چگونه در ایران تبدیل به یک حسابرس حرفه ای و موفق شویم.
مقاله ای در مورد حسابرس حرفه ای : امروزه بسیاری از شرکت ها نیاز به یک حسابرس حرفه ای دارند. همین مسئله نیز باعث شده تا تبدیل شدن به بازرس در ایران و تمامی کشور های دنیا تبدیل به یک کار سخت و زمان بر شود. به علت بالا رفتن حجم انتقالات مالی میان شرکت ها، نهاد ها و سازمان های دولتی و غیر دولتی حسابرسی تبدیل به یکی از بخش های حیاتی در اقتصاد دنیا شده است. دلیل دیگر این اتفاق نیز گسترش رسانه ها و فضای مجازی میان مردم است که به سرعت اخبار را در دنیا پوشش می دهند.
به همین علت نیز امروزه ممیزی در بسیاری از ارگان ها و بخش های دولتی کشور ها تبدیل به یک عمر اجتناب ناپذیر شده است. ما در این مقاله قصد داریم به چگونگی تبدیل شدن به یک حسابرس در ایران بپردازیم و المان ها و مزایای آن را برسی کنیم. در ابتدا بهتر است به مفهوم حسابرسی، انواع آن و تفاوت میان بازرسی و حسابداری بپردازیم.
حسابرسی (Auditing):
به فرآیندی که در طی آن مدارک، اسناد و گزارشات تهیه و ارائه شده توسط حسابداران را مورد برسی و تحقیق قرار می دهند تا خطا ها و اشتباهات عمدی و یا سهوی را کشف کنند حسابرسی می گویند. در لغت نامه ها کلماتی مانند: بازرسی، ممیزی و رسیدگی به عنوان مترادف های این لغت ذکر شده اند. هدف اصلی بازرسی کشف و جلوگیری از کلاهبرداری ها، تقلب ها و سو استفاده های مالی در شرکت ها، نهاد ها و ادارات دولتی و غیر دولتی می باشد. همین مسئله نیز باعث جایگاه ویژه حسابرس حرفه ای شده است.
البته باید اشاره کرد که ممیزی باعث می شود تا گزاراشات ارائه شده توسط حسابداران نهاد ها نیز اعتبار پیدا کنند. به همین علت بسیاری از شرکت ها قبل از بستن قرار داد های تجاری، دریافت وام های سنگین از بانک ها و یا بخش های دولتی، ورود به بورس و جذب سرمایه گذاران نیاز به حسابرسی گزارشات مالی خود دارند. این مقوله به خصوص در بخش ها و سیستم های اداری حکومت ها و دولت ها به منظور جلب اعتماد مردم بسیار جایگاه ویژه ای دارد.
کی دیگر از نتایج مهم رسیدگی برسی بازده و فرآیند سیستم های کاری شرکت ها می باشد. این کار باعث می شود در صورت وجود ایراد در هر بخشی با ارائه راه حل بتوان کارایی و امنیت شرکت ها را بالا برد.
حسابرسی با برسی و صحت سنجی اسناد و مدارک شرکت ها صورت می گیرد.
انواع حسابرسی:
رسیدگی بر اساس هدف، بخش ها و اسناد مورد برسی در شرکت ها، دولتی و یا غیر دولتی بودن شرکت ها و افرادی که گزارش نهایی حسابرس به آن ها ارائه می شود به دسته های مختلفی تقسیم می شود. بعضی از انواع ممیزی بر عبارتند از:
- بازرسی داخلی
- حسابرسی رعایتی
- رسیدگی عملیاتی
- ممیزی قانونی
- بازرسی صورت های مالی
هر کدام از موارد ذکر شده دارای توضیحات به خصوص خود می شوند که نمی توان در این مقاله به آن ها پرداخت. می توانید به مقاله های دیگر سایت مراجعه بکنید و در زمینه هر کدام از انواع حسابرسی اطلاعات کافی بدست بیاورید.
تفاوت حسابرسی و حسابداری:
همان طور که در تعریف ممیزی نیز اشاره کردیم حسابداران گزارشات و اسناد یک شرکت، نهاد و یا اداره را تهیه و ارائه می کنند. بازرسان باید در این مرحله با جمع آوری این مدارک آن ها را مورد برسی قرار داده و صحت سنجی کنند. در واقع می توان گفت که حسابرسان افرادی هستند که بر روی کار حسابداران نظارت می کنند. همین مسئله نیز کار یک حسابرس حرفه ای را سخت می کند.
باید توجه کرد همین مسئله نیز باعث می شود تا شرکت ها نتوانند حسابداران خود را به عنوان بازرس نیز انتخاب کنند. البته در صورت انجام این کار نیز گزارشات نهایی اعتبار بسیار کمتری دارند و شاید در بسیاری از موارد بی اعتبار به حساب بیایند.
حسابرسان در واقع بر روی گزارشات ارائه شده توسط حسابداران نظارت می کنند.
حسابرس (Auditor):
همان طور که در بخش های قبل گفتیم یک بازرس وظیفه دارد بر کار های یک حسابدار نظارت کند. همین مسئله باعث می شود تا حسابرس مجبور به آشنایی کامل با وظایف، کار ها، سیستم ها و نرم افزار های یک حسابدار باشد. در دانشگاه ها نیز بعضی از موارد درسی حسابداری را به بازرسان ارائه می کنند. البته داشتن مدرک حسابداری می تواند برای یک رسیدگی کننده امتیاز مثبت به حساب آید. داشتن مدرک حسابرسی از یک دانشگاه امروزه تبدیل به حداقل موارد مورد نیاز برای یک بازرس شده است.
در بسیاری از کشور ها نهاد ها و سازمان های معتبری وجود دارند که با گرفتن آزمون و در صورت قبولی به شما یک مدرک ارائه می کنند تا بتوانید به عنوان یک حسابرس مشغول به کار شوید. به طور کلی کسانی که در رشته های حسابداری، حسابرسی و هر گرایش مدیریتی تحصیل کرده باشند می توانند به عنوان یک بازرس مشغول به کار شوند. همچنین در صورت پذیرفته شدن در آزمون سازمان حسابرسی می توانند در این نهاد استخدام شده و به بازرسی شرکت ها و سازمان های دیگر بپردازند.
انواع حسابرسی:
به طور کلی دو نوع حسابرس داخلی و خارجی داریم که در ادامه به معرفی آن ها می پردازیم.
۱٫ حسابرسان داخلی:
این افراد به عنوان واحد برسی و بخشی از تیم حسابداری در شرکت ها کار می کنند. بازرسان داخلی بیشتر در شرکت ها و قسمت های خصوص کار می کنند و وظیفه بهبود عملکرد و کارایی بخش های مختلف شرکت را دارند. همچنین در صورت وجود مشکل در سازمان ها و سیستم های اجرایی و اداری موظف به ارائه گزارش و راه حل هستند. در واقع آن ها پل ارتباطی میان شرکت و هیئت مدیره هستند و به صورت هفتگی، ماهانه و یا سالانه به مدیریت گزاراتی را ارائه می کنند. همین مسئله اهمیت حسابرس حرفه ای را بالا برده است.
۲٫ حسابرسان خارجی:
بازرسان خارجی یا مستقل در شرکت های و موسسات حسابرسی مشغول به کار هستند. زمانی که نهاد ها سازمان ها و شرکت ها درخواست ممیزی از این شرکت ها می کنند، بازرس از سمت این شرکت ها ارسال می شود. این افراد پل ارتباطی میان هیئت مدیره و سرمایه گذاران و صاحبان کسب و کار ها و مشاغل هستند. در ایران بزرگترین موسسه حسابرسی زیر نظر سازمان حسابرسی کشور مشغول به فعالیت است. البته باید به این نکته توجه کرد موسسات دولتی و خصوصی دیگری نیز مشغول به کار هستند.
