الگوی سر و شانه در بازار های مالی برای تحلیل تکنیکال
شناخت الگوهای قیمتی برای افرادی که قصد فعالیت تخصصی در بازارهای سرمایه و کسب سود از آن را دارند، بسیار ضروری و ثمر بخش است. الگوی سر و شانه یکی از متداولترین و پرکاربردترین الگوهای کلاسیک در بازارهای مالی است که خود به دو نوع الگوی سر و شانه سقف و الگوی سر و شانه کف تقسیم میشود. بعد از مشاهده این الگو میتوان انتظار روندی پرقدرت از سهم را برخلاف جهت روند قبلی داشت.
به جرات میتوان گفت، الگوی سر و شانه یکی از پرکاربردترین الگوهایی است که هر معاملهگری با تشخیص صحیح و به موقع آن در انواع بازارهای مالی اعم از: فارکس، ارزهای دیجیتال و بورس ایران به سودهای خوبی دست مییابد. با انواع الگوهای سر و شانه توجه به لزوم آشنایی با این الگوی قیمتی در این مطلب بر آن شدیم تا به معرفی الگوی سر و شانه بپردازیم.
الگوی سر و شانه (Head and Shoulder Pattern)
الگوی سر و شانه (Head and Shoulder Pattern) یک اندیکاتور تکنیکالی بازگشتی است که به شکل یک خط کف و سه قله قیمتی است. قلههای کناری (راست و چپ) ارتفاع مشابه دارند و قله میانی بلندتر از دو قله طرفین خود است. خط کف (خط مبنا) که در اصطلاح با عنوان خط گردن (Neckline) شناخته میشود. خطی است که نقاط حاصل از برخورد سر و شانهها را به هم متصل میکند. دلیل نامگذاری این الگو هم به سبب همین شکل ظاهری قلهها است.
در واقع در نمودار قیمت یک دارایی، این الگو به صورت سه قله متوالی تشکیل شده است که قله وسط که سقف قیمتی هم است، بالاتر از دو قله کناری است. قله وسط به مانند سر و قلههای کناری آن دو شانه را تشکیل داده اند، از این رو این الگو، الگوی سر و شانه نامیده میشود.
یکی از معتبرترین الگوها در خصوص بازگشت روندی، الگوی سر و شانه است. این الگو نشان دهنده حرکات قیمت در بازار و احتمال تغییر روند صعودی به روند نزولی است.
به طور کلی الگوی سر و شانه، در تحلیل تکنیکال معکوس شدن روند صعودی به روند نزولی را پیش بینی میکند. البته در الگوی سرو شانه وارونه، تبدیل روند نزولی به روند صعودی نیز پیش بینی میشود. تحلیل گران تکنیکال بر این باورند که الگوی سر و شانه یکی از قابل اعتمادترین الگوهای تغییر روند است. در الگوی سر و شانه هر چه خط گردن شیب ملایمتری داشته باشد، آن خط از اعتبار بیشتری برخوردار است.
الگوهای کلاسیک در تحلیل تکنیکال به دو بخش تقسیم میشوند:
الگوهای ادامه دهنده:
الگوهای ادامه دهنده، الگوهایی هستند که در میانه یک روند صعودی یا نزولی ظاهر شده و ادامه دار بودن روند را تایید میکنند.
الگوهای بازگشتی:
الگوهای بازگشتی نیز جزو الگوهایی هستند که در پایان یک روند صعودی و یا نزولی به وجود میآیند و نشان دهنده تغییر جهت روند هستند.
اجزای تشکیل دهنده الگوهای سر و شانه
سر: بلندترین قله که در وسط نمودار قرار دارد، اصطلاحا سر نامیده میشود.
شانه ها: به دو قله با ارتفاع کمتر در طرفین سر و کنارههای نمودار، شانه گفته میشود.
گردن: خطی است که نقاط حاصل از برخورد سر و شانهها را به هم متصل میکند.
خط گردن:در الگوی سرو شانه سقف خط گردن خط حمایتی و در الگوی سر و شانه کف خط مقاومتی به شمار میرود. با استفاده از خط انواع الگوهای سر و شانه گردن زمان ورود و خروج از معاملات تشخیص داده میشود. زمانی که شانه سمت چپ و راست شکل گرفت، این خط را ترسیم نموده و مبنای معاملات خود قرار میدهیم. بعد از ترسیم این خط، فاصله آن با سر اندازه گیری میشود و از این فاصلهها برای خرید و فروش داراییها استفاده میشود.
انواع الگوهای سر و شانه
الگوی سر و شانه سقف (Head and Shoulder Top)
الگوی سر و شانه انواع الگوهای سر و شانه سقف در انتهای روند صعودی مشاهده میشود. این الگو موجب نزولی شدن حرکت قیمت و کاهش چشمگیر قیمت سهم میشود.
