اختیار خرید و فروش چیست؟

قیمت‌های اعمال تعیین شده برای سکه طلا

انواع اختیار معامله؛ اختیار فروش چیست؟

در پی راه اندازی قریب الوقوع معاملات قراردادهای اختیار معامله (آپشن) زعفران در بورس کالای ایران در مطالبی آموزشی به معرفی این قرارداد می پردازیم که در این مطلب «اختیار فروش» توضیح داده می شود.

به اختیار خرید و فروش چیست؟ گزارش «کالاخبر»، سرمایه گذاران و فعالان بازارهای مختلف همواره تمایل دارند از ابزارهای معاملاتی مختلفی استفاده کنند تا ریسک معاملاتی خود را به حداقل رسانده و به نوعی خود را در مقابل نوسانات احتمالی بیمه کنند. در همین زمینه و همراه با فعال شدن ابزارهای معاملاتی جدید در بازار سرمایه و به ویژه بورس کالای ایران، شناخت این راهبردها می‌تواند برای فعالان بازارها بسیار سودبخش باشد. در یادداشت قبلی به توضیح قرارداد اختیار خرید و نحوه کارکرد آن پرداختیم، در این بخش به شرح قرارداد اختیار فروش خواهیم پرداخت.

اختیار فروش

این نوع اختیار معامله به خریدار خود این اجازه را می‌دهد که مقدار مشخصی از یک دارایی را در زمانی مشخص در آینده و با قیمتی معین به فروشنده اختیار معامله بفروشد. در واقع اختیار فروش به خریدار آن، حق فروش دارایی را می‌دهد.

در ادامه با ذکر یک مثال به توضیح نحوه کارکرد آن می‌پردازیم.

فرض کنید کشاورزی قصد دارد تا برای فروردین ماه ۹۸ محصول زعفران خود را به فروش رساند و نگران است تا در زمان فروش، قیمت زعفران کاهش یافته و نتواند محصول خود را به قیمتی که در نظر دارد، بفروشد. در حال حاضر قیمت نقدی زعفران به ازای هر گرم ۱۲۵۰۰ تومان می‌باشد و قرارداد اختیار فروش با قیمت اعمال ۱۳۰۰۰ تومان برای سررسید فروردین ماه ۹۸ در بورس کالای ایران تعریف شده‌است.

از آنجایی که این کشاورز پیش‌بینی کاهش قیمت را دارد، به طور مثال، می‌تواند با پرداخت ۶۰۰ تومان، قرارداد اختیار فروش با قیمت اعمال ۱۳۰۰۰ تومان اختیار خرید و فروش چیست؟ را خریداری کند. به بیان دیگر شخص مذکور ۶۰۰ تومان به فروشنده پرداخت می‌کند و این حق را برای خود قائل می‌شود که در سررسید، چنانچه قیمت نقدی در بازار کاهش یافته و به ۱۲۰۰۰ تومان برسد، از حق خود برای فروش زعفران به قیمت هر گرم ۱۳۰۰۰ تومان استفاده نماید.

قرار داد اختیار معامله چیست ؟

بازار اختیار معامله یک بازار متفاوت برای سرمایه گذاری است.

با وجود نوسانات بازار و تورم موجود برای حفظ پول باید با دانش کافی وارد بازار های مالی شد.

دراین مقاله به توضیح بیشتر درباره قرارداد اختیار معامله پرداختیم،پس با ما همراه باشید.

قرارداد اختیار معامله چیست؟

اختیار معامله (option) اختیار خرید یا فروش، دارایی پایه موضوع قرارداد را در قیمت ثابت در زمان مشخصی در آینده به دارنده آن می‌دهد.

اختیاری بودن خرید وفروش در این بازار از بزرگترین مزایای آن است.

در این قرارداد به خریدار آن، اختیار و نه اجبار خرید یا فروش یک دارایی معین را در قیمت تعیین شده تا یک‌زمان مشخص اعطا می‌کند.

از سوی دیگر فروشنده اختیار معامله اجبار دارد که تا پیش از انقضای مهلت آن، هر زمان که خریدار تمایل به اجرای قرارداد دارد.

مفاد قرارداد را اجرا کرده و دارایی معین شده را در قیمت تعیین شده معامله کند.

فواید قرارداد اختیار معامله

مزایای کاربرد قراردادهای اختیار معامله می توان در چهار دسته تقسیم کرد

1. کارایی و کارآمدی هزینه ها (cost efficiency) را افزایش میدهند
2. میتوانند ریسک کمتری نسبت به «سهام» داشته باشند
3. معاملات آن ها درصد بازده بالقوه بالاتری را بوجود می آورند
4. ارائه استراتژی های متفاوت معاملاتی

انواع قرارداد اختیار معامله:

ما دو نوع قرارداد اختیار معامله داریم: اختیار خرید(call) و اختیار فروش(put). در زیر هر کدام از آنها را توضیح خواهیم داد.

اختیار خرید عبارت است از حقی برای خرید یک دارائی در یک قیمت معین. اختیار معامله در مورد دارائیهای مختلفی انجام می شود.

خرید یعنی این که شما سهامی را بخرید. قرارد خرید را آپشن Call نیز می گویند.