وظایف و کار های حسابرسان داخلی و خارجی بسیار به هم شباهت دارند.
وظایف حسابرس:
برای این که تبدیل به یک بازرس حرفه ای و موفق شوید باید ابتدا با وظایف یک حسابرس آشنا شوید. به طور کلی در هر زمینه برای تبدیل شدن به بهترین فرد تنها نیاز دارید وظایف خود را شناخته و به بهترین شکل ممکن آن ها را انجام دهید. در ادامه بعضی از این موارد را معرفی می کنی.
۱٫ صحبت و دریافت مدارک مورد نیاز:
حسابرسان داخلی و خارجی باید بتنوانند با نیرو های واحد مالی و حسابداران صحبت کرده و به غیر از دریافت اسناد و مدارک مورد نیاز خود با پرسش سوالات مناسب توضیحات لازمه را از این افراد دریافت نمایند. همچنین برگذاری جلسات با کارفرما برای ارائه گزارش و شنیدن درخواست ها، اهداف و محدودیت های کارایی یکی دیگر از وظایف حسابرسان به حساب می آید.معایب بازارهای نقدپذیر
۲٫ صحت سنجی مدارک:
می توان گفت که این بخش مهم ترین قسمت کاری یک بازرس به حساب می آید. حسابرس حرفه ای باید بتواند اسناد و مدارک مالی جمع آوری شده را مورد برسی قرار دهد و وجود هر گونه مشکل و یا عدم تطابق در اسناد را گزارش کند. با انجام درست این بخش می توان از هر گونه کلاهبرداری، سواستفاده و یا خطا های سهوی جلوگیری کرد.
۳٫ برس قانونی اسناد مالی:
ممکن است یک کارفرما به غیر از صحت سنجی مدارک مالی سازمان درخواست برسی قانونی آن ها را نیز داشته باشد. برای مثال: بسیاری از اسناد مالیاتی شرکت ها می توانند مورد برسی قرار گرفته و در صورت وجود اشکال و یا راه کار هزینه های شرکت را کاهش دهند.
۴٫ ارائه گزارش:
پس از انجام شدن تمامی مراحل قبل حسابرس به نتایج مهمی در مورد صحت اسناد و مدارک و سیستم های اجرایی و حسابداری شرکت و یا نهاد می رسند. این نتایج باید به صورت یک گزارش کتبی و کامل با تحلیل عملکرد مالی شرکت و ارائه پیشنهادات و انتقادات به کارفرما ارائه داده شوند.
موارد ذکر شده به سیار کلی هستند در ادامه بعضی از وظایف ریزتر یک حسابرس را معرفی می کنیم. این موارد عبارتند از:
- جمع آوری، صحت سنجی، تجزیه و تحلیل داده ها و اسناد مالی.
- برسی سیستم های کنترل مالی و حساب های شرکت.
- تحلیل ریسک مالی.
- اعتبار دهی و صحت سنجی گزارشات مالی شرکت.
- حذف اموال و دارایی های شرکت.
- ایرادیابی در سیستم ها و فرآیند های مالی و کنترلی شرکت ها به همراه پیشنهادات بهبود بخش.
- ارائه گزاراشات، تفسیر ها و صورت های مالی.
- ارائه یافته ها و داده ها در جلسات با مدیری
- برسی فرآیند سیستم ها از نظر مقرراتی، سیاستی و قانونی.
- بازنگری در دستمزد ها.
گزارشات نهایی بر اساس برسی اسناد و مدارک شرکت ها انجام می شود.
مهارت های مورد نیاز حسابرس:
حسابرس حرفه ای باید از مهارت ها و توانایی های ویژه بهره ببرد. به علت ذات ممیزی ، استخدام و انتخاب بازرس از حساسیت و اهمیت ویژه ای برخوردار است. در ادامه به بعضی از ویژگی های مهم برای استخدام شدن در شرکت های بزرگ اشاره می کنیم.
- تسلط کامل بر آخرین نسخه از مقررات و قوانین مالی.
- محافظه کار، منطقی و کارآمد بودن.
- توانایی در سازگاری با شرایط محیطی و کاری.
- داشتن یک ذهن ماهر در تحلیل و محاسبات.
- روابط عمومی قوی.
- توانایی در ساده و صریح نوشتن گزارشات
- تسلط کامل بر نرم افزار های حسابداری و آفیس
- داشتن نظم کاری
- توانایی در مدیریت ریسک.
- مسلط بودن بر تجزیه و تحلیل صورت ها و مدارک مالی.
- تسلط بر مدل (ERM) و کنترل (COSO).
- و موارد دیگر.
تحصیلات و مدارک مورد نیاز برای یک حسابرس حرفه ای:
به طور کلی حسابرسی یکی از گرایش های حسابداری به حساب می آید. به همین منظور نیز بسیاری از افرادی که دارای تحصیلات حسابداری، گرایش حسابرسی هستند به عنوان بازرس مشغول به کاراند. البته فارغ التحصیلان رشته های اقتصادی، مالی و (MBA) نیز می توانند به عنوان حسابرس کار بکنند. بهتر است به این نکته توجه کنید که در حسابرسی مدارک فنی جایگاه و اهمیت بسیار بالاتری نسبت به تحصیلات دارند.
برای مثال:
یک حسابرس حرفه ای بهتر است مدارکی مانند: دوره های معتبر در زمینه مقررات و قوانین، آموزش و کار کردن با نرم افزار های این رشته را دریافت کند. همچنین مدارک بین المللی در زمینه بازار های سرمایه مانند: (CFA) و (CIIA) نیز می تواند در پیشرفت کاری شما بسیار تاثیر گذار باشند.
یک حسابرس حرفه ای باید بتواند تحلیل های دقیقی انجام دهد که این مورد تنها با تحصیلات بدست نمی آید.
معایب و مزایای حسابرسی:
در ادامه بعضی از معایب و مزایای رشته بازرسی را تشریح می کنیم. مواردی که در ادامه به آن ها اشاره می کنیم بیشتر در موفقیت در این زمینه کاری موثر هستند.
کار های پروژه ای:
حسابرسان داخلی و خارجی به طور معمول بر روی پروژه های کوتاه مدت و یا تایمی با شرکت ها، نهاد ها و سازمان ها کار می کنند. تنوع کاری و مورد ذکر شده می توانند بر اساس شخصیت شما یک مزیت و یا یک عیب به حساب آیند. از همین رو اگر نمی توانید با عدم ثبات محیط شغلی و وظایف خود کنار آیید بهتر است به سمت حسابرسی نروید.
روتین:
در بازرسی به خصوص در اوایل کار باید به محاسبات اسناد و ترازنامه های مالی بپردازید. این کار پس از مدتی تبدیل به یک فرآیند روتین و خسته کننده می شود. بنابر این اگر این امر برای شما غیر قابل تحمل است بهتر است به دنبال حسابرسی نرود. البته باید توجه کرد که پس از ترفیع شغلی شما بیشتر به تجزیه و تحلیل داده ها می پردازید. البته این کار نیز تا حدودی روتین می شود.
ارتباط با دیگران:
اگر در ارتباط با سایر افراد مهارت دارید و این کار باعث خستگی و عصبانیت شما نمی شود، حسابرسی یک شغل مناسب برای شما به حساب می آید. شما در بازرسی موظف هستید تا با کارمندان واحد های مالی، مدیران و افرادی دیگری ارتباط داشته باشید. این عمر در گزارشات، موفقیت و پیشرفت کاری بسیار مهم و تاثیر گذار است.