الگوی سر و شانه معکوس (کف)
نقطه مقابل الگوی سر و شانه، الگوی سر و شانه معکوس یا الگوی سر و شانه کف (Head and Shoulders Bottom) است.
این الگو برخلاف الگوی سر و شانه سقف، تغییر حرکت نزولی قیمت به روند صعودی را پیش بینی میکند. زمانی که حرکات قیمتی یک سهم مشخصههای زیر را به نمایش بگذارد، الگوی سر و شانه معکوس تشخیص داده میشود:
- قیمت به یک دره حرکت میکند و سپس با یک حرکت صعودی افزایش مییابد.
- دوباره قیمت به سطحی پایینتر از دره قبلی حرکت میکند و در ادامه حرکت صعودی را در پیش میگیرد.
- در ادامه قیمت حرکت کاهشی انجام داده و تا سطح دره اول حرکت میکند.
- بعد از همه این روند ها، نمودار قیمت دوباره حرکت صعودی یافته و به سمت سطح مقاومتی تشکیل شده در قلههای پیشین، حرکت میکند.
کسب سود از الگوی سر و شانه کف، فقط در بازارهای دو طرفه امکانپذیر است.
الگوی سر و شانه چه چیزهایی را بازگو میکند؟
در یک الگوی سر و شانه، قیمتها روند صعودی طولانی مدتی را طی میکنند و به یک قلهی جدید میرسد. سپس قیمت حرکت نزولی کوچکی انواع الگوهای سر و شانه را طی میکند و یک دره (Trough) ایجاد میشود.
قیمتها دوباره در یک روند صعودی حرکت خود را آغاز میکنند و یک سقف قیمتی جدیدی را به وجود میآورند. سپس وارد روند نزولی میشوند.
برای بار سوم قیمتها روند صعودی را انجام میدهند و قله جدیدی را میسازند. اما قیمتها نهایتا به سطح قله اول رسیده و دوباره حرکت نزولی خود را طی میکنند.
حرکات موجود در پَس یک الگوی سر و شانه (بازی طناب کشی)
قیمت سهام، همانند یک بازی طناب کشی است. حرکت صعودی یا نزولی قیمت نتیجه تعداد افرادی است که در دو گروه خریداران و فروشندگان قرار میگیرند.
افرادی که بر این عقیدهاند که قیمتها روند صعودی طی خواهد کرد، خریداران یا گاوها (Bulls) نامیده می شوند. کسانی هم که بر این باورند قیمتها به سطوح پایینتر حرکت میکنند، فروشندگان یا خرسها (Bears) خوانده میشوند.
اگر بیشترین سهامداران یک سهم خرسها (فروشندگان) باشند، قیمت آن سهم سیر نزولی پیدا میکند و به سطوح پایین حرکت خواهد نمود. در این هنگام معاله گران برای جلوگیری از ضرر سهام خود را میفروشند.
بالعکس چنانچه بیشتر سهامداران و شرکت کنندگان در تعیین قیمت، گاوها (خریداران) باشند، در این صورت قیمت سهام به سمت بالا حرکت می کند. معامله گران برای اینکه از این فرصت معاملاتی استفاده نموده و سود کنند، به خرید سهام اقدام میکنند.
در الگوی سر و شانه تشکیل قله اولیه و کاهش قیمتی بعد از آن، بیانگر کاهش قدرت روند صعودی است. در این زمان گاوها میخواهند روند صعودی بازار همچنان حفظ شود، و قیمت را به سطحی بالاتر از سطح قله اولیه هل میدهند. در این زمان قله جدیدی تشکیل میشود که همان بخش سر الگو است.
در این هنگام خرسها در حال قدرت گرفتن هستند. گاوها دوباره تلاش میکنند تا قیمتها را به سطوح بالاتر هدایت کنند. اما تنها میتوانند قیمتها را تا سطح قله اولیه بالا ببرند.
خرسها قدرت را به دست گرفته و قیمت را به سمت پایین حرکت داده و باعث ایجاد روند نزولی در قیمتها میشوند.
استراتژی کسب سود
برای اینکه از هر الگویی بیشترین سود ممکن را کسب کنیم، بایستی بعد از تشکیل الگو، نقاط امن ورود به معامله را بشناسیم.
در الگوی سر و شانه ۲ نقطه امن برای ورود وجود دارد:
نقطه امن ورود اول بلافاصله بعد از شکست خط گردن شناسایی شده است.
این نقطه بعد از بازگشت به خط گردن شکسته شده شناسایی میشود.
بعد از اینکه الگوی سر و شانه کف مشاهده شد، با ارسال سفارش خرید، ورود به سهم صورت میگیرد. زمانی که خط گردن شکسته شد و قیمت رشد کرد، میتوان با کسب سود پیشبینی شده از معامله خارج شد.
