجتماعی، جغرافیایی و انسانی نشان می دهد که جوامع بشری پیوسته دستخوش حوادث طبیعی یا تمایلات مخرب انسانها که باعث بروز بحرانهای گوناگون می شود، بوده است. از حدود 40 نوع بلای طبیعی شناخته شده در جهان ، 31 نوع آن تاکنون در ایران رخ داده و کشور ما را جزو 10 کشور حادثه خیزدنیا قرار داده است . هنگامی که مجموعه شرایط خاصی، روال متداول و پیش بینی شده جریان کار، فعالیت، تولید، خدمت رسانی، زندگی، ارتباطات، تامین نیازهای عمومی، سلامت، محیط زیست و یا افکار عمومی را تغییر یکباره می دهد، در اینحالت شرایط بحرانی بروز کرده است. اقدامات بلند مدت برای پیشگیری ازاثرات مخرب بحران دربرگیرنده کلیه اقداماتی است که به منظورکاهش اثرات بحران و یا جهت جلوگیری از تشدید اثرات مخرب ناشی از وقوع بحرانهای مختلف درجوامع صورت می گیرد. مدیریت سوانح، ریسک و بحران روابط تنگاتنگی با هم دارند و مکمل یکدیگر هستند. مدیریتی که کشورهای در حال توسعه دنبال می کنند مدیریت بحران است. به دلیل اینکه شناخت کافی نسبت به خدمات و بحران ها ندارند و همیشه صبر می کنند تا بحران یا حادثه رخ دهد و سپس مدیریت می کنند. در این روش پرداخت خسارت و کمکرسانی بلاعوض در سرلوحه فعالیت قرار دارد ، ولی در کشورهای پیشرفته مدیریت بر مبنای ریسک انجام می شود . مدیریت ریسک عکس مدیریت بحران است که در حقیقت اقدامات گسترده قبل وقوع بحران می باشد که آسیب پذیری عملا به حداقل می رسد، این مقاله که مطالعه مروری با استفاده از منابع اینترنتی و کتایخانه ای می باشد، با استفاده از آخرین مطالب موجود در زمینه مدیریت ریسک و بحران در سال های اخیر2014-2017 تهیه گردیده است و سعی دارد، تا این

تعریف مدیریت ریسک + علل اهمیت و مراحل انجام آن

تصور کنید که مدیر شرکت بزرگی هستید و یک کارمند اصلی دارید که از ابتدای شروع راه اندازی کسب و کار همراه شما بوده است. این فرد کاملاً آموزش دیده و نیروهای جدید را نیز آموزش می‌دهد. اما…. تعریف مدیریت ریسک + علل اهمیت و مراحل انجام آن عنوان مقاله‌ای است که در ادامه آن را می‌خوانید. با ما تا انتهای مقاله همراه باشید.

متاسفانه کارمند داستان ما مدت زمانی است که به خوبی کار نمی‌کند و مدام از زیر بار مسئولیتی که بر عهده‌اش است، شانه خالی می‌کند. عملکرد این کارمند بر روی عملکرد سایر کارمندان نیز تأثیر منفی و بدی گذاشته است و هر چقدر که شما تلاش کرده تا او را با دادن پاداش و مزایا و امثال این موارد، ترغیب و تشویق کنید و او را به روزهای اوجش برگردانید، موفق نشده‌اید. در این شرایط شما دو روش پیش رو دارید.

روش اول مدیریت ریسک

روش اول این است که کارمند خود را اخراج کنید که یک ضرر بسیار بزرگ برای کسب و کارشان به شمار می‌رود. چرا که پیدا کردن فردی که به این اندازه بتواند بر روی کسب و کار شما تسلط داشته باشد، شاید ماه‌ها طول بکشد و این باعث عقب ماندگی شما از کارتان خواهد شد و کار شما معلق می‌شود.

روش دوم مدیریت ریسک

روش دوم این است که این فرد همچنان در شرکت بماند. اما شما بهتر از هر کس دیگری می دانید که ماندن این فرد برای کسب و کار شما بیشتر از سود ضرر همراه خواهد داشت. زیرا کار خود را به درستی انجام نمی‌دهد و با چنین عملکردی بر روی بقیه اعضای شرکت نیز تأثیر منفی خواهد گذاشت.

با توجه به دو روش بیان شده در بالا می‌بینید که هر قدم ممکن است که به شما و شرکتتان ضرر برساند. پس باید چه تصمیمی گرفت و چه کاری می‌توان انجام داد.