المان های لازم برای موفقیت در بازرسی:
در بخش های قبلی به بعضی از موارد و لازمه ها برای تبدیل شدن به یک حسابرس حرفه ای اشاره کردیم. در این بخش می خواهیم بعضی از المان های دیگر این امر را معرفی کنیم. این موارد عبارتند از:
- تعهد کاری و توجه به اهمیت بیت المال.
- استفاده از روش ها، نرم افزار ها و فناوری های نوین.
- دوری از زد و بند و انجام هر گونه کار غیر قانونی.
- بالا بردن توانایی در تجزیه و تحلیل مسائل.
- دخالت ندادن مسائلی مانند: دوستی و دشمنی در حسابرسی.
- اولویت منافع گروهی و جمعی بر منافع شخصی.
- داشتن نقش مشاور در پروژه های ممیزی برای جلوگیری از هر گونه خلاف و مشکل و کاهش هزینه ها.
- داشتن روحیه نقدپذیر.
- روابط عمومی بالا.
- داشتن مطالع و بالا بردن معلومات خود در زمنیه بازرسی.
- عدم اجازه دادن به گروه ها و افراد مرتبط برای دخالت در حسابرسی.
- داشتن تعهد کاری، پایبندی بر اصول کاری و بهرمند بودن از شجاعت لازم برای برخورد با متخلفان.
- توانا بودن در مدیریت زمان.
حسابرس باید بتواند گزارشات خود را در جلسات به صورت ساده برای کارفرما توضیح دهد.
درآمد حسابرس:
در بازرسی تجربه و رزومه کاری بسیار خوب باعث افزایش حقوق و دریافتی شما می شود. افراد استخدامی در شرکت های حسابرسی بر اساس محل کار خود حقوق دریافت می کنند. هر ساله جامعه حسابداران رسمی ایران، میزان نرخ دریافتی خدمات ممیزی را بر اساس ساعت ارائه می کنند. در ادامه نرخ های اعلامی برای سال ۱۴۰۰ را مشاهده می کنیم.
- کمک حسابرسی، ۵۲ هزار تومان.
- ممیزی، ۷۸ هزار تومان.
- بازرسی ارشد، ۱۵۶ هزار تومان.
- سرپرست رسیدگی، ۲۳۴ هزار تومان.
- سرپرست ارشد حسابرسی، ۳۱۲ هزار تومان.
- مدیر ممیزی، ۴۱۶ هزار تومان.
- شریک بازرسی، ۵۲۰ هزار تومان.
البته همان طور که گفته شد بر اساس تجربه و رزومه کاری در توافقات بین طرفین، مبالغ بالاتر نیز ارائه می شود.
ترجمه و رزومه کاری باعث افزایش دریافتی حسابرس برای کار های بعدی می شود.
جمع بندی:
در این مقاله سعی کردیم با ارائه تعریف حسابرسی و اهمیت آن و سپس تعریف حسابرس تلاش کردیم تا چگونگی تبدیل شدن به یک حسابرس حرفه ای را بیان کنیم. امروزه حسابرسی جایگاه بسیار ویژه ای در اقتصاد پیدا کرده است. به همین دلیل نیز رقابت در بازرسی در سال های اخیر بسیار افزایش پیدا کرد. در نتیجه ارگ یک حسابرس هستید بهتر است با مطالعه و تحقیق احتمال موفقیت کاری خود را بالا ببرید.
ادغام بانکها؛ گامی رو به جلو در مسیر بانکداری بینالمللی
بانکهای کشور معایب بازارهای نقدپذیر برای پیوستن به منظومه بانکداری بینالمللی باید استانداردهای بینالمللی در حوزه کفایت سرمایه و شفافیت مالی و ترازنامهای را در دستور کار قرار دهند.
به گزارش روز سهشنبه ایبِنا؛ ناتوانی در بازپرداخت تعهدات توسط بانکها و مؤسسات مالی و اعتباری باعث میشود که احتمال ورشکستگی و بحرانی شدن وضعیت آنها افزایش یابد. لذا بکارگیری رویکردهای مناسب در عملیات مالی بانکها و مؤسسات مالی و اعتباری امری اجتنابناپذیر است.
از یک طرف، بعضاً مطرح میشود که تزریق منابع مالی آنی ممکن است که در کوتاهمدت بخشی از مشکلات بانکها را به شکل مقطعی مرتفع سازد، اما باید توجه داشت که این اقدام ممکن است سودآوری بلندمدت آنها را با مشکل مواجه کند. از طرف دیگر، اتکاء صددرصد بانکها به بازار بینبانکی و بانک مرکزی را نمیتوان کتمان کرد؛ اما تأمین منابع از طریق جذب سپرده با رقابت بر سر پرداخت نرخ سود بیشتر نیز به هیچ عنوان توجیه ندارد.
در حال حاضر اصلیترین دلیلی که برای ادغام بانکها به عنوان یک رویکرد مناسب میتوان پیدا کرد، موازیکاری و فعالیت بانکی مشابه در میان برخی بانکها و مؤسسات مالی و اعتباری است. نکته مهمتر آن است که ذینفعان بانکها و مؤسسات اعتباری به ویژه سهامداران در حالی اقدام به تأسیس آنها با تقدم و تأخر زمانی کردهاند که ماهیتی واحد داشتهاند.
پیشنیاز اساسی در مسأله ادغام بانکها، ساماندهی بازپرداخت مطالبات غیرجاری و رعایت حداقل کفایت سرمایه در کنار کنترل اشتهای ریسکپذیری بانکها و مؤسسات مالی و اعتباری است. در حال حاضر، حفظ اطمینان سپردهگذاران به سیستم بانکی حیاتی است و نباید حقی از حقوق آنها با ادغام بانکها و مؤسسه مالی و اعتباری ضایع شود. این کار در درجه اول برعهده بانک مرکزی و شبکه بانکی است و لزوم تحمل و صبر از سوی آحاد اقتصادی در برونرفت از بحران و پرهیز از هجوم بانکی در راستای تحقق ساماندهی بانکها و مؤسسات مالی و اعتباری بیش از پیش احساس میشود.
باید این واقعیت را پذیرفت که این موضوع قدری با تأخیر و تعلل مطرح شد و در دستور کار مقامات پولی و بانکی کشور قرار گرفت، اما حتی در شرایط موجود نیز میتوان فعالیت بانکی مؤسسات فاقد مجوز رسمی بانک مرکزی را با مدیریت صحیح و نظارت دقیق بدون اغماض کنترل کرد. در غیر اینصورت، همانگونه که در گذشته نیز شاهد آن بودیم، فرار سپردهها از شبکه بانکی و افزایش انگیزههای سفتهبازی در سایر بازارهای مالی اجتنابناپذیر خواهد بود.
بانک مرکزی همواره تأکید کرده است که حقوق سپردهگذاران به عنوان ذینفعان اصلی بانکها و مؤسسات مالی و اعتباری باید در هر شرایطی رعایت شود و هر اقدامی اعم از ادغام و غیره نباید دلهره و نگرانی مضاعف ایجاد کند تا هیچ سپردهگذاری به دلیل وجود نااطمینانی برای دریافت سپردههای خود به بانکها مراجعه نکند؛ زیرا در صورتی که ترس از مسدودی حساب در بین آحاد اقتصادی گسترش و سرایت پیدا کند، آنگاه کار برای بانکها و مؤسسات مالی و اعتباری نیز به دلیل افزایش احتمال هجوم بانکی مشکل خواهد شد.