بعد از اینکه الگوی سر و شانه سقف مشاهده شد، با ارسال سفارش فروش، ورود به معامله صورت میگیرد. زمانی که خط گردن شکسته شد و قیمت کاهش یافت، میتوان با کسب سود پیشبینی شده از معامله خارج شد.
Stop loss/Take Profit
حد ضرر:
در الگوی سر و شانه کف، حد ضرر را کمی پایینتر از شانه راست در نظر میگیرند.
در الگوی سر و شانه سقف، حد ضرر کمی بالاتر از شانه راست در نظر گرفته میشود. برخی مواقع شانه راست هم ارتفاع با قله سر قرار میگیرد، در این صورت حد ضرر در نزدیکی قیمت سر الگو در نظر گرفته میشود، و حد ضرر مطمئنتری است.
حد سود:
در الگوی سر و شانه کف، بعد از شکست خط گردن، به اندازه فاصله نقطه رأسی سر از خط گردن، قیمت افزایش مییابد. در الگوی و سر و گردن سقف بعد از شکست خط گردن، به اندازه فاصله نقطه رأسی سر از خط گردن، قیمت کاهش مییابد. در واقع حد سود در این الگوها به فاصله رأس سر از خط گردن بستگی دارد.
نحوه شناسایی الگوی سر و شانه
همانطور که میدانیم این الگو از سه قله تشکیل شده است که قله وسط بلندتر از دو قله کناری است. شانه چپ و راست نهایتا تا میانه شانه سر هستند.
خط گردن را به گونهای که کفهای سه قله را به یکدیگر وصل کنند، میکشیم. حال در الگوی سر و شانه نزولی منتظر شکست خط گردن به سمت پایین میمانیم. در الگوی سر و شانه کف نیز منتظر شکست خط گردن به سمت بالا میمانیم.
نکته: در بسیاری از موارد هر شانه از چندین ریز قله تشکیل شده است، از این رو شناسایی این الگو چندان نیز انواع الگوهای سر و شانه ساده نیست. تنها با تجربه میتوان این الگوها را تشخیص داد.
سخن پایانی
استفاده از تحلیل تکنیکال و الگوهای ایجاد شده در نمودار قیمت دارایی ها، نقش مهمی در پیش بینی روندها در بازار دارند. الگوی سر و شانه یکی از پرکاربردترین و معتبرترین الگوهای تحلیل تکنیکال است که به صورت تجربی تشخیص داده میشود. پس از وقوع الگوهای سر و گردن، جهتگیری خاصی در روند قیمت یک دارایی صورت میپذیرد.
الگوهای سر و شانه نمودارهای تحلیل تکنیکال هستند که از سه قله تشکیل شدهاند که قله وسط بلندتر از دو قله کناری است. خطی که نقاط حاصل از برخورد سر و شانهها را به هم متصل میکند خط گردن نامیده میشود.
الگوی سر و شانه به نوع الگوی سر و شانه سقف و الگوی سر و شانه کف تقسیم بندی می شوند.
الگوی سر و گردن در انتهای یک روند نزولی پدید میآید و موجب حرکت صعودی روند قیمتها و رشد قیمت سهم میشود. الگوی سر و شانه کف یا معکوس هم تغییر حرکت نزولی قیمت به روند صعودی را پیش بینی میکند.
الگوی سر و شانه
الگوهای قیمتی یکی از مهم ترین ابزارهای تحلیل تکنیکال می باشند که به تحلیلگران بازارهای مالی در شناخت روند بازار کمک میکنند. معامله گران و تحلیلگران به طور مداوم روندها و الگوها را هنگام انواع الگوهای سر و شانه تماشای بازار مطالعه می کنند، به این امید که محتمل ترین حرکت قیمت بعدی را تشخیص دهند. شناسایی و تشخیص صحیح الگوها و درک اهمیت آنها برای موفقیت در تجارت ضروری است. یکی از این الگوها، الگوی سر و شانه است.
این الگو، به دلیل سابقه طولانی مدت قابل اعتماد آن در بین تحلیلگران بازار مهم است. الگوی سر و شانه یک شکل از نمودار است که به عنوان یک خط پایه با سه قله ظاهر می شود، جایی که دو قله بیرونی از نظر ارتفاع، نزدیک به هم و قله وسط بالاترین حد را دارد. در تحلیل تکنیکال، یک الگوی سر و شانه، شکلگیری نمودار خاصی را توصیف میکند که معکوس روند صعودی به نزولی را پیشبینی میکند.
اعتقاد بر این است که الگوی سر و شانه یکی از قابل اعتمادترین الگوهای تغییر روند است. این الگو یکی از چندین الگوی برتر است که با درجات مختلف دقت نشان می دهد که روند صعودی به پایان خود نزدیک می شود.