تاریخ انقضای این آپشن ها می تواند از یک ماه تا یک سال تغییر کند.

اختیار فروش نیز حقی است برای فروش یک دارایی مانند سهام در قیمت معین در تاریخ معین.

اختیار معامله آمریکایی در هر زمانی از طول دوره خود قابل اعمال است ولی اختیار معامله اروپایی فقط در تاریخ انقضاء قابل اعمال است.

به زوردی درباره تفاوت اختیار معامله امریکایی و اروپایی مطلب جدید در سایت قرار میگیرد.

قرارداد اختیار خرید (call)

با توجه به بازار، ممکن است فردی یک آپشن Call را خریداری کرده یا بفروشد.

اگر آپشن Call خریداری شود یعنی خریدار این حق را دارد که سهام مربوطه را به قیمت اعمال تا تاریخ انقضا خریداری نماید.

مبلغ آپشن(مبلغ قرارداد خرید) حداکثر ریسکی است که یک خریدار Call متحمل می‌شود.

زمانی که قیمت سهام مربوطه به یک آپشن Call، بالاتر از قیمت اعمال می‌رسد، این آپشن سود ایجاد می‌نماید.

مثال از قرارداد اختیار خرید

مثلا شما 10 هزار تومان می دهید و 100 سهم را طبق قرارداد خرید می خرید .

تا شش ماه آینده می توانید هر موقع که خواستید این سهام را بخرید و متعلق به خود کنید.

در واقع شما در اینجا ریسک می کنید تا سودی را برای خود کسب کنید.

شما فکر می کنید که تا شش ماه دیگر قیمت این سهم از 2000 تومان بیشتر خواهد شد.

اگر با تمام شدن انقضای قرارداد، قیمت سهم کمتر از 2000 تومان باشد شما دیگر قرارداد را به اجرا نخواهید گذاشت.

چون اگر آن را به اجرا بگذارید یعنی باید 100 سهمی که قیمتی کمتر از 2000 تومان دارند.

با قیمت توافقی 2000 تومانی قرارداد بخرید و در این میان ضرر کنید.

اما اگر قیمت سهم به بالاتر از 2000 تومان برسد شما با به اجرا گذاشتن آن، سود خوبی بدست خواهید آورد.

فرض کنید که قیمت سهم به 2400 تومان برسد.

آن گاه شما می توانید طبق قرارداد خرید، این سهم را با قیمت توافقی 2000 تومان بخرید و به ازای هر سهم 400 تومان سود کنید.

از آنجا که برای هر سهم 100 تومان حق قرارداد پرداخته اید پس به طور کلی 300 تومان سود خالص به ازای هر سهم به شما تعلق گرفته است.

اگر این عدد را در 100 ضرب کنید آن گاه 30 هزار تومان سود خالص نصیب شما شده است.

(اگر بلافاصله سهم خود را در بازار بفروشید این مقدار سود خواهید کرد)

قرارداد اختیار فروش(put)

اختیار فروش یا آپشنهای Put این حق را به خریدار می‌دهد که سهم مربوطه را با قیمت اعمال و تا سومین جمعه از ماه انقضا به فروش برساند.

تاریخ انقضا می‌تواند از یک ماه تا بیش از یک سال تغییر کند.

این قرارداد مربوط به فروش است و بنابراین سود در پایین آمدن قیمت است.

مثال قرارداد اختیار فروش (put)

به عنوان مثال فرض کنید قیمت سهم شرکت در تاریخ انقضا 800 تومان باشد.

سرمایه ‌گذار می‌تواند بر اساس قرارداد 100 سهم را با این قیمت بخرد و با قیمت 1000 تومان توافقی در قرارداد بفروشد و 20 هزار تومان سود به دست آورد.

اگر سرمایه ‌گذاری اولیه برای خرید قرارداد فروش را از این مبلغ کم کنیم آن گاه سود خالص سرمایه‌گذار 15 هزار تومان خواهد بود.

در این نوع قرارداد نیز مانند قرارداد خرید هیچ تضمینی برای سود وجود ندارد.

اگر قیمت سهم در زمان انقضا، بیشتر از 1000 تومان باشد.

قرارداد اختیار فروش ارزش ندارد چون شما باید سهمی که قیمت بالاتر از 1000 تومان دارد را با قیمت 1000 تومان بفروشید و این یعنی ضرر.

برای اطلاعات بیشتر درباره گرفتن کدمعاملاتی در بازار اختیار این مقاله را مطالعه کنید.

کلام آخر:

همان گونه که دیدید قرارداد اختیار معامله می تواند فواید زیادی داشته باشد و کسانی که تجربه کافی در بازارهای سرمایه مانند بازار بورس دارند می توانند سود خوبی از این نوع قراردادها کسب کنند.

معاملات آپشن (Option) یا اختیار معامله چیست؟

زمانی که در بازارهای مالی معاملات انجام می‌شود؛ شخص خریدار در قیمت تعیین شده ملزم به خرید و شخص فروشنده ملزم به فروش است. اما نوع دیگری از قرارداد وجود دارد که معامله‌گران حق خرید این قرارداد را می‌پردازند و معاملات آپشن باز می‌کنند. در این نوع معاملات شخص قادر است در قیمتی که تعیین کرده است سهام و یا ارز دیجیتال را بخرد یا بفروشد و هیچ تعهدی در قبال انجام عمل خریدوفروش ندارد. این نوع معاملات برای کاهش ریسک در یک بازار پرریسک استراتژی مناسبی به نظر می‌آید.