تنها راه حل، مدیریت شرایط بحرانی است. برای جلوگیری از ایجاد چنین خطراتی و یا حتی خطرات خیلی بزرگتر نیاز است که شما حتماً برای مدیریت کسب و کار خود مهارت مدیریت ریسک را نیز یاد بگیرید. تا بتوانید از آن برای حل چنین واقعیت‌هایی استفاده نمایید. بنابراین تا انتهای این مقاله همراه ما باشید تا شما را با مفهوم مدیریت ریسک و علت اهمیت آن آشنا کنیم و در نهایت فرایند انجام آن در کسب و کار را برایتان شرح دهیم تا شما آن را یاد بگیرید.

ریسک به چه معنا است؟

تعریف ریسک کمی دشوار و چالش برانگیز است ولی در معنای عمومی شاید جمله زیر بتواند معنای آن را بیان کند: ریسک نوعی عدم اطمینان در رسیدن به اهداف و نتایج دلخواه است. یعنی احتمال اینکه ما به هدف خود نرسیم یا حتی ممکن است نتیجه بدتری را بگیریم.

ریسک ها همه جا وجود دارند. از یک کار ساده روزمره مانند رانندگی تا سرمایه گذاری‌های بزرگ اقتصادی. اما این دلایل سبب نمی‌شود که ما کاری را به خاطر اینکه ریسک دارد، انجام ندهیم. در هر صورت ما می‌توانیم راه حل و روشی را انتخاب کنیم که ریسک ما را در رسیدن به هدف مورد نظر کمتر کند. پیدا کردن همین راه کم خطر نیز مهارت‌هایی را می‌طلبد که به آن مدیریت ریسک می گوییم.

مدیریت ریسک چیست؟

همه ما در زندگی شخصی و کاری خود با خطراتی مواجه شده‌ایم که زندگی را برایمان غیرقابل اعتماد و پر از شرایط خاص کرده است.

همانگونه که بنجامین فرانکلین بیان می‌کند:

در این دنیا درباره هیچ چیز نمی‌توان به طور قطع و با اطمینان حرف زد به جز مرگ و مالیات.

مدیریت ریسک درباره همه اتفاقاتی که ممکن است برای شما نیز رخ دهد وجود دارد. روزی که تصمیم می‌گیرید اولین گام خود را به سمت اهدافی که در نظر بردارید تا زمانی که به موفقیت و نتیجه دلخواه خود برسید. در این مسیر اتفاق‌های بسیار زیادی رخ می‌دهد که شما را در شرایط خطرناک و دشواری قرار خواهد داد. اما هیچ کدام از ما مجبور نیستیم که بادبان های کسب و کار زندگی خود را به دست سرنوشت بسپاریم و هر آنچه را که برایمان رقم زده باشد را بپذیریم.

بیان ساده‌تر تعریف مدیریت ریسک

مدیریت ریسک به بیانی ساده یعنی اینکه ما بتوانیم با وجود شرایط پرخطر بازهم به اهداف خود برسیم. به عبارت دیگر به جای فرار از مشکلات و خطراتی که در مسیر رسیدن به موفقیت وجود دارند، وارد میدان شده و با مدیریت تا جای ممکن خطرها را کاهش دهیم.

مدیریت ریسک شامل چه مراحلی است؟

شامل شناسایی، تحلیل، ارزیابی و کنترل ریسک. شما با انجام مراحل ذکر شده می‌توانید نتایج نامطلوب را تا حد ممکن کاهش دهید. رخدادها و حوادث قابل پیش بینی و یا غیر قابل پیش بینی را به طور همه جانبه و از همه ابعاد در نظر می‌گیرید و سعی می‌کنید که با کسب دانش و آگاهی نسبت به این موضوعات خطرات را پیش رو را به یک موقعیت سودآور و بهتر تبدیل کنید.

در برخی اوقات برای کم کردن آسیب‌ها و ضررهای یک اتفاق خطرآفرین ممکن است که جهت خود را کاملاً تغییر داده ولی مطمئن خواهیم بود که مسیر جدید خطرات کمتری نسبت به مسیر قبلی خواهد داشت.

تفاوت مدیریت ریسک با مدیریت بحران

مدیریت بحران یعنی توانایی مدیریت وضعیت بحرانی پس از وقوع یک اتفاق ناخوشایند. اما مدیریت ریسک به معنای مدیریت و پیشگیری قبل از وقوع آن رخداد و حادثه است. مدیریت بحران به رفع مسائل و مشکلاتی که بعد از رخداد اتفاق می‌افتد، می‌پردازد. اما مدیریت ریسک قبل از وقوع هر رخداد و حادثه جوانب مختلف را در نظر می‌گیرد تا در صورت بروز اتفاق، آسیب‌ها و ضررهای احتمالی را به حداقل برساند.