اصول اولیه الگوی سر و شانه
از نظر تحلیل تکنیکال، الگوی سر و شانه یک نمودار پیشبینیکننده است که معمولاً نشاندهنده روند چرخشی است که در آن بازار از صعودی به نزولی یا بالعکس تغییر میکند. این الگو مدت هاست که به عنوان یک الگوی قابل اعتماد که معکوس روند را پیش بینی می کند، مورد استقبال قرار گرفته است. قبل از ادامه، مهم است که به خاطر داشته باشید که الگوی سر و شانه تقریباً هرگز کامل نیست، به این معنی که احتمالاً نوسانات قیمتی اندکی در بین شانهها و سر وجود خواهد داشت و شکلگیری الگو به ندرت در ظاهر آن کاملاً شکل میگیرد. از سوی دیگر باید قبل از یادگیری الگوی سر و شانه با مفهوم ناحیه مقاومت و حمایت آشنا باشید.
تعریف الگوی سر و شانه
الگوی سر و شانه یک اندیکاتور فنی با الگوی نموداری متشکل از سه قله است که در آن دو قله بیرونی ارتفاع مشابه داشته و قله وسط بالاترین ارتفاع را داراست. الگوی سر و شانه، که یکی از قابل اعتمادترین الگوهای معکوس روند در نظر گرفته می شود، شکل گیری نموداری است که معکوس شدن روند صعودی به نزولی را پیش بینی می کند.
الگوی سر و شانه زمانی شکل می گیرد که قیمت سهام به اوج خود می رسد و متعاقباً به پایه حرکت صعودی قبلی کاهش می یابد. سپس، قیمت بالاتر از قله قبلی افزایش مییابد تا "نوک قله" را تشکیل دهد و سپس دوباره به پایه اصلی (original base- خط مبنا) کاهش مییابد. در نهایت، قیمت سهام دوباره افزایش مییابد اما تا سطح اولین قله اولیه، (قبل از اینکه یک بار دیگر به سمت پایه یا خط گردن الگوهای نمودار کاهش یابد). در این الگو قله وسط درواقع سقف قیمتی نیز به شمار رفته و بالاتر از دو قله کناری بوده و مانند یک سر درنظر گرفته می شود که دو قله راست و چپ، دو شانه را تشکیل داده اند.
الگوی سر و شانه به شما چه می گوید؟
الگوی سر و شانه از سه بخش تشکیل شده است:
- پس از روندهای صعودی طولانی مدت، قیمت به اوج می رسد و متعاقبا کاهش می یابد تا یک دره ایجاد کند.
- قیمت مجدداً افزایش مییابد تا بهطور قابلتوجهی بالاتر از اوج اولیه به بالاترین سطح تبدیل شود و دوباره کاهش یابد.
- قیمت برای سومین بار افزایش می یابد اما فقط تا سطح اولین قله، قبل از اینکه یک بار دیگر کاهش یابد.
قله اول و سوم شانه هستند و قله دوم (وسط) سر را تشکیل می دهد. خطی که اولین و دومین دره یا فرورفتگی را به هم وصل می کند، خط گردن نامیده می شود.
الگوی سر و شانه معکوس و وارونه نیز یک شاخص قابل اعتماد است که می تواند نشان دهد که روند نزولی در شرف بازگشت به روند صعودی است. در این حالت، قیمت سهام به سه سطح متوالی در پایین ترین حد میرسد که با افزایش قیمت موقت جدا میشوند. از این میان، فرورفتگی دوم پایینترین (سر) و اولی و سومی که کمی کمعمقتر هستند شانهها را تشکیل می دهند. نکته مهم این است که افت اولیه به طور قابل توجهی به زیر سطح شانه اول نمی رسد، قبل از اینکه معمولاً یک تغییر خفیف به سمت بالا یا یکنواخت شدن حرکت قیمت رخ دهد. افزایش قیمت نهایی پس از سقوط سوم نشان میدهد که روند نزولی معکوس شده است و احتمالاً قیمتها به افزایش صعودی ادامه خواهند داد.
سر و شانه معکوس
نقطه مقابل نمودار سر و شانه سقف، سر و شانه کف یا معکوس نام دارد که وارونه است و قسمت بالای سر و شانه برای پیشبینی معکوس روندهای نزولی استفاده میشود. این الگو زمانی شناسایی میشود که عملکرد قیمت یک اوراق بهادار یا ارز دیجیتال دارای ویژگیهای زیر باشد:
قیمت به پایینترین حد سقوط میکند و سپس افزایش مییابد.
قیمت به زیر سطح قبلی سقوط می کند و سپس دوباره افزایش می یابد.