یکی از معایب ادغام-برخلاف آنچه همه انتظار دارند- آن است که هزینههای اداری و پرسنلی کاهش یابد؛ اما این امر احتمالاً تحقق پیدا نمیکند. چرا که اساساً کارکنان هر یک از اجزاء ادغام، به کار خود ادامه خواهند داد و هیچ تعدیل نیرویی قرار نیست اتفاق بیافتد. در عین حال شعب هریک از اجزاء تشکیلدهنده ادغام نیز تعطیل نخواهند شد. همچنین صرفههای حاصل از مقیاس هریک از اجزاء با دیگری یکسان نخواهد بود و لذا مجموعه ضعیفتر، از مزایای مجموعه قویتر بهره خواهد برد؛ هر چند که هر دو زیرمجموعه در نهایت ممکن است عملکرد کارآمدی نداشته باشند.
مطالبات غیرجاری، عدم کفایت سرمایه، بنگاهداری و اشتهای ریسکپذیری بالا تقریباً جزء ویژگیهای مشترک بانکها و مؤسسات مالی و اعتباری کاندیدا برای ادغام به حساب میآیند. در عین حال بیم آن میرود که اگر ادغام صورت گیرد، سطوح مدیریتی بالا تجمیع شود در حالی که بدنه، همان ساختار قبلی باشد، به حرکت گذشته خود ادامه دهد و ادغام اساساً جنبه تشریفاتی پیدا کند.
همچنین باید اطمینان حاصل کرد که آیا ادغام بانکها و مؤسسات مالی و اعتباری و تشکیل یک بانک مستقل در حالی که ابعاد ساختاری و عملیاتی متفاوت با هریک از اجزای ترکیبشونده دارد، منافع اقتصادی ذینفعان را تأمین خواهد کرد؟ به علاوه از کجا میتوان اطمینان حاصل کرد که تشکیل یک بانک در اثر ادغام یک یا چند بانک و مؤسسه، مشکلات پیشین هریک از آنها را مرتفع سازد و چه بسا دردسرهای بزرگتری بوجود نیاید؟ باید پذیرفت که اکنون بخش زیادی از داراییهای بانکها نقدپذیر نیستند و جریان بازپرداخت روشنی ندارند. در این رابطه دولت به عنوان یکی از بدهکاران اصلی به سیستم بانکی باید گامهای اساسی بردارد و به تدریج این بدهیها را تسویه کند.
در پایان لازم به ذکر است که بانکهای کشور برای پیوستن به بانکداری بینالمللی باید استانداردهای بینالمللی در حوزه کفایت سرمایه و شفافیت مالی و ترازنامهای را در دستور کار قرار دهند. ادغام بانکها باید در نهایت شبکه بانکی ایران را یک گام به سمت بانکداری بینالمللی نزدیکتر کند.
رنانی : ۳۰ سال سخت در انتظار اقتصاد ایران است
محسن رنانی از جمله اقتصاددانانی است که معمولا اظهارنظرهایش بازتابهای وسیعی در رسانههای گروهی و محافل اقتصادی پیدا میکند و دیدگاههای متفاوت و در برخی موارد متضاد درباره اظهاراتش مطرح میشود.
چه آن زمانی که در دوره وفور درآمدهای نفتی نسبت به ظهور پدیده بیماری هلندی و سقوط اقتصاد ایران به دره رکود هشدار میداد و چه آن وقتی که درباره بحران آب در فرآیند توسعه ایران اظهارنظر میکرد در همگی موارد، صحبتهایش موافقان و مخالفان بسیاری داشت، اما گوش شنوایی برای بررسی تحلیلها وجود نداشت. محسن رنانی در کتاب اقتصاد سیاسی مناقشه اتمی هشدار داده بود که بالا بودن قیمت نفت برای ایجاد انگیزه کاهش وابستگی به سوختهای فسیلی است و بعد شاهد سقوط خواهیم بود اما کارشناسان و مشاوران اقتصاد دولت قبلی توجهی نکردند تا اقتصاد و معیشت ایرانیان به شرایطی دچار شود که خروج از آن یک پروژه همگانی را در بلندمدت طلب میکند.
به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از تعادل ، اینبار رنانی به دعوت معاونت بانوان اتاق اصفهان، درباره نقش«زنان توانمند» در توسعه پایدار اقتصادی و توسعه کسب و کار در کشورمان صحبت کرده و اهمیت این ارتقای مهارتی را در سالهای آینده حیاتی ارزیابی کرده است. این اقتصاددان به این نکته اشاره میکند که: «اگر کشوری زنان توانمند داشته باشد، سرمایه، قدرت و توسعه را با خود به همراه میآورد. در صورتی که در نبود اینچنین زنانی، حتی دموکراسی نیز عامل تخریب میشود.» در ادامه ارزیابیهای تحلیلی رنانی از 30سال سخت برای اقتصاد ایران خبر میدهد که باید با برنامهریزی مناسب پشت سر گذاشته شود تا با عبور از این دوران اقتصاد ایران فرصت بازآفرینی خود را داشته باشد. با توجه به اهمیت نقش زنان در فرآیند توسعه کسب و کار و با عنایت به این واقعیت عریان که زنان نیمی از ظرفیتهای جامعه را تشکیل میدهند، نوری به مهمترین اظهارنظرهای رنانی در این نشست میاندازیم تا علاقهمندان در جریان این دیدگاهها قرار بگیرند.
نشانههای رشد پایدار
معاونت بانوان اتاق بازرگانی صنایع، معادن و کشاورزی استان اصفهان با همکاری دفتر امور بانوان و خانواده استانداری، نشستی با عنوان نقش زنان در پایدارسازی توسعه و مقاومسازی اقتصادی را با حضور محسن رنانی، عضو هیات علمی اقتصاد دانشگاه اصفهان، جمعی از بانوان فعال اجتماعی و مسوولان نهادهای مدنی در اتاق بازرگانی استان اصفهان برگزار کرد. رنانی با جمعبندی از تحقیقات 30ساله داگلاس نورت، برنده جایزه نوبل اقتصاد گفت: اگر بخواهیم بدانیم، کشوری توسعهیافته است یا خیر، نیازی نیست محصولات مصرفی، جادهها یا کارخانههای آن کشور را بررسی کنیم؛ باید ببینیم در دبستانها و خانههای این کشور، آیا کودکانی با توانایی گفتوگو کردن، پرتحرک، پرسشگر، تنوع طلب، ناقد و نقدپذیر، صبور، روادار و ریسکپذیر وجود دارد یا خیر.
این استاد اقتصاد افزود: از معضلات بزرگ ما ایرانیها ناتوانی در گفتوگو و مناظره است. امروز اگر توانایی نقد حاکمان را نداریم، به خاطر این است که توانایی گفتوگو نداریم. آدمهای خلاق، کارآمد و کارآفرینی داریم که به علت نداشتن این توانایی، تعامل مثبت نداشته و در عمل شکست میخورند. این مشکلات ناشی از گرفتاریهای دوران کودکی است.
رنانی با اشاره به نقش و اهمیت عملکرد جامعه و دولتها گفت: برای آنکه بدانیم کشوری معیارهای توسعهخواهی دارد یا خیر، باید دید، آیا حاضر است 20سال برای ارتقای کودکان و مادران سرمایهگذاری کند یا خیر؟ وی ادامه داد: امروز دولت ما برای سرمایهگذاری عظیم در این رابطه توانایی و بودجه کافی ندارد. پس باید خودمان و به ویژه زنان، خود در خانواده و نهادهای اجتماعی برای حرکت در این مسیر تلاش کنیم.