به عنوان نمونه

فرض کنید که در منطقه‌ای زلزله رخ داده و آسیب فراوانی به آن ناحیه وارد شده و مردم آن منطقه دچار دردسر و چالش‌های بسیاری شده‌اند. عده زیادی در این زلزله از بین رفته‌اند و هزینه‌های زیادی به دولت وارد شده است. حالا مسئولین برای حل مشکلات باید به دامن مدیریت بحران پناه ببرند.

اما اگر مسئولین با استفاده از مدیریت ریسک قبل از وقوع این حادثه احتمال وقوع زلزله را در آن منطقه پیش بینی می‌کردند، می‌توانستند برای بازسازی اصولی ساختمان ها محکم سازی، آگاه سازی و آموزش مردم برای مواجهه با زلزله اقدام کنند. در نتیجه آسیب‌های زلزله و تعداد تلفات به مراتب کمتر و مدیریت بحران نیز آسان‌تر می‌شد.

وجود مدیریت ریسک برای کسب و کار امری ضروری و حیاتی است

شما همیشه در زندگی با خطر مواجه می‌شوید و در معرض خطر هستید. همین که الان نفس می‌کشید، ممکن است آلودگی وارد دستگاه تنفسی شما شود و شما را بیمار کند. با انجام هر کاری در واقع ریسک می‌کنیم. فرقی نمی‌کند که در حال مدیریت کردن کارمندان باشیم و یا در خانه در حال استراحت.

بنابراین قبل از انجام هر کاری خوب فکر کنید و جوانب احتمالی را ارزیابی و بررسی کنید. با آگاهی تصمیم بگیرید و منطقی عمل کنید. با انجام تمامی این مراحل شما به احتمال قوی به موفقیت در کاری که نتایج آن برایتان ارزش دارد، خواهید رسید.

هما نطور که ذکر کردیم، مدیریت ریسک امری ضروری و حیاتی است. چرا که مانع از به وجود آمدن بحران‌ها می‌شود. با وجود مدیریت ریسک اگر اتفاق نامطلوبی نیز رخ دهد، ضررها و آسیب‌های احتمالی به حداقل ممکن کاهش پیدا می‌کند. این موضوع در کسب و کارها بسیار با اهمیت است. زیرا باعث جلوگیری از هدر رفتن زمان و کاهش ضررهای مالی در مسیر رسیدن به اهداف اصلی کسب و کار می‌شود.

چگونه ریسک‌ها را مدیریت کنیم؟

برای مدیریت کردن ریسک‌ها در کسب و کار خود می‌توانید از یک مدیر پروژه متخصص و باتجربه استفاده کنید. در مرحله اول سعی کنید که چنین فردی را استخدام کرده و سپس از او بخواهید که همه موارد ریسک آفرین را ارزیابی و جمع‌آوری کند.

لیستی جامع از ریسک ها را تهیه کرده و در جلسه‌ای که با مدیران ارشد آن کسب و کار برگزار می‌کند، بیان کند و به بررسی و ارزیابی آنها بپردازد. در این جلسه مسائل و موضوعاتی از جانب سایر مدیران نیز مطرح خواهد شد که باید به این لیست جامعه اضافه شود. بنابراین از مدیر پروژه درخواست کنید که مجدد به بررسی همه آنها بپردازد.

احتمالاً همه خطراتی که در این لیست گردآوری شده به وقوع نمی‌پیوندد. اما این لیست می‌تواند به عنوان یک منبع کامل و کاربردی برای ایجاد ذهنیت اولیه در ذهن و تصورات افراد حاضر در تیم شما گنجانده شود. تا این افراد آمادگی لازم را برای مقابله با بدترین اتفاقات داشته باشند. در ادامه این مقاله به بیان و بررسی ۹ مرحله برای اجرای صحیح و کاربردی مدیریت ریسک می‌پردازیم که وجود آنها برای کسب و کار شما کاملاً ضروری و الزامی است.

مرحله اول: محلی برای ثبت ریسک‌ها ایجاد کنید

برای ثبت کردن خطرات احتمالی و ریسک‌ها یک سیستم ایجاد کنید. این سیستم باید به گونه‌ای طراحی شده باشد که به آسانی بتواند بر اساس تاریخ ثبت، احتمالات مرتبط، تأثیر خطرات، شرح خطرات ،چگونگی مقابله با آنها و وضعیت آنها را نگهداری و ثبت کند.