در نهایت، قیمت دوباره کاهش می یابد اما نه به اندازه دره دوم. هنگامی که فرورفتگی نهایی ساخته شد، قیمت به سمت بالا حرکت می کند، به سمت مقاومتی که در نزدیکی قسمت بالای دره های قبلی وجود دارد.
تفسیر بخش های مختلف الگوی سر و شانه
شکل گیری الگو (که در بازار صعودی دیده می شود):
شانه چپ: افزایش قیمت به دنبال اوج قیمت و به دنبال آن کاهش.
سر: افزایش دوباره قیمت و تشکیل یک قله بالاتر.
شانه راست: یک بار دیگر سقوط رخ می دهد و به دنبال آن بالا می رود تا قله سمت راست را تشکیل دهد که پایین تر از سر است.
اشکال به ندرت کامل هستند، به این انواع الگوهای سر و شانه معنی که ممکن است اختلالی بین شانه ها و سر مربوطه وجود داشته باشد.
سر و شانه معکوس
شکل گیری الگو (که در بازار نزولی دیده می شود):
شانه چپ: کاهش قیمت و به دنبال آن پایین آمدن قیمت و به دنبال آن افزایش.
سر: قیمت دوباره کاهش می یابد و پایین تر را تشکیل می دهد.
شانه راست: قیمت یک بار دیگر افزایش می یابد، سپس کاهش می یابد تا پایین سمت راست را تشکیل دهد.
باز هم، اشکال به ندرت کامل هستند. ممکن است اختلال بازار بین شانه ها و سر مربوطه وجود داشته باشد.
قرار دادن خط گردن
خط گردن سطح حمایت یا مقاومتی است که معامله گران برای تعیین مناطق استراتژیک برای ثبت سفارش استفاده می کنند. برای قرار دادن خط گردن، اولین قدم این است که شانه چپ، سر و شانه راست را روی نمودار قرار دهید. در الگوی استاندارد سر و شانه (بازار صعودی) قسمت پایینی بعد از شانه چپ را به پایین ایجاد شده بعد از سر وصل می کنیم. این "خط گردن" ما را ایجاد می کند، (خط آبی تیره یا سفید در نمودارهای بالا و پایین). در یک الگوی سر و شانه معکوس، بلندی بعد از شانه چپ را به بلندی تشکیل شده بعد از سر وصل می کنیم و به این ترتیب خط گردن خود را برای این الگو ایجاد می کنیم.
اقدامات بازار در پشت الگوی سر و شانه
مانند همه الگوهای نمودار، بالا و پایین الگوی سر و شانه، داستان بسیار خاصی را در مورد نبرد بین گاوها و خرس ها بیان می کند.
اوج اولیه و کاهش متعاقب آن، نشان دهنده حرکت رو به کاهش روند صعودی قبلی است. گاوها با تمایل به حفظ حرکت صعودی تا زمانی که ممکن است، تلاش میکنند تا قیمت را پشت سر بگذارند و از اوج اولیه عبور کنند تا به بالاترین حد جدید برسند. در این مرحله، هنوز این امکان وجود دارد که گاوها بتوانند سلطه خود را بر بازار بازگردانند و روند صعودی خود را ادامه دهند.
با این حال، هنگامی که قیمت برای بار دوم کاهش می یابد و به نقطه ای زیر اوج اولیه می رسد، واضح است که خرس ها در حال افزایش هستند. گاوها یک بار دیگر تلاش میکنند تا قیمت را به سمت بالا ببرند، اما فقط در رسیدن به اوج کمتری که در اوج اولیه به دست آمده بود موفق میشوند. این عدم موفقیت در سبقت گرفتن از بالاترین حد، نشان دهنده شکست گاوها و خرس ها است که باعث کاهش قیمت و تکمیل واژگونی می شود.
شناسایی الگوی سر و شانه
این الگو از یک "شانه چپ"، "سر" و سپس "شانه راست" تشکیل شده است که یک خط پایه را با سه قله نشان می دهد که قله میانی بالاترین است. شانه چپ با کاهش قیمت و به دنبال آن پایین و به دنبال آن افزایش متعاقب مشخص شده است. سر با کاهش قیمت دوباره تشکیل شده است و پایین تر را تشکیل می دهد. سپس وقتی قیمت یک بار دیگر افزایش یافت، شانه سمت راست ایجاد میشود، سپس پایین میآید و پایین سمت راست را تشکیل میدهد.
تصمیم گیری در معاملات با استفاده از الگوی سر و شانه
رایج ترین نقطه ورود، شکستگی خط گردن است، (با توقف در بالا (بالای بازار) یا پایین (پایین بازار) شانه راست). هدف کسب سود از تفاوت بین بالا و پایین با الگوی اضافه شده (بازار نزولی) یا کم شده (بازار صعودی) از قیمت شکست است. این سیستم کامل نیست اما روشی را برای معامله در بازارها بر اساس حرکات منطقی قیمت ارائه می دهد.