اگر دوست دارید راجع به این نوع معاملات اطلاعات بیشتری کسب کنید و طرز استفاده و انواع استراتژی‌های رایج در این نوع معامله را یاد بگیرید با ما همراه باشید؛ پس از مطالعه مقاله نیز درصورت علاقه‌مندی می‌توانید دوره آموزش ارز دیجیتال پارسیان بورس را بررسی کنید که کاملا جامع بوده و صفر تا صد معامله در بازار کریپتوکارنسی را به شما آموزش خواهد داد!

معاملات آپشن چیست؟ نحوه کار آن‌ها چگونه است؟

در این بخش قصد داریم راجع به این موضوع که معاملات آپشن چیست صحبت کنیم و نحوه‌ی کار آن‌ها را بیان کنیم. درواقع این نوع معاملات که به اختیار خرید یا فروش نیز معروف هستند به معامله‌گر این امکان را می‌دهد بسته به نوع قراردادی که دارد با پرداخت پولی، حق اختیار خرید یا فروش یک سهام را در تاریخی معین داشته باشد. زمان رسیدن قرارداد او می‌تواند معامله را انجام داده یا انجام ندهد (بسته به نوع قرارداد این کار را می‌تواند قبل از رسیدن زمان قرارداد انجام دهد).

این نوع معاملات به دو نوع آمریکایی و اروپایی تقسیم‌بندی می‌شوند (این نوع تقسیم‌بندی ربطی به کشور امریکا و اروپا ندارد). تفاوت این دو نوع این است که در نوع اروپایی قرارداد آپشن فقط در روز معین شده به عمل می‌آید و شخص فقط در همان روز می‌تواند از اختیار خرید یا فروش خود استفاده کند. ولی در نوع امریکایی معامله‌گر می‌تواند حتی قبل از زمان تعیین شده قرارداد را لغو کند.

در این نوع معاملات آپشن یک خریدار و یک فروشنده معامله آپشن وجود دارد. خریدار معامله آپشن پولی در ازای حق اختیار خرید یا فروش به فروشنده معامله آپشن می‌پردازد. در ازای آن بسته به نوع قرارداد، در زمان یا قبل از سررسید قرارداد می‌تواند برخلاف نظر فروشنده از حق اختیار یا آپشن خود استفاده کند یا استفاده نکند. درواقع فروشنده در این نوع معاملات ریسک بیشتری نسبت به خریدار آن متحمل می‌شود. پس این نوع معاملات هم برای پوشش ضرر و یا برای سفته‌بازان کاربرد دارد.

انواع قراردادهای آپشن

قراردادهای آپشن به دو صورت خرید (call) و یا فروش (put) انجام می‌شوند. درواقع خریداران این نوع قراردادها پس از پرداخت کارمزد تعیین شده اختیار اختیار خرید و فروش چیست؟ خرید و یا فروش را در زمان تعیین شده دارند.

اگر معامله‌گر معاملات آپشن خرید را خریداری کند در موقع مقرر می‌تواند سهم را خریداری کند برای مثال سهمی 50 دلار است معامله‌گر پیش‌بینی می‌کند سهم در یک هفته آینده صعودی خواهد بود. پس اختیار خرید را خریداری می‌کند. اگر در هفته آینده قیمت سهم 65 دلار شود معامله‌گر می‌تواند از اختیار خرید خود استفاده کرده و سهم را 50 دلار بخرد. اگر بر خلاف پیش‌بینی‌اش سهم نزولی باشد او می‌تواند از اختیار خود استفاده نکند و به اندازه کارمزد پرداختی ضرر می‌کند.

اگر معامله‌گر معامله اختیار فروش را خریداری کند در موقع مقرر می‌تواند سهم را بفروشد برای مثال سهمی 50 دلار است معامله‌گر پیش‌بینی می‌کند سهم در یک هفته آینده نزولی خواهد بود. پس اختیار فروش را خریداری می‌کند. اگر در هفته آینده قیمت سهم 35 دلار شود معامله‌گر می‌تواند از معاملات آپشن فروش خود استفاده کرده و سهم را 50 دلار بفروشد. اگر بر خلاف پیش‌بینی‌اش سهم صعودی باشد او می‌تواند از اختیار خود استفاده نکند و به اندازه کارمزد پرداختی ضرر می‌کند.

کاربردها و استراتژی‌های معاملات آپشن

از این نوع معاملات بیشتر برای کم کردن ریسک استفاده می‌شود. در برخی از مواقع معامله‌گران معامله‌هایی انجام می‌دهند که ریسک زیادی دارد که این کاهش ریسک به آنها کمک زیادی می‌کند. درواقع در ازای این کاهش ریسک مبلغی پرداخت می‌کنند و خود را از ضررهای زیاد بیمه می‌کنند. یکی از مواردی که معامله‌گران از معاملات آپشن استفاده می‌کنند پوشش ریسک یا هجینگ است که در ادامه بیشتر به آن می‌پردازیم.