لبههای دوگانه توسعه
عضو هیات علمی دانشگاه اصفهان تصریح کرد: دو مورد، لبههای توسعه محسوب میشوند؛ توانایی گفتوگو و صبر. نقطه شروع از توانایی گفتوگو آغاز میشود. باید این توانایی را در خانه، بین اعضای خانواده، محلهها، نهادهای اجتماعی و. پرورش دهیم. باید در حوزه بسط گفتوگو میان زنان سرمایهگذاری کنیم.
رنانی اضافه کرد: اگر 30سال در این مسیر بهطور مداوم تلاش کنیم، نسل بعدی یا دو نسل بعد از ما نسل توانمندی خواهد بود. توانمندی زنان را باید بهبود بخشیم وگرنه چرخ بر همان روش سابق خواهد چرخید. وی با اشاره به نقش نهادهای اجتماعی افزود: خانوادهها به تنهایی نمیتوانند با این مشکل برخورد کنند و نهادهای اجتماعی و فعالان در عرصههای مختلف زنان نقش موثری در این بین خواهند داشت. من از زنان فعال در حوزههای مختلف زنان میخواهم که برای زیست موثر اجتماعی تلاش کنند. وجود کسی که اطلاعات خوبی در این زمینهها داشته باشد نیز به عنوان مربی و هدایتگر میتواند، تاثیر مثبتی در اینگونه جلسات و فعالیتها داشته باشد.
محسن رنانی در جمع فعالان نهادهای اجتماعی زنان در اتاق بازرگانی اصفهان با اشاره به وجود مشکلات و معضلات اجتماعی در جامعه امروز ایرانی با طرح چندین پرسش اظهار کرد: آیا وجود فساد و معضلات اجتماعی را باید در داخل جستوجو کنیم یا در دسیسه خارجیها ؟ متاسفانه توهمی همهگیر در جامعه وجود دارد که باور داریم ما از مردمان هوشمند و با ضریب هوشی بالایی در جهان هستیم. اما حقیقت این است که ما هوش متوسطی داریم و این باور غلط فریبی بود که انگلیسیها برای ما به کار بردند. مشکل کجاست که امروز با این همه مشکلات اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و. درگیر هستیم؟ این استاد دانشگاه ادامه داد: مساله ما مساله زنان است. مشکلات ما ناشی از نبود زنان توانمند در جامعه است. ما زنان توانمند برای حرکت در مسیر توسعه نداریم و لازمه این حرکت، نفت، میزان هوش و مسائلی از این دست نیست. بسیاری از کشورهای توسعهیافته امروزی نه ضریب هوشی بالایی دارند و نه نفت.
مساله زنان در ایران
رنانی توضیح داد: مساله زن در ایران یک مساله تاریخی و فرهنگی است و چیزی نیست که امروز اتفاق افتاده باشد. این مشکل یک بحث فرهنگی است، مذهب بر آن تاثیر داشته، اما بهطور کامل هم به آن مرتبط نیست. بخش بزرگی از محدودیتهایی که امروز بر زنان جامعه ما اعمال میشود از محدودیتهای اسلامی نیست، بلکه کاملا فرهنگی است.
وی در خصوص اینکه زن عامل توسعه است، گفت: توجه داشته باشید که نرخ مشارکت به آن بخش از زنانی اشاره دارد که برای فعالیتهای اجتماعی و حضور در عرصههای مختلف به جستوجو و فعالیت پرداختهاند، نه اینکه الزاما شاغل باشند و صرفا برای حضور اجتماعی، اقتصادی و. از خانه بیرون آمدهاند.
رنانی افزود: امروز 70درصد صندلیهای دانشگاههای ما را زنان اشغال کردهاند و چهارونیم میلیون زن تحصیلکرده داریم. یعنی این همه زمان و انرژی را صرف میکنیم تا زنان ما تحصیل کنند و بعد از پایان تحصیلاتشان به خانه و امور قبلی برگردند.
این عضو هیات علمی دانشگاه اصفهان ادامه داد: البته بعضی باورهای مردانه بر این موضوع موثر بوده است، مثل اینکه مردان ما دوست دارند، دخترشان یا همسرشان تحصیلکرده اما خانهدار باشند. اما مشکل اصلی اینجاست که ما تنها تلاش میکنیم زنان تحصیلکرده داشته باشیم، آنها تحصیل میکنند اما توانمند نیستند.
ناتوانی از خانه ریشه میگیرد
رنانی با اشاره به نقش پررنگ مادران در خانه گفت: به اعتقاد من، ما در ایران کودکی نداریم. در حالی که کودکی مهمترین بخش زندگی، برای پرورش یک فرد توانمند است. ما کودکان ناتوانی هستیم که بزرگ شدهایم. رییس، مدیر و دانشمند شدهایم اما هنوز کودکی هستیم که توانمند نیست. از طرفی نقش مادر در این مورد بسیار مهم و حیاتی است. اگر در خانهیی مادر توانمند نباشد الزاما کودکان توانمند رشد نخواهند کرد.
وی در این خصوص تصریح کرد: 3 تا 7سالگی مهمترین دوره سنی است. چرا که اگر اساس و پایه توانمندسازی در این دوره شکل گرفت، در دوره دبستان نیز تکمیل میشود و این در حالی است که مادران ما بعد از دوران شیرخواری و اطمینان خاطر از طی کردن برخی مسائل سلامت جسمی و خوراک کودک یا پوشاک او را به حال خود رها میکنند. وی اضافه کرد: از طرفی برخی مادرها نیز که تلاش میکنند به رشد شخصیت کودک کمک کنند، با روشهای اشتباه مثل یاد دادن زبان انگلیسی یا حفظ قرآن یا روشهایی از این دست کودکی بچه را از بین میبرند. بچهها حافظه نیستند، بچهها گلولههای سرمایه هستند و اگر مادران ما کودکان خود را درست تربیت کنند، ما به توسعه دست پیدا خواهیم کرد.
رنانی ادامه داد: آموزش در این سن کمکی به شکلگیری شخصیت کودک نمیکند، در کشورهایی مثل فنلاند کودکان تا پایان دوره دبستان تنها زندگی کردن را یاد میگیرند. آنها با خود به جای کتاب بالش به مدرسه میبرند، برای آنکه هر زمان احساس نیاز کردند، بخوابند. آنها درسی آموزش نمیبینند و مشق و تکلیف ندارند.
توسعه پایدار وابسته به وجود زنان توانمند است
استاد اقتصاد دانشگاه اصفهان در پایان گفت: پس توسعه پایدار، وابسته به وجود زنان توانمند است و برای داشتن زنان توانمند در جامعه باید توانایی گفتوگو را پرورش دهیم که این مهم تلاش نهادهای اجتماعی را طلب میکند.
آیا بیتکوین مشکل ذخیره ارزش را برطرف میکند؟
سروش کرمیان عضو تحریریه
زمان مطالعه : 9 دقیقه
برای بوکمارک این نوشته وارد شوید
حفظ ارزش دارایی، دغدغه بسیاری از شهروندانی است که در کشورهایی با تورم بالا زندگی میکنند. در این کشورها از جمله ایران، داراییهایی معمولا بهجای پول نقد برای حفظ ارزش داریی استفاده میشوند که نقدپذیری سریعی دارند و همراه با تورم با یک افزایش قیمت مواجه هستند. از همین روست که طی سالهای گذشته در دورههای مختلف طلا، خودرو یا مسکن هر کدام به نوعی به عنوان ابزار حفظ ارزش دارایی مورد استفاده قرار گرفتند. حال با ورود رمزارزها ابزار دیگری نیز در کنار طلا و خودرو سهام قرار گرفته است و بسیاری سعی میکنند با تبدیل پول نقد خود به بیت کوین یا رمزارزهای مشابه ارزش دارایی خود را حفظ کنند. در این گزارش سعی شده است چرایی استقبال از بیتکوین به عنوان دارایی حفظ ارزش دارایی توضیح داده شود.