الگوی سر و شانه در میان معامله گران مورد پسند است، زیرا توانایی منحصر به فردی دارد که به آنها کمک می کند تا تخمین های خود در مورد قیمت را پس از تکمیل الگو و در نهایت عبور از خط گردن تعیین کنند. همچنین به معامله گران امکان می دهد تا سفارش های توقف ضرر (stop loss) را انجام دهند. در مورد الگوی سر و شانه سقف، استاپ ها معمولاً بالاتر از قیمت بالای سر قرار می گیرند. با الگوی سر و شانه معکوس، استاپ ها معمولاً زیر قیمت پایینی که توسط الگوی سر شکل می گیرد قرار می گیرند.
قبل از انجام هر معامله، مهم است که اجازه دهید یک الگوی سر و شانه کامل شود. اگر به نظرتان میرسد که الگو در حال شکلگیری یا در اواسط شکلگیری است، نباید تصور کنید که به طور کامل توسعه مییابد و معاملات را بر اساس آنچه که فکر میکنید اتفاق میافتد، انجام میدهد. بازار می تواند بی ثبات باشد و در یک آن تغییر کند، بنابراین به یاد داشته باشید که روندها را در حین پیشرفت تماشا کنید و صبور باشید. سعی کنید در پیش بینی بیش از حد گرفتار نشوید.
معاملات خود را از قبل برنامه ریزی کنید تا زمانی که خط گردن شکسته شد آماده حرکت به جلو باشید. مراقب متغیرهایی باشید که ممکن است نیاز به تغییر ورودیها، توقفها و اهداف سود شما را داشته باشند.
یک نقطه ورودی جایگزین وجود دارد که معاملهگران اغلب آن را انتخاب میکنند، با این حال، به دقت، صبر و اقدام سریع در زمان مناسب نیاز دارد. معاملهگرانی که از این رویکرد جایگزین استفاده میکنند، الگو را تماشا میکنند و پس از شکسته شدن خط گردن، منتظر میمانند تا قیمتها به سمت بالا یا کمی بالاتر از سطح گردن حرکت کنند. این یک ترید و تجارت محافظه کارانه تر است که اغلب به معامله گر این فرصت را می دهد که با قیمت مطلوب تری وارد شود. با این حال، این احتمال وجود دارد که شما منتظر اصلاحی باشید که هرگز ایجاد نشود و بنابراین فرصت معاملاتی را به طور کلی از دست بدهید.
مسابقه طناب کشی
قیمت سهام به اصطلاح نتیجه یک بازی مداوم طناب کشی است. اینکه قیمت سهام بالا می رود یا کاهش می یابد نتیجه مستقیم تعداد افراد در هر تیم است. به کسانی که معتقدند قیمت سهام بالا می رود گاو نر می گویند و به کسانی که معتقدند قیمت سهام پایین می آید خرس می گویند. اگر تعداد بیشتری از سهامداران یک سهم خرس باشند، قیمت آن کاهش می یابد زیرا آنها سهام خود را می فروشند تا پول خود را از دست ندهند. اگر افراد بیشتری خوشبین باشند، با خرید سهام توسط سرمایهگذاران جدید برای استفاده از این فرصت، قیمت افزایش مییابد.
جمع بندی
الگوی سر و شانه از نظر تاریخی نشان داده شده است که در فضایی که به طور مشخص غیرقابل پیش بینی است، نسبتاً قابل اعتماد است. همچنین یکی از قابل تشخیص ترین الگوهای نمودار است. هیچ الگوی نموداری در 100٪ مواقع پیش بینی کننده دقیقی نیست، اما زمانی که الگوی سر و شانه به درستی سیگنال یک تغییر روند اصلی را می دهد، نشان دهنده یک فرصت سود بزرگ است.
نکته مهم این است که معامله گران باید منتظر تکمیل الگو باشند. این موضوع به این دلیل است که یک الگو ممکن است اصلاً ایجاد نشود یا یک الگوی نیمه توسعه یافته ممکن است در آینده کامل نشود. الگوهای جزئی یا تقریباً تکمیل شده را باید تماشا کرد اما تا زمانی که الگوی خط گردن را نشکند، نباید معامله کرد.
در الگوی سر و شانه، منتظر حرکت قیمتی هستیم تا پس از پیک شانه راست، پایین تر از خط گردن حرکت کند. برای سر و شانه معکوس، پس از تشکیل شانه راست، منتظر حرکت قیمت در بالای خط گردن هستیم.
معامله را می توان با تکمیل الگو آغاز کرد. از قبل معامله را برنامه ریزی کنید، ورودی ها، توقف ها و اهداف سود را یادداشت کنید و همچنین به هر متغیری که توقف یا هدف سود شما را تغییر می دهد توجه کنید.