برخی از معامله‌گران برای پوشش ریسک خود از این نوع معامله استفاده می‌کنند. معامله‌گری سهمی را خریداری می‌کند و ترس این را دارد که بازار برخلاف پیش‌بینی‌اش عمل کرده و جهت بازار برعکس شود. در این صورت او یک معامله آپشن برعکس پیش‌بینی که انجام داده باز می‌کند. در این صورت اگر بازار برخلاف روندی که مد نظرش بود پیش رفت با کمک اختیار از معامله آپشن ضرر خود را جبران می‌کند. اگر روند بازار طبق پیش‌بینی او پیش رفت آنگاه میزانی از سود خود را برای باز کردن معامله آپشن از دست داده است.

انواع معاملات خریدوفروش آپشن‌ها

خریدن آپشن کال یا خرید

معاملات آپشن خرید به دارنده این امکان را می‌دهد که یک اوراق بهادار را با قیمت اعلام شده تا تاریخ انقضا به قیمت تعیین شده خریداری کند. دارنده در صورت عدم تمایل به خرید دارایی، تعهدی به خرید دارایی ندارد. ریسک خریدار پول اولیه‌ای که برای خرید آپشن پرداخته است محدود می‌شود. نوسانات سهام تأثیری بر روی ندارد.

خریدارانی باید این آپشن را انتخاب کنند که نسبت به یک سهم خوش‌بین هستند و معتقدند که قیمت سهام قبل از تاریخ انقضای اختیار، از قیمت تعیین شده بالاتر می‌رود. اگر چشم‌انداز صعودی سرمایه‌گذار محقق شود و قیمت بالاتر از قیمت تعیینی افزایش یابد، سرمایه‌گذار می‌تواند از اختیار استفاده کند. در نتیجه سهام را با قیمت تعیین شده که پایین‌تر است خریداری کند و بلافاصله سهام را به قیمت فعلی بازار برای کسب سود بفروشد.

فروش آپشن کال یا خرید

فروش معاملات آپشن خرید به نوشتن قرارداد نیز (writing a contract) معروف است. فروشنده حق اختیار را دریافت می‌کند. به عبارت دیگر، خریدار کارمزد حق اختیار را به فروشنده در ازای دریافت یک اختیار خرید می‌پردازد. حداکثر سود از فروش حق اختیار زمانی است که موعد سررسید فرا می‌رسد. سرمایه‌گذاری که یک اختیار خرید را می‌فروشد، معتقد است بازار نزولی است و قیمت سهام پایه کاهش می‌یابد یا در مدت‌زمان سررسید قرارداد اختیار، نسبتاً نزدیک به قیمت معاملاتی تعیین شده باقی می‌ماند.

اگر قیمت سهم بازار در زمان انقضا برابر یا کمتر از قیمت تعیین شده باشد این گزینه برای خریدار بی‌ارزش به‌حساب آمده و منقضی می‌شود. فروشنده گزینه حق اختیار را به‌عنوان سود خود به جیب می‌زند. خریدار از این اختیار استفاده نمی‌کند؛ زیرا خریدار سهام را با قیمت بالاتر یا برابر با قیمت رایج در بازار خریداری نمی‌کند.

اختیار معامله چیست و چه سودی برای ما دارد؟

اگر تابه‌حال از انواع بیمه استفاده کرده باشید می‌دانید که شما با پرداخت مبلغ معینی می‌توانید از خدمات خاص بیمه‌تان در آینده استفاده کنید. شما در واقع حق آن که از این خدمات استفاده کنید را به دست آورده‌اید چه از آن استفاده بکنید و چه تمایلی به استفاده از آن خدمت را نداشته باشید. این مثال نمونه‌ی یک قرارداد اختیار معامله در زندگی روزمره‌ی همه‌ی ما است که با آن آشناییم. نمونه‌های زیاد دیگری نیز از این نمونه قراردادها در روزمره ما وجود دارد؛ مانند رزرو هتل، رزرو تورهای مسافرتی و… . در این مقاله قصد داریم تا در خصوص قراردادهای اختیار معامله توضیحاتی را ارائه دهیم.

اختیار معامله چیست؟

اختیار معامله آپشن قراردادی میان خریدار و فروشنده اوراق است که خریدار با پرداخت کردن مبلغ مشخصی به فروشنده حق انجام‌دادن معامله‌ای در زمان آینده را از آن خود می‌کند. قراردادهای اختیار معامله می‌تواند اختیار خرید و یا اختیار فروش را شامل شود. در این قرارداد قیمت معامله و زمان آن به طور دقیق مشخص شده است. به این نکته دقت کنید که خریدار حق انجام معامله را دارد و می‌تواند از این حق خود استفاده کرده و فروشنده ملزم به اجرای آن است؛ اما اگر خریدار در زمان انجام معامله قصد فسخ آن را داشته باشد به دلیل دارابودن اختیار معامله خرید، می‌‌تواند این کار را به‌راحتی انجام داده و اجباری برای او وجود نخواهد داشت.

باتوجه‌به آنکه فروشنده در این قراردادها باید تعهد خود را انجام بدهد، جهت جلوگیری از امتناع وی و پیشامدهای احتمالی وجه تضمینی را نزد یکی از کارگزاران بورس قرار می‌دهند که به آن اتاق پایاپای گفته می‌شود.