مرحله دوم: شناسایی خطرات

شما می‌توانید به همراه سایر اعضای تیم کاری خود به شناسایی انواع خطرات پرداخته و اطمینان حاصل کنید که همه افراد تیم برای مقابله با خطرات و اتفاقات آگاهی و آمادگی لازم را داشته باشند. سعی کنید که این خطرات را از همه ابعاد و جوانب لازم مورد ارزیابی و بررسی قرار دهید.

همچنین شما باید تفاوت آنها را بر اساس حوزه مربوط به هر ریسک بررسی کنید. به عنوان مثال مشخص کنید که یک خطر مربوط به کدام دسته از بودجه، مشتری، تأمین کنندگان، کیفیت، فناوری، قانون و یا هر عنصر قابل شناسایی دیگر می‌باشد.

لازم به ذکر است که حتماً ریسک باید اتفاقی و ناگهانی باشد. گاهی ممکن است که یک تصمیم آگاهانه نیز با ریسک همراه باشد. به عنوان مثال افزایش تولید کارخانه در ظاهر خیلی خوب و کار مثبتی است. ولی مدیر کارخانه می‌داند که با این تصمیم ریسک خرابی دستگاه‌ها و متحمل شدن ضرر و خوابیدن خط تولید را نیز به همراه خواهد داشت. بنابراین آنها را در نظر گرفته و موارد مورد بررسی قرار می‌دهد.

ریسک چیست ؟

در این مقاله قصد داریم تا تعریف دقیقی از ریسک و همچنین مدیریت ریسک ارائه دهیم. مفهوم علمی از عدم قطعیت با حرفه مهندسی مکانیک در اواخر قرن 19 به تدریج تکامل‌یافته است و از اوایل قرن 20 به‌عنوان یک عامل مهم به رسمیت شناخته‌شده است، به این صورت که توانایی کاهش عدم اطمینان، در عملکرد کلی سازمان تعیین‌کننده است و آن را تحت تأثیر قرار می‌دهد. عدم قطعیت به‌عنوان ناتوانی ادراکی فرد در پیش‌بینی دقیق یاد می‌شود که به دلیل نبود اطلاعات کافی و یا قادر نبودن به تمایز قائل شدن میان داده‌ها، اتفاق می‌افتد.

تعاریف متفاوتی برای انواع ریسک مثبت و منفی وجود دارد اما با مطالعه دقیق تر منابع علمی، ریسک ها از نظر نوع تاثیرگذاری به سه دسته تقسیم می‌شوند:

1. تعاریف منفی ؛ در این‌گونه تعاریف بر روی جنبه منفی تأکید شده و معمولاً ریسک را به صورت رویدادی که تنها موجب مشکل، کمبود ، آسیب‌دیدگی و… می‌شود در نظر می‌گیرد و رویدادهای احتمالی مثبت را جدا از مفهوم ریسک و با عناوینی مثل شانس یا فرصت بیان می‌کنند.
2. تعارف خنثی ؛ در این نوع تعاریف به مضر یا مفید بودن اشاره‌ای نگردیده و تنها ریسک را به‌عنوان عدم قطعیت یا حادثه‌ای که می‌تواند بر اهداف سیستم یا پروژه و نحوه رسیدن به آن‌ها تأثیر بگذارد مطرح گردیده است و در کل آن را نتیجه احتمال وقوع و پیامد ناشی از آن تعریف می‌کنند.
3. تعاریف جامع ؛ در این نوع نگاه، ریسک به‌صورت رویدادی احتمالی در نظر گرفته‌شده است که در صورت وقوع می‌تواند نتایج مثبت یا منفی برای اهداف پروژه یا سیستم در برداشته باشد. در واقع هم می‌تواند تهدیدی برای اهداف باشد و هم فرصتی را برای بهبود به وجود آورد.

تفاوت ریسک و عدم قطعیت در چیست (Risk and uncertainty)

Risk رویدادی احتمالی در آینده تلقی می­شود که می­تواند جدای از مطلوب یا نامطلوب بودن، بر روی اهداف تاثیرگذار باشد. در این تعریف دو نکته حائز اهمیت است: احتمال و پیامد. یعنی برای هر ریسک یک احتمال برای رخداد آن و پیامدهایی در صورت وقوع آن قابل تصور است. این اطلاعات باعث می ­شوند که ریسک قابل مدیریت و کنترل باشد. ولی در مورد عدم قطعیت تقریبا هیچ دانش خاصی از آینده وجود ندارد، شرایط امکان سنجی و کمی سازی آن وجود ندارد، پیامدهای آن مشخص نیست و در نتیجه کنترل آن بدلیل نبود اطلاعات از عهده فرد یا سازمان خارج است.