چگونه ارزشگذاری کنیم
ارزشگذاری یک دارایی با مدلسازی جریانهای پولی آینده و مطابقت آن با جریان پولی فعلی انجام میشود. تئوری جریان پولی در اقتصاد کلان، مشخص میکند که بانکها چگونه برای فعالیتهای تولیدی پول تولید میکنند، شرکتها چگونه تولید را مدیریت، کارگران چگونه در تولید و مصرف سهیم و پول حاصل از این فعالیتها چگونه به بانکها باز میگردد. این روش بر اساس جریانهای پولی آینده تعیین میکند که ارزش فعلی یک شرکت چقدر باید برآورد شود. در این روش تمام فرضیات از جمله تقاضا برای محصول، خدمت یا نوآوریهای تکنولوژیکی برای رقابت در بازار باید در نظر گرفته شود.
یکی دیگر از عواملی که باید مورد توجه قرار گیرد سیاست پولی است. در اصل سیاست پولی به اقدامات بانک مرکزی برای تغییر در حجم پول و نقدینگی در راستای تثبیت اوضاع اقتصادی باز میگردد. ارزش یک دارایی با جریان نقدینگی فیات (اسکناس و سکه) یا پولی که خود ارزش ذاتی ندارد و ارزش آن به صورت دستوری از سوی دولتها تعیین میشود، ارتباط مستقیم دارد.
بیتکوین یک دارایی منحصر بفرد
بیتکوین به عنوان یک نوع دارایی، ویژگی منحصربهفردی دارد. برای بیتکوین هیچ جریان پول فیاتی وجود ندارد. به همین دلیل نمیتوان با معیارهای ارزشگذاری که برای شرکتها استفاده میشود، ارزش بیتکوین را مشخص کرد. یک راه بهتر برای بررسی بیتکوین این است که بپرسیم بیتکوین چه مشکلی را حل میکند؟ این سوال معمولا برای ارزیابی محصول استفاده میشود اما برای بررسی یک دارایی اهمیت بیشتری پیدا میکند. در این مورد به دلیل اینکه بیتکوین هم محصول و هم دارایی است میتواند نقطه شروع خوبی برای بررسی واقعگرایانه بیتکوین به ما بدهد. با طرح این سوال علاوهبر اینکه نیازی به وجود جریانهای پولی فیات برای بررسی نداریم بلکه یک چهارچوب نسبی برای ارزیابی بیتکوین نسبت به سایر داراییها پیدا میکنیم.
هنگام بررسی انواع دستهبندی داراییها، این نکته واضح است که هیچکدام نمیتوانند مشکل ذخیره ارزش را حل کنند. آنچه در دنیا میبینیم مردمی هستند که برای حفظ ارزش سرمایهای که به زحمت بدست آوردهاند با سرمایهگذاری به انواع و اقسام روشها در آخر متضرر و قربانی سیستم پولی میشوند. نبود جایی برای سرمایهگذاری باعث بوجود آمدن خلأ در بازار شده است. بیتکوین این مشکل را به روشی غیرمعمول اما کاربردی حل میکند.
طلا همواره تداعی کننده ارزش و پایداری برای بشر و از نظر معایب بازارهای نقدپذیر فنی ابزار ذخیره ارزش است. بیشترین مصرفکنندگان این فلز باارزش دولتها هستند. تا قرن ۱۹ طلا و فلزات گرانبها به عنوان پول و با هدف ذخیره ارزش استفاده میشد و اسکناس، رسیدی در ازای طلای ذخیره شده بود. اما این روال کم کم کمرنگ شد و جای خود را به پول فیات (اسکناس) داد.
طلا به عنوان ابزاری برای ذخیره ارزش مشکلاتی دارد. میزان عرضه طلا مشخص نیست، خرید و فروش طلا دشوار است و کنترل بازار طلا عمدتا توسط مصرفکنندگان عمده آن که همان دولتها هستند انجام میشود و این تمرکز قدرت در کنار دیگر معایب ذاتی طلا این فلز با ارزش را برای ذخیره ارزش کاملا نامناسب میکند.
بازار سهام
سقراط میگوید: «آغاز خرد با نامیدن پدیدهها همانگونه که هستند، آغاز میشود.» امروزه با این تعریف میتوان سهام را نمایش دیجیتال یک تجارت و بازار سهام را بازاری برای مقایسه ارزش تجارتها دانست. مصرفکنندگان این بازار چند کلمه بزرگ روی صفحهنمایش دارند. با این دید که اگر یک کسبوکار، رویداد مطلوب و مورد انتظاری را تجربه کند ارزش این کلمات افزایش و در مقابل با رویدادهای نامطلوب و غیرمنتظره، کاهش مییابد.
معاملات بازار سهام پس از اعمال قرنطینه کرونا از سوی دولتها افزایش چشمگیری را تجربه کرده است. با ظهور کارگزاریهای آنلاین و کارمزدهای کم، معاملات سهام بیشاز پیش برای مردم در دسترس قرار گرفته. اما حقیقت این است که سهام در اصل براساس داراییهای نقدی یک کسبوکار پس از کسر مالیات تعریف میشود. با این تعریف میتوان برداشت کرد که شرکتها با دستکاری و تخصیص نادرست جریانهای پولی در آخر سهامداران را دستخالی بگذارند.
تقریبا میتوان گفت که بازار سهام تا زمان بحران مالی ۲۰۰۸ به خوبی برای ذخیره ارزش عمل میکرد. اما از آنجا که بازار سهام حتی نمیتواند با سرعت رشد تورم مطابقت داشته باشد اکنون به یک روش ذخیره ارزش شکست خورده تبدیل شده است.
یک شرکت نه چندان معمولی با ۱۰ میلیارد دلار بدهی، ۳ میلیارد دلار سرمایه بازار و ۱۰۰ میلیون دلار پول نقد را در نظر بگیرید. اکنون فرض کنید سهام آن با ۵۰ سنت براساس دلار معامله می شود. ارزش کل شرکت ۷/۹ میلیارد دلار است. دارندگان سهام ۱۰ میلیارد دلار بدهی دارند، با این وجود این شرکت تنها ۱۰۰ میلیون دلار پول نقد و ارزش کل ۷/۹ میلیارد دلار دارد. مگر اینکه شرکت بتواند با شرایط مطلوب مجدداً تأمین مالی کند، به احتمال زیاد صاحبان سهام به طور کامل بازپرداخت نمیشوند و ارزش سهام حداکثر ۲/۱ میلیارد دلار منفی است.
توانایی یک دارایی در ذخیره ارزش، از یقین حاصل میشود. انتشار سهام عادی به هیچوجه محدودیت عرضه ندارد. سهام یک ادعای باقیمانده است که میتواند به طور نامحدود تقسیم شود. هزینه نهایی انتشار سهام نزدیک به صفر و عرضه محدودیتی ندارد. همه سهامداران به تیمهای مدیریتی که اطلاعات کمی نسبت به آنها دارند تکیه میکنند، بدون اینکه بدانند مشوقهای این تیمهای مدیریتی چقدر متفاوت است. اگر مدیر مالی احساس کند قیمت سهام شرکتش بیش از حد ارزش دارد یا با انتشار سهام جدید درآمد کسب میکند یا از آن سهام برای خرید داراییهایی که شرکت ممکن است به آن نیاز داشته باشد یا حتی داراییهای بلااستفاده برای بالا بردن هزینهها، استفاده خواهد کرد. تنها یقینی که سهامداران دارند این است که رفاه آنها آخرین الویت و قوانین بازی همچنان در حال تغییر است.