سود اختیار معامله

یکی از مزیت‌های مهم این بازار آن است که فارغ از جهت قیمت‌ها می‌توان با تحلیل و دانش پیش‌بینی صحیح در آن کسب سود کرد. برای ما تفاوتی ندارد که قیمت‌ها رو به افزایش هستند و یا روندی کاهشی را تجربه می‌‌کنند. اگر در یک اختیار معامله پیش‌بینی می‌کنید که قیمت‌ها کاهش می‌یابد کافی است دست به فروش اختیار خرید و یا خرید اختیار فروش بزنید. همچنین به طور مشابه برای یک بازار صعودی شما می‌توانید با خرید اختیار خرید یا اختیار فروش، کسب سود کنید.

مزایای اختیار معامله

• اهرم مالی

هنگامی‌که شما می‌خواهید با نقدینگی کمتری دست به سرمایه‌گذاری بزنید اختیار معامله یک مزیت بزرگ برای شما محسوب می‌شود؛ زیرا این قراردادها فرصتی برای شما به وجود می‌آورد که سود معاملاتتان در یک دوره‌‌ی زمانی چندین برابر آورده خریدار (قیمت اختیار معامله پرداخت شده توسط خریدار و دریافت شده توسط فروشنده آن) باشد. درواقع می‌‌توانید با بهره‌‌گیری از اهرم مالی یا ضریب اهرمی با سرمایه‌‌ای بیش از سرمایه‌‌ی در دسترس خود، اقدام به سرمایه‌‌گذاری و کسب سود کنید.

• کسب درآمد

به‌طورکلی شما با فعالیت در بازارهای مالی می‌توانید از نوسان قیمت‌ها کسب سود کنید. برای مثال در بازار بورس تنها از افزایش قیمت‌ها صاحب منافعی می‌گردید اما بر خلاف سهام که تنها از افزایش قیمت‌ها می‌توان سود کرد، در اختیار معامله شما با پیش‌بینی صحیح درباره‌‌ی روند قیمت یک کالا یا دارایی می‌توانید به سود برسید که قبل‌تر در قسمت سود اختیار معامله درباره آن توضیح کاملی دادیم. به عبارت ساده‌‌تر می‌‌توان گفت این بازار دارای سازوکاری مشابه بازار دوطرفه است.

• مزیت زمانی

از دیگر ویژگی‌های مثبت اختیار معامله مزیت زمانی تصمیم‌گیری‌های سرمایه‌گذاران است. در اختیار معامله این امکان فراهم شده که با پرداخت نمودن مبلغ کمی، معامله خود را تثبیت کرده و ریسک آن را کاهش دهیم و تا زمان سررسید قرارداد اقدام به تصمیم مناسب کنیم.

معایب اختیار معامله

یکی از ریسک‌هایی که در قراردادهای اختیار معامله ممکن است با آن روبرو شویم، ریسک کاهش نقدشوندگی بازار است. احتمال دارد نماد مدنظر، از نظر عرضه و تقاضا از حجم بالایی برخوردار نبوده و امکان تغییر وضعیت و تعدیل موقعیت‌های احتمالی در آن سخت باشد.

پریمیوم اختیار معامله

شخصی که اختیار معامله را خریداری می‌کند، مبلغی را به فروشنده اختیار معامله می‌پردازد. به این مبلغ پریمیوم یا قیمت اختیار معامله می‌گویند.

انواع قرارداد اختیار معامله از نظر حق اختیار

• قرارداد اختیار خرید

قرارداد اختیار معامله به دو گروه کلی از نظر حق اختیار تقسیم‌بندی می‌شود. شخص صاحب قرارداد اختیار خرید می‌تواند خدمات، دارایی یا کالای مشخص را در تاریخ معینی با قیمت تعیین شده مطابق شرایط قرارداد خریداری کند. همان‌طور که بارها اشاره کردیم، انجام این خرید و عمل به قرارداد برای فرد دارای حق اختیار خرید الزام‌آور نیست و او در صورت صلاحدید می‌‌تواند این کار را انجام ندهد.

• قرارداد اختیار فروش

خریدار اختیار معامله‌‌ی فروش دارای حق فروش مقدار مشخصی از یک دارایی، کالا یا خدمت در زمان مشخص و در ازای یک مبلغ تعیین شده است. در این مورد نیز همان‌‌طور که پیش‌‌تر اشاره کردیم عمل به قرارداد برای فرد دارای حق اختیار فروش الزامی نبوده و این فرد می‌‌تواند در صورت صلاحدید به آن عمل نکند.
توصیه می‌‌کنیم برای کسب اطلاعات بیشتر دراین‌خصوص به مقاله‌‌ی اختیار خریدوفروش در سایت آکادمی دانایان مراجعه کنید.

انواع قرارداد اختیار معامله از نظر سود یا زیان

سه دسته‌بندی کلی برای قراردادهای اختیار معامله از نظر سود یا زیان وجود دارد

• قرارداد اختیار معامله‌‌ی بی‌تفاوت ATM

اگر قیمت اعمال قرارداد اختیار معامله‌ای که در دست داریم با قیمت پایانی سهم در بازار نقدی برابر باشد به این قرارداد اختیار معامله ATM یا AT The Money گفته می‌شود. چرا که در صورت استفاده از حق اختیار خود تفاوتی در میزان سود یا زیان ما اتفاق نخواهد افتاد.