به‌ عنوان‌ مثال، در حالی‌ که ارزیابی احتمال وقوع تصادفی در جاده خیلی آسان است، ارزیابی ریسک و خطر گدازش سوخت اتمی بسیار دشوار است. می‌توان علت را چنین توضیح داد که در تصادفات جاده‌ای، اطلاعات زیادی برای ارزیابی ریسک موجود است، اما در مورد گدازش سوخت اتمی اطلاعات بسیار کمی وجود دارد. پس می‌توان وجه تمایز و تفاوت آنها را این‌ گونه بیان نمود که ریسک قابل‌کنترل و مدیریت است و عدم قطعیت به‌طورکلی بدون ترسیم الگوی نظری غیرقابل‌کنترل است.

تفاوت Risk و uncertainty به نوعی در داشتن و نداشتن اطلاعات است

تاریخچه مدیریت ریسک در جهان

مدیریت ریسک یک فرآیند سیستماتیک جهت برنامه‌ریزی، ساختاردهی، تجزیه‌وتحلیل، واکنش به ریسک‌های پروژه و کنترل و مدیریت آن‌ها می‌باشد. برای اجرای اثربخش و کارآمد آن باید مجموعه‌ای از فرآیند های ساختار یافته و رسمی وجود داشته باشد. روش پِرت ( P rogram E valuation And R eview T echnique) برای اولین بار در سال 1950 جهت ساخت و راه‌ اندازی پروژه پولاریس ایجاد گردید و به‌ عنوان اولین روش برنامه‌ ریزی رسمی پروژه که ریسک پروژه و عدم اطمینان مربوط به فعالیت‌های پروژه را در برنامه‌ ریزی دخالت داد، مطرح گردید که به نوعی اولین مدیریت ریسک پروژه نیز بوده است. این رویکرد از شبکه‌ای از فعالیت‌ها که در آن فعالیت‌ها دارای مدت‌ زمان‌های احتمالی بوده و از توزیع احتمالی یا تخمینی تبعیت می‌کنند، تشکیل گردیده است.

در اواخر سال 1960 محققان مدل‌های احتمالی ساختار درخت تصمیم برگرفته از فرآیند مارکوف را مطرح نمودند. در این مدل فعالیت‌ها در طول چرخه حیات فرآیند و در مدت‌زمان‌های مختلفی تعریف می‌شوند و به عبارتی وجود فعالیت‌ها نیز به‌صورت احتمالی بیان می‌گردند. در اواسط سال 1990، انجمن مدیریت پروژه در جهت توسعه راهنمای آنالیز و مدیریت ریسک، 9 مرحله تدوین نمود. این ساختار چکیده‌ی تجربیات متعدد به‌ دست‌ آمده از سازمان‌های انگلیسی بود که سال‌های متمادی فرآیندهای مدیریت ریسک را به‌طور موفق استفاده نموده‌اند.

Risk management راهی برای تبدیل غیر ممکن به ممکن ها

حتما بخوانید: مدیریت ریسک پروژه چگونه انجام می شود؟

مزایای مدیریت ریسک برای سازمان­ ها چیست ؟

مدیریت پویای ریسک برای سازمان مزایای بسیاری دارد که عبارت‌اند از:

• افزایش احتمال نائل شدن به اهداف و مقاصد استراتژیک
• تصمیم‌گیری‌های آگاهانه
• بهبود یادگیری سازمانی
• شناسایی شبهات و احتمالاتی که باید در تمام سطوح مدیریت، چک و کنترل شوند
• شناخت اینکه چطور ریسک‌ها بر هم تأثیر متقابل دارند
• شناخت تأثیر اتخاذ اقدامات مختلف
• تقلیل غافلگیری‌های ناخواسته
• اطلاق ریسک‌ها به‌عنوان موقعیت ­های ایجادشده نه تهدید
• آگاهی از نیاز به شناسایی و برخورد با ریسک در سرتاسر سازمان
• تخصیص و استفاده­ اثربخش از منابع برای برخورد با ریسک
• افزایش احتمال ریسک­پذیری
• بهبود اثربخشی و کارایی عملیات
• ارتقا کیفیت و قابلیت اطمینان محصولات یا خدمات
• و…..

در واقع مدیریت ریسک به سازمان این امکان را می­دهد تا در اجرای فعالیت‌های تجاری خود، خطرات غیرمنتظره و پیچیدگی‌هایی که ممکن است در این مسیر قرار بگیرند را شناسایی کند.