الگوی سرو شانه
الگوی سر و شانه (Head and Shoulder Pattern) جزء قابل اعتمادترین و دقیق ترین الگوهای برگشتی محسوب می گردد، که می توان با تشخیص صحیح و به موقع آن در انواع بازارهای مالی اعم از: فارکس، ارزهای دیجیتال و بورس ایران به سودهای خوبی دست یافت. همانطور که در مقالات قبلی بیان شد، روند قیمت در الگوهای برگشتی، پس از تشکیل الگو تغییر جهت می دهند. به عبارت بهتر الگوهای برگشتی بیانگر این خواهند بود که روند صعودی یا نزولی سهم رو به پایان است. در بخش آموزش تکنیکال یار سرمایه سعی کردم به شرح ساده و کاربردی این الگو بپردازیم.
الگوی سرو شانه از سه قله تشکیل شده است، قله ی وسط از قله های کناری مرتفع تر است و قله های کناری دارای ارتفاع یکسان هستند. این الگو در تحلیل تکنیکال از این جهت حائز اهمیت است که نشانگر تغییر بازار و شروع روند برگشتی است. با رسیدن قیمت سهم به سقف خود و در مرحله ی بعد با بازگشتن به کف آخرین حرکت صعودی خود، الگوی سر و شانه شکل می گیرد، سپس با بالا رفتن قیمت از سقف قبلی و با بازگشت دوباره به کف اولیه خود و در نهایت یک بار دیگر با در پیش گرفتن روند صعودی خود، در این مرحله به قله ی اول رسیده و روند نزولی را در پیش می گیرد.
انواع الگوی سر و شانه
با توجه به رفتار قیمت و واکنش معامله گران در روند، الگوی سروشانه به دو شکل دیده می شود، در ادامه به توضیح این الگوها می پردازیم.
الگوی سر و شانه ی سقف (Head and Shoulder Top)
در این الگو سه قله وجود دارد که قله ی میانی ارتفاع بیشتری نسبت به دو قله ی کناری خود دارد. قله ی میانی، سر، و قله های کناری آن را شانه های چپ و راست می نامند.
این الگو را زمانی مشاهده می کنیم که یک حرکت صعودی پایان یافته است و شاهد تغییر روند بازار و در نهایت حرکت به سمت نزول قیمت خواهیم بود.
نحوه ی معامله با الگوی سروشانه ی سقف
در صورت مشاهده ی این الگو در چارت، برای انجام معاملات باید منتظر شکست قدرتمند خط گردن بمانیم، در صورتی که قیمت با سرعت بالا خط گردن را شکست و ما از نقطه ی ورود مناسب جا ماندیم، بهترین کار این است که منتظر پولبک به خط گردن الگو بمانیم و سپس تصمیم لازم را اتخاذ کنیم.
خط گردن(Neckline): با وصل کردن دو کف الگو، خطی به وجود می آید که به آن خط گردن گفته می شود.
تشخیص حد سود و ضرر در الگوی سر و شانه ی سقف
برای به دست آوردن حد سود، فاصله ی سر تا خط گردن را اندازه گیری کرده و از نقطه ای که شکست در خط گردن رخ داده، به سمت پایین به همان اندازه هدف گذاری می کنیم. حد ضرر الگو در بالای شانه ی راست قرار دارد. در صورتی که الگوی مورد نظر دارای ارتفاع نزدیک بین شانه و سر بود، حد زیان را بالای سر قرار می دهیم، زیرا مطمئن تر است.
آشنایی با الگوی سر و شانه در بورس
به طور معمول الگوهایی در آموزش تحلیل تکنیکال بورس وجود دارند که اتفاقا از محبوبیت خاصی در بین تحلیلگران برخوردار هستند. سرمایهگذاران در بسیاری از سهمهای بازار و در زمانهای مختلف شاهد تکرار شدن این الگوها هستند. در حقیقت این تکرارها میتوانند سوددهی و سیگنالهای خرید و فروش معتبری را نصیب آنان کنند. یکی از این الگوها به الگوی سر و شانه معروف است. تقریباً میتوان گفت محبوبترین و معتبرترین الگوی نموداری بازگشتی در تحلیل تکنیکال، الگوی سر و شانه میباشد. کارایی این الگو به مرور زمان و در شرایط مختلفی به اثبات رسیده است. تشکیل این الگو میتواند موجب وقوع یک نقطه عطف خیلی مهم یا یک اصلاح قیمت کوتاهمدت و معمولی در بازار سرمایه باشد. در این مقاله از مقالات آموزش بورس چراغ میخواهیم راجع به الگوی سر و شانه در بورس صحبت کنیم.