• قرارداد اختیار معامله‌‌ی در زیان OTM

در بررسی قرارداد اختیار معامله فروش، به قراردادهایی که قیمت اعمال آن‌ها از قیمت پایانی سهامشان در بازار نقدی پایین‌‌تر باشد و نیز به قراردادهای اختیار معامله خریدی که قیمت اعمال آن‌ها از قیمت پایانی سهام پایه در بازار نقدی بیشتر باشد، قراردادهای اختیار معامله‌‌ی در زیان یا Out of The Money گفته می‌شود. البته که این نوع از قراردادها در تمامی بازارها، حتی بازارهای کالایی نیز موضوعیت دارد و ما برای درک بهتر مطلب، در خصوص بازار سهام مثالی را ارائه دادیم.

• قرارداد اختیار معامله در سود ITM

اگر قراردادی بی‌تفاوت یا در زیان نباشد آن قرارداد In the Money یا اختیار معامله‌‌ی در سود نامیده می‌شود. در قرارداد اختیار معامله‌‌ی فروش، قیمت اعمال آن از قیمت پایانی سهم در بازار نقدی بیشتر بوده یا اصطلاحاً در سود است و درمورد قرارداد اختیار معامله خرید، قیمت اعمال آن از قیمت پایانی سهم پایه در بازار نقدی کمتر است. در این شرایط فرد سرمایه‌‌گذار با بهره‌‌گیری از اختیار معامله‌‌ای که برای خود خریده است، نه‌تنها از ریسک و زیان جلوگیری کرده، بلکه با استفاده از آن و با پیش‌بینی درست روند بازار امکان کسب بازدهی برای خود را نیز فراهم کرده است.

تشابهات و تفاوت‌های اختیار معامله و قرارداد آتی

ازآنجایی‌که قراردادهای آتی و اختیار معاملات هر دو یک ابزار معاملاتی برای کاهش ریسک ناشی از تغییرات قیمت و نوعی اهرم برای سفته‌بازی به شمار می‌روند، قراردادهای مشابهی هستند. اما تفاوت اصلی بازار آتی و قرارداد اختیار معامله آن است که احتمال زیان سفته‌بازی در مقایسه با سود در بازار قراردادهای آتی بیشتر است. لازم به ذکر است در قرارداد آتی طرفین متعهد به اجرای قرارداد هستند؛ اما در قرارداد اختیار معامله یک طرف متعهد می‌شود و شخص دیگر دارای اختیار برای انجام‌دادن یا ندادن قرارداد است.

جمع‌بندی پیرامون اختیار معامله

قرارداد اختیار معامله قراردادی است که خریدار با پرداخت یک مبلغ مشخص حق انجام معامله‌‌ای در زمان آینده را به دست می‌آورد. او می‌تواند از این حق خود استفاده کند و یا معامله را انجام ندهد. یکی از مزیت‌های اختیار معامله آن است که با پیش‌بینی صحیح جهت قیمت‌ها بدون توجه به روبه بالا بودن یا رو به پایین بودن قیمت‌ها می‌توان از این بازار کسب سود کرد. به‌طورکلی قراردادهای اختیار معامله روی یک دارایی پایه بسته می‌شود. اگر اختیار معامله‌ای بر روی سهام بورسی بسته شده باشد به آن اختیار معامله سهام گفته می‌شود.

قیمت اعمال آپشن یا اختیار معامله چیست؟

قراردادهای آپشن (اختیار معامله) از ابزارهای بازار مشتقه در بورس کالا هستند. به دلیل پیچیدگی این موضوع، افراد کمی با آن آشنایی دارند. در این مطلب به تشریح قیمت اعمال‌ آپشن می‌پردازیم که یکی از مشخصات قراردادهای آپشن است.

قیمت اعمال در بازار آپشن

قیمت اعمال (Exercise or Strike price) ‌قیمتی است که در روز راه‌اندازی نماد قرارداد آپشن تعیین و در مشخصات قرارداد آپشن ذکر می‌شود. خرید یا فروش دارایی پایه در زمان معینی در آینده بر مبنای این قیمت انجام می‌گیرد. اگر فروشنده و خریدار با یکی از قیمت‌های اعمال ذکر شده در متن قرارداد آپشن، اقدام به معامله کنند؛ طبق این قرارداد فروشنده متعهد می‌شود تا تعدادی مشخص از دارایی پایه تعیین شده را در روز اعمال با قیمت اعمال توافق شده، به خریدار آپشن تحویل داده یا از وی خریداری کند. همچنین خریدار آپشن در زمان اعمال قرارداد، در صورتی‌که معامله به نفع او باشد؛ می‌تواند از اختیار خرید یا فروش خود استفاده کند و دارایی پایه را به قیمت اعمال توافق شده از فروشنده خریداری کرده یا به وی بفروشد.

در قراردادهای آپشن سه وضعیت مالی برای قیمت اعمال وجود دارد:

۱- قرارداد آپشن در سود (In The Money):

قراردادی در سود است که اگر معامله‌گر در هر لحظه تصمیم به اعمال آن بگیرد؛ با توجه به قیمت نقدی دارایی پایه در بازار، کسب سود ‌کند.