در این بین مردم همچنان برای حفظ ارزش سرمایه خود که در ازای کار پرزحمت بدست آوردهاند تلاش میکنند.
املاکو مستغلات
برای کسی که دنبال روشی برای حفظ ارزش پول خود است ایستگاه بعدی املاک و مستغلات خواهد بود.
املاک و مستغلات به ویژه مسکونی هرگز به عنوان دارایی برای ذخیره ارزش در نظر گرفته نشدهاست. از جمله مسائلی که املاک و مستغلات را از ذخیره بلند مدت ارزش بازمیدارد، اتکای آن به سیاستهای پولی است.
تغییرات جمعیتی دیگر مشکلی است که باعث میشود املاک و مستغلات ابزار ذخیره ارزش نباشد. تغییرات قیمت املاک و مستغلات باید بگونهای باشد که نسل جوان جامعه که ثروت چندانی ندارند، بتوانند این خانهها را خریداری کنند.
همچنین یکی دیگر از مشکلات املاک و مستغلات زمانبر بودن فرآیند انتقال و نیازمندی این فرایند به چندین واسطه است.
بیتکوین این موارد را برطرف میکند
میزان عرضه بیتکوین مشخص است. تنها ۲۱ میلیون واحد بیتکوین میتواند وجود داشته باشد. خرید و فروش آن راحت و غیرمتمرکز است.
در تلاش برای ارزشگذاری بیتکوین میتوان دید، مشکلاتی که طلا با آن روبهرو است را حل میکند. به این ترتیب میتوان ارزش بازار بیتکوین را حداقل ۱۰ تریلیون دلار معادل ارزش بازار طلا در نظر گرفت.
اما از آنجا که طلا نسب به بازار سهام روش ذخیره ارزش ناموفقی است، ارزش بازار بیتکوین را میتوان معادل ارزش بازار سهام که بسته به منابع مختلف چیزی در حدود ۱۳۰ تا ۳۰۰ تریلیون دلار است، در نظر گرفت. بنابراین ارزش ۱۳۰ تریلیون دلار برآوردی ایمن و محافظه کارانه برای چارچوب ارزش گذاری بیتکوین است. که بر اساس ارزش دلار آمریکا، قیمت هر سکه نسبت این ارزش بازار ۱۳۰ تریلیون دلاری تقریباً ۶/۵ میلیون دلار برای هر سکه تعیین میشود.
بیتکوین مشکل ذخیره ارزش را برطرف میکند. توانایی ذخیره ارزش بدون نیاز به دست و پنجه نرم کردن با خطر مدیریتی، هنگام خرید یک بیتکوین، دارنده این اطمینان را دارد که یک بیست و یک میلیونیم از یک شبکه پولی را برای آینده نامحدود در اختیار دارد. سطحی از قطعیت که هرگز در هیچ سهم قابل تکرار نیست.
ریسکهای سرمایه گذاری در بیتکوین
بزرگترین نگرانی مردم برای برای سرمایهگذاری در بیتکوین، خطر هک شدن و کلاهبرداری است. بیتکوین این ریسک را همانند هر نوع دارایی دیجیتال دیگری دارد. اغلب جرایم در حوزه رمزارزها شامل کلاهبردارانی است که درخواست پرداخت با رمزارز یا ارسال پیشنهادات برای کمک به شما در کسب درآمد یا افزایش دارایی شما را دارند. یکی از نشانه های مطمئن کلاهبرداری کسی است که می گوید باید با ارز رمزنگاری شده پول پرداخت کنید. همچنین باید از هرگونه پیشنهاد ناخواسته مربوط به رمزنگاری اجتناب کنید. تحقیقات خود را انجام داده و سکههای خود را با استفاده از صرافی رمزارز معتبر خریداری کنید.
از دیگر نگرانیها برای بیتکوین افزایش و کاهش ناگهانی قیمت است.
گروه کوچکی از سرمایه گذاران که حجم نقدینگی بالایی دارند، ممکن است پول زیادی را در جهت رشد قیمت وارد کرده و به طور کاذب قیمت را افزایش دهند در حالی که سرمایهگذاران خرد را نیز متقاعد به سرمایهگذاری کنند. سپس سرمایهگذاران اصلی قبل از سقوط مجدد قیمت، بیتکوینهای خود را برای کسب سود میفروشند. البته این مشکل در سرمایهگذاریهای سنتی هم وجود دارد.
بیتکوین باوجود اینکه یک فناوری انقلابی است، در عمر ۱۲ ساله خود با این همه مزیت نسبت به روشهای سنتی سرمایهگذاری، توسعه، فراگیری و رشدی که پیدا کرده هنوز بطور کامل مشکلات سرمایهگزاری را حل نکرده. بخشی زیادی از مشکلات با اگاهی کاربران و بخشی با توسعه این فناوری برطرف میشود. همانند اینترنت، بیتکوین نحوه تعامل و تجارت افراد در سراسر جهان را تغییر خواهد داد.
جعفری دهقی: بیشتر سفرنامهنویسان با اهداف سیاسی وارد ایران شدند
محمود جعفری دهقی، رئیس انجمن ایرانشناسی و استاد دانشگاه تهران در نشست معرفی و بررسی کتاب «نماهایی از ایران درباره اهمیت سفرنامهها در شناخت اوضاع سیاسی، فرهنگی و اجتماعی ایران گفت: سفرنامهها اگر به درستی ترجمه شوند آیینه تمامنمای ما هستند و معایب و محاسن ما را نشان میدهند و کمک میکنند تا بتوانیم برای رفع معایب خود گام برداریم.
به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)- نشست معرفی و بررسی کتاب «نماهایی از ایران» تألیف سرجان ملکم با حضور محمود جعفري دهقی، طهمورث ساجدی صبا، شهلا طهماسبی و مجید تفرشی چهارشنبه 14 آذر در سرای اهل قلم برگزار شد.
جعفری دهقی در این نشست ضمن بیان توضیحاتی درباره سرجان ملکم و مأموریت آن در ایران اظهار کرد: ملکم در سن 30 سالگی به استخدام ارتش درآمد. یعنی زمانی که کمپانی هند شرقی فعال بود. در سال 1802 امپراتوری روس، گرجستان را از تصرف ایران درمیآورد، ایران به انگلستان روی میآورد اما کمکی از سوی انگلیسیها دریافت نمیکند. سرهارد فورد جونز بهعنوان نماینده انگلیس به ایران میآید و قراردادی با عنوان عهدنامه موقت با دولت ایران به امضا میرساند که ملکم ناظر این قرارداد بود. در سال 1810 ملکم با تشریفات بسیار وارد بوشهر میشود. در کل میتوان گفت ملکم خدمات زیادی به دولت خود کرد و همین خدمات موجب شد تا مجسمه او را در کلیسای وست مینستر انگستان نصب کنند.
وی ادامه داد: افراد بسیاری با لباسهای مختلف به ایران آمدند و سفرنامههایی را به یادگار گذاشتند، از جمله این افراد میتوان ادوارد براون، معایب بازارهای نقدپذیر سرپرسی سایکس، لیدی شیل و. را نام برد. این افراد در کسوت پزشک، تاجر، معلم و. در طول دوره قاجار به ایران سفر کردند.
این پژوهشگر با بیان اینکه سفرنامهها اطلاعات بسیاری را در خود گنجاندهاند، گفت: نتایج بسیاری از این سفرنامهها بهدست میآید. از جمله اینکه دسترسی سیاحان به دلیل مسایل دینی به زنان مقدور نبوده است و گزارشهای مفصلی درباره زنان عهد قاجار وجود ندارد. همچنین دسترسی آنها به گروهی از روحانیون که مخالف معایب بازارهای نقدپذیر حضور آنها در ایران بودند، مقدور نبود.