تعریف الگوی سر و شانه در بورس
تعریفی از الگوی سر و شانه در بازار بورس
الگوی سر و شانه در بورس از جمله الگوهای برگشتی است که روند قیمت پس از تشکیل الگو در آنها تغییر جهت میدهد. این الگو به این صورت است که دو شانه در طرفین و سر در وسط و قلهی الگو قرار گرفتهاند. به بیان سادهتر الگوی سر و شانه، الگویی با سه قله است که دوتای بیرونی آن در ارتفاعی برابر و قلهی وسط از بقیه بلندتر است. این الگو ضمن کاربردی بودن از چند مدل ساده تشکیل شده که یادگیری آن برای حتی برای افراد تازهوارد هم بسیار ساده میباشد. در تحلیل تکنیکال، الگوی سر و شانه، نمودار خاصی را تشکیل میدهد که تغییر بازار و شروع روند برگشتی را نشان میدهد. تجربه ثابت کرده است که الگوی سر و شانه یکی از مطمئنترین الگوهای برگشتی است. این الگو یکی جزو الگوهای برتر است که نشان میدهد روند صعودی یا نزولی سهم رو به پایان است.
این الگو در بورس از چهار بخش تشکیل شده است. شانه چپ، سر، شانه راست، خط گردن. در واقع اوج اول و سوم، همان شانهها هستند و اوج دوم، قسمت سر الگو میباشد. خط گردن هم خطی است که کف اول و دوم را به هم متصل میکند.
الگوی سر و شانه در بورس چه زمانی شکل میگیرد؟
الگوی سر و شانه در بورس اغلب زمانی شکل میگیرد که قیمت سهم به سقف خود رسیده باشد و سپس به کف آخرین حرکت صعودی خود باز میگردد. در گام بعدی قیمت از سقف قبلی هم بالاتر میرود تا دماغه را ساخته و بعد دوباره به کف اولیهی خود برمیگردد. درنهایت، قیمت یکبار دیگر افزایش خواهد یافت. اما این بار الگو به قلهی اول خود رسیده است و مجدداً روند نزولی به خود خواهد گرفت و خط گردن مجدد تست میشود. حالا خریداران مجدد وارد بازار میشوند، اما نمیتوانند به اوج قبلی برسند و نقطه اوجی که شکل میدهند بهعنوان شانهی راست شناخته میشود. سپس بازار کاهش میابد و مجدد خط گردن را تست میکند. در حالت کلی، الگوی سر و شانه به دو نوع الگوی سقف و الگوی کف تقسیم میشود. در ادامهی این مقاله به توضیح هر یک از این دو خواهیم پرداخت.
الگوی سر و شانه سقف
در پایان یک حرکت صعودی، الگوی سر و شانه سقف رخ میدهد که موجب تغییر جهت بازار و حرکت به سمت نزول قیمت خواهد شد. در الگوی سر و شانه سقف، شاهد سه قله خواهیم هستیم. قلهی وسط در بین این قلهها، از ارتفاع بیشتری نسبت به دو قله قبلی برخوردار است. قلهی وسط در واقع همان قسمت سر الگوست و دو قلهی مجاور آنکه ارتفاع کمتری دارند، شانههای چپ و راست را تشکیل میدهند. جهت انجام معاملات با استفاده از این نوع الگوی سر و شانه در بورس به محض اینکه حالت کلی الگو را در چارت پیدا کردید، باید منتظر شکسته شدن خط گردن باشید. بهتر است شکست خط گردن پرقدرت انجام شود و سایر شرایط یک شکست مناسب را داشته باشد.
چنانچه قیمت با حرکت بسیار سریع و قوی خط گردن را شکست و شما از ورود به پوزیشن جا ماندید، بهتر است منتظر حرکت برگشتی (Pullback) به خط گردن الگو بمانید و سپس وارد پوزیشن شوید. نکتهی قابلتوجه این است که در الگوی سر و شانه در بورس میبایست بین شانهی چپ و سر واگرایی برقرار باشد.
الگوی سر و شانه سقف و اهمیت شیب خط گردن در آن
اهمیت شیب خط گردن در الگوی سر و شانه سقف
در الگوی سر و شانه سقف خط گردن از شیب ملایم و رو به بالایی برخوردار است. به حدی که گاهی اوقات این خط افقی میشود. در هر صورت این دو حالت تفاوت چندانی باهم ندارند. زمانی که بازار ضعیف باشد، خط گردن در الگوی سر و شانه سقف دارای شیب نزولی میشود. در پی این امر شانهی راست ضعیفی نیز شکل خواهد گرفت. تحلیلگران در تحلیل این نوع از الگوی سر و شانه در بورس همیشه تا شکسته شدن خط گردن مکث میکنند. اگر هم که قصد فروش داشته باشند بیشتر صبر خواهند کرد. چرا که اخطار