۱- قرارداد آپشن خرید در سود:اختیار خرید و فروش چیست؟

۲- قرارداد آپشن فروش در سود:

قیمت اعمال قرارداد آپشن> قیمت دارایی پایه در بازار نقدی

۲- قرارداد آپشن بی‌تفاوت (At The Money):

قرارداد آپشن بی‌تفاوت، معامله‌ای است که قیمت اعمال آن با قیمت دارایی پایه در بازار نقدی برابر است و معامله‌گر در هر لحظه تصمیم به اعمال آن بگیرد، با توجه به قیمت نقدی دارائی پایه در بازار، سود و زیان ندارد.

قیمت اعمال قرارداد آپشن = قیمت دارایی پایه در بازار نقدی

۳- قرارداد آپشن در زیان (Out of The Money):

قراردادی در زیان است که معامله‌گر در هر لحظه تصمیم به اعمال آن بگیرد، با توجه به قیمت نقدی دارائی پایه در بازار، متحمل زیان شود.

۱- قرارداد آپشن خرید در زیان:

قیمت اعمال قرارداد آپشن> قیمت دارایی پایه در بازار نقدی

۲- قرارداد آپشن فروش در زیان:

نحوه ارتباط بین دارایی پایه و قیمت اعمال قرارداد آپشن
در سود	بی تفاوت	در زیان
اختیار خرید	St>K	St=K	St
اختیار فروش	St	St=K	St>K

قیمت اعمال قرارداد آپشن (k)

قیمت پایانی دارایی پایه دار در بازار نقدی (S_t)

نکته: با توجه به اینکه قراردادهای آپشن در بازار مالی ایران از نوع اروپایی هستند؛ امکان اعمال قرارداد تنها در روز اعمال وجود دارد.

برای مثال اگر امروز قیمت سکه در بازار نقد برابر ۱۴ میلیون تومان باشد. با توجه به تصویر زیر از تابلو معاملاتی قرارداد سکه‌ی طلا، اختیار خرید با قیمت اعمال ۱۴ میلیون تومان نمایانگر قرارداد بی‌تفاوت است، قراردادهای با قیمت اعمال پایین‌تر (۱۲ و ۱۳ میلیون تومان) قراردادهای در سود و قرارداد با قیمت اعمال بالاتر ( ۱۵ میلیون تومان) در زیان محسوب می‌شوند.به همین صورت در اختیار فروش، قیمت اعمال ۱۴ میلیون تومان نمایانگر قرارداد بی‌تفاوت است، قیمت اعمال ۱۵ میلیون تومان در سود و قیمت‌های اعمال ۱۲ و ۱۳ میلیون تومان در زیان محسوب می‌شوند.

قیمت‌های اعمال تعیین شده برای سکه طلا

مشخصات قراردادهای آپشن

مشخصات قراردادهای آپشن شامل موارد زیر است:

• نوع قرارداد(call/put)
• تاریخ اعمال
• اندازه قرارداد
• قیمت اعمال
• سبک اعمال (اروپایی / آمریکایی)

اهمیت قیمت اعمال

از قراردادهای آپشن می‌توان برای اهدافی چون پوشش ریسک قیمتی، نوسان‌گیری از روند قیمت‌ها و آربیتراژ استفاده کرد. در ادامه به ارائه توضیحاتی در خصوص هر یک از این موارد خواهیم پرداخت.

۱- پوشش ریسک قیمتی (Hedging Price Risk):

تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان کالاها برای گریز از ریسک نوسانات قیمت کالا در آینده از معامله آپشن (خرید یا فروش) استفاده می‌کنند.

۲- نوسان‌گیری از روند قیمت‌ها (Speculating):

نوسان‌گیران افرادی هستند که با خرید و فروش قراردادهای آپشن، صرفا به دنبال کسب سود حاصل از نوسانات قیمت‌ها هستند.

۳- آربیتراژ (Arbitrage):

به معنای کسب سود بدون ریسک از تفاوت قیمت بین دو یا چند بازار است. برای مثال تفاوت قیمت نقدی (قیمت گواهی سپرده کالایی) یک کالا با قیمت قرارداد آپشن آن.

با توجه به استراتژی معامله‌گر و برآورد قیمتی وی از دارایی پایه در روز اعمال قرارداد؛ معامله‌گر می‌تواند نسبت به خرید یا فروش قراردادهای آپشن در هریک از قیمت‌های اعمال اقدام کند.