جعفری دهقی افزود: در دوره آغا محمدخان به دلیل دگرگونیهایی که در وضعیت سیاسی ایران بهوجود آمده بود، اروپائیان کمتری به ایران سفر کردند. اوج حضور این افراد در ایران عهد ناصری است. براساس گزارشهای سفرنامههای این دوره، ایرانیان بهویژه مقامات سیاسی به تقلید از آئینها و رسوم غربی روی آوردند، ناهنجاریهای اجتماعی همچون دروغگویی، رشوهخواری، چاپلوسی و. بیشتر شد.
رئیس انجمن ایرانشناسی با بیان اینکه سفرنامههایی که درباره ایران نوشته شدهاند، جنبههای مثبت و منفی ایرانیان و فرهنگ آنها را انعکاس دادهاند، عنوان کرد: جنبههای مثبتی که این سفرنامهنویسان از ایران درک کردهاند شامل پیشینه تاریخی ایران، مهماننوازی، ادب دوستی و نکتهسنجی ایرانیان، اعتنای مردم ایران به خرد و خردورزی، میهندوستی، دینمداری و تساهل و مدارا نسبت به افکار و ادیان دیگر است. همچنین خرافهگرایی، تجملگرایی، عدم پذیرش مسئولیت، فقدان روح نقادی و نقدپذیری، فساد اداری و سیاسی، پنهانکاری و مسامحهکاری جنبههای منفیای است که سفرنامهنویسان به آن اشاره کردهاند.
وی ادامه داد: اینکه سفرنامهها را چه کسانی و در چه شرایطی به نگارش درآوردند، نکته بسیار مهمی است. همچنین بررسی آثار آنها و مقایسه آثارشان با شواهد دقیقتر تاریخی لازم است. گاهی در سفرنامهها گزارشهای متناقضی دیده میشود که در این مورد باید توجه کرد نگارنده در چه دوره تاریخی به ایران آمده و شرایط ایران در آن دوره چگونه بوده است.
این محقق با اشاره به اینکه پی بردن به اهداف سفرنامهنویسان بسیار حائز اهمیت است، گفت: بسیاری از این افراد در ابتدا با اهداف سیاسی قدم به خاک ایران گذاشتند اما برخی از آنها در نتیجه آشنایی با فرهنگ ایران ، دگرگون شدند. از جمله این افراد ادوارد براون است. مسلم است فردی که میخواهد از این سفرنامهها استفاده کند باید توانایی تفسیر، تجزیه و تحلیل دقیق این آثار را داشته باشد و با مقایسه آنها نسبت به صحت و سقم این آثار اقدام کند.
جعفری دهقی در ادامه به بیان ویژگیهای کتاب «نماهایی از ایران از یادداشتهای مسافری در شرق پرداخت و اظهار کرد: نثر این کتاب بسیار روان و فصلبندی کتاب بسیار خوب است. خاطراتی که ملکم در ضمن فصلها بیان میکند خواندنی و جذاب است، صفحهبندی و چاپ کتاب بسیار خوب است، مترجم توضیحات سودمندی را در زیرنویس صفحات بیان میکند. در کنار این نکات مثبت معتقدم اگر در آغاز کتاب تحلیلی از کار ارائه میشد تا خواننده تصویر بهتری از کار پیدا کند بهتر بود. سفرنامهها اگر خوب ترجمه شوند، آئینه تمامنمایی در مقابل ما هستند که هم معایب و هم محاسنمان را نشان میدهند.
سفرنامههای بسیاری هنوز ترجمه نشدهاند
ساجدیصبا، استادیار گروه زبان و ادبیات فرانسه دانشگاه تهران نیز در این نشست توضیحاتی درباره کتاب بیان و عنوان کرد: طرز نگارش این کتاب پر از کنایه درباره ایران است و این کار از روی اخلاص عمل نیست. یکی از نکات دیگر تلفظهای اشتباه کتاب است که لازم است تصحیح شود. کتاب سرجان ملکم برای اطلاع از اوضاع اجتماعی ایران عصر قاجار اهمیت دارد اما به لحاظ تاریخی چون بهصورت مجهول حرف میزند فهمش سخت است.
وی ادامه داد: نثر کتاب امروزی است و این نتیجه زحمت و البته علاقه مترجم به کارش است. در این کتاب بارها از خلیج فارس حرف به میان آمده و اسامی جزایر بهصورت کامل بیان شده است. ملکم در کتاب خود بعضی رویدادها را پیشبینی میکند و این از نکات جالب کتاب بهشمار میرود.
این پژوهشگر با اشاره به اهمیت سفرنامهها در شناخت یک کشور گفت: سفرنامهها از این جهت که انسان بهواسطه آن میتواند خود را کشف کند، اهمیت دارند. در ایران بیش از 130 سفرنامه ترجمه شده است اما همچنان سفرنامههای بسیاری وجود دارد که ترجمه نشدهاند و دولت باید به این موضوع کمک کند.
کتابهای بسیاری درباره سرجان ملکم تألیف شده است
تفرشی، سندپژوه این نشست به ارائه اطلاعاتی درباره کتابها و مقالاتی که درباره سرجان ملکم نوشته شدهاند پرداخت و عنوان کرد: درباره ملکم چندین کتاب منتشر شده است از جمله کتاب قطور 900 صفحهای که نواده ملکم نوشته است. در حدود هشت آرشیو انگلیس اسنادی درباره ملکم وجود دارد، ازجمله آرشیو ملی بریتانیا و اسناد خانوادگی در آرشیو دانشگاه ناتینگهام.
او با اشاره به کتاب ملکم با عنوان نامهها و مکاتبات گفت: ملکم در این کتاب دو جلدی بیان میکند معایب بازارهای نقدپذیر که چگونه امپراتوری در حال افول هند را احیا میکند و آن را یک قرن دیگر سرپا نگه میدارد. او در این کتاب مطالب بسیاری درباره خلیج فارس و رقابتهای منطقهای نیز بیان میکند.
این سندپژوه ادامه میدهد: دو سوم سفرنامههای انگلیسیزبان هنوز به فارسی ترجمه نشدهاند. نکته جالب توجهتر اینکه در لابهلای اسناد رسمی انگلیسی صدها جلد کتاب منتشر نشده وجود دارد که هنوز حتی به انگلیسی هم چاپ نشده است.
نماهایی از ایران تألیف شخص ملکم است
طهماسبی، مترجم کتاب «نماهایی از ایران از یادداشتهای مسافری در شرق» نیز در این نشست توضیحاتی درباره سرجان ملکم ارائه و اظهار کرد: ملکم در حین کار سیاسی، پژوهشگر هم بوده و در طول اقامت در ایران به پژوهش پرداخته و آثاری از خود به جا گذاشته است. از جمله آثار او میتوان به تاریخ ایران در دو جلد، منظومه ایران، نماهایی از ایران اشاره کرد. برخلاف اطلاعات ویکیپدیا معتقدم کتاب نماهایی از ایران را خود ملکم نوشته و فرد دیگری در این کار او را همراهی نکرده است.
وی ادامه داد: این کتاب از زبان دانای کل بیان میشود، شاید به این علت که او آسانتر بتواند احساسات و افکار و داوریهای خود در مورد ایرانیان را، که بیشتر با عداوت و غرض و کینه و تحقیر همراه است، از زبان دیگران بیان کند.
طهماسبی در پایان این نشست بخشهایی از کتاب را برای افراد حاضر در جلسه خواند.
دیدگاه شما