کاربرد قیمت اعمال به منظور پوشش ریسک قیمتی

تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان کالاها برای اختیار خرید و فروش چیست؟ اختیار خرید و فروش چیست؟ گریز از ریسک نوسانات قیمت کالا در آینده می‌توانند برای تهیه آپشن خرید و فروش اقدام کنند و در زمان اعمال، با توجه به قیمت نقدی، در خصوص اعمال آپشن خود تصمیم‌گیری کنند. به این ترتیب در صورتی که تولیدکننده کالا در قیمت اعمال مدنظر خود، آپشن فروش بخرد؛ اختیار خرید و فروش چیست؟ اگر در روز اعمال، قیمت بازار کمتر از قیمت اعمال او باشد؛ آپشن خود را اعمال می‌کند و در غیر این‌صورت نسبت به فروش کالا در بازار نقدی اقدام می‌کند. همچنین در صورتی که مصرف‌کننده کالا در قیمت اعمال مد نظر خود، آپشن خرید خریداری کند؛ اگر در روز اعمال، قیمت بازار بیشتر از قیمت اعمال او باشد؛ آپشن خود را اعمال می‌کند و در غیر اینصورت اقدام به خرید کالا در بازار نقدی خواهد کرد. در صورت عدم اعمال قرارداد، زیان خریداران آپشن محدود به قیمت آپشن (پرمیوم) خریداری شده است.

کاربرد قیمت اعمال برای خریداران آپشن

برای فروشنده آپشن در صورتی که پیش‌بینی وی کاهش (افزایش) قیمت نقدی دارایی پایه در بازار نقدی باشد؛ اقدام به فروش آپشن خرید (فروش) در قیمت اعمال بالاتر (پایین‌تر) می‌کند. همچنین در صورت تحقق پیش‌بینی وی در صورتی که قیمت دارایی پایه در زمان اعمال بیشتر (کمتر) یا مساوی قیمت اعمال شود، خریدار، اختیار خود را اعمال نمی‌کند و بنابراین فروشنده سودی معادل با قیمت فروش اختیار به خریدار (پرمیوم) خواهد داد. لازم به ذکر است که سود فروشنده آپشن محدود (حداکثر) به مبلغ پرمیوم است.

قیمت اعمال توسط چه کسی در بازار تعیین می شود؟

قیمت اعمال با توجه به قیمت نقدی دارایی پایه در روز راه‌اندازی نماد معاملاتی توسط بورس کالای ایران تعیین و در متن مشخصات قرارداد ذکر می‌شود. همچنین با توجه به نوسانات قیمت دارایی پایه، بورس‌کالا نسبت به تعریف قیمت‌های اعمال جدید با نمادهای معاملاتی مجزا اقدام می‌کند. برای مثال اگر امروز قرارداد جدیدی برای سکه طلا توسط بورس اعلام شود و قیمت نقدی سکه در بازار ۱۵ میلیون تومان باشد، بورس کالا با توجه به اینکه فاصله قیمت اعمال سکه را ۱ میلیون تومان در نظر گرفته است؛ قراردادی با حداقل سه قیمت اعمال ۱۴ ، ۱۵ و ۱۶ میلیون تومانی روی تابلوی معاملاتی قرار می‌دهد. در صورتی که نوسانات قیمت سکه بیش از ۱ میلیون تومان باشد، بورس کالا قیمت‌های اعمال بیشتری برای قرارداد آپشن در نظر می‌گیرد.

ملاک تعیین قیمت‌های اعمال در آپشن چیست؟

ملاک تعیین قیمت‌های اعمال، قیمت نقدی دارایی پایه در بازار نقدی در روز راه‌اندازی نماد معاملاتی است. همچنین باید همواره حداقل یک قرارداد «در سود»، یک قرارداد «بی‌تفاوت» و یک قرارداد «در زیان» روی تابلو وجود داشته باشد. فواصل قیمتی بین قیمت‌های اعمال قراردادهای آپشن کالا در گذشته مانند سهام به صورت قیمت‌های ثابت و از پیش تعیین شده نسبت به قیمت هر سهم تعیین می‌شد. در حال حاضر به سبب نوسانات بالای قیمت دارایی‌های پایه مانند سکه طلا، به منظور پیش‌گیری از ایجاد تعداد زیادی قیمت اعمال با فواصل کم، ملاک تعیین حد فاصله قیمتی قیمت‌های‌اعمال، میزان نوسانات قیمتی دارایی پایه در بازه‌های زمانی ۶ ماه تا یکسال است. برای مثال فواصل قیمتی بین قیمت‌های اعمال سکه طلا درگذشته ۲۰ هزار تومان بود و در حال حاضر به مبلغ ۱ میلیون تومان رسیده است. در صورت افزایش نوسانات قیمت سکه فواصل قیمتی، قیمت اعمال قرادادهای آپشن سکه افزایش پیدا می‌کند. در صورتی که نوسانات قیمتی دارایی پایه بیشتر از قیمت‌های اعمال تعریف شده باشد؛ بورس کالا اقدام به بازگشایی نمادهای مجزا با قیمت اعمال جدید می‌کند.

سخن آخر

با توجه به نوپایی بازار مشتقه و پیچیدگی مفاهیم بازار آپشن و همین‌طور آشنایی اندک فعالان بازار سرمایه با این بازار نسبت به بازار نقدی، سعی بر آن است طی سلسله مطالبی، به معرفی قرارداد آپشن و مفاهیم اساسی و ویژگی‌های متمایز این نوع قراردادها پرداخته شود. در مطلب قبلی به وجه تضمین قرارداد آتی و در مطلب جاری به تشریح قیمت اعمال آپشن پرداخته شد. در مطالب بعدی سایر ویژگی‌های قراردادهای آپشن از قبیل پرمیوم، فرآیند تسویه و تحویل و مواردی از این دست تشریح خواهد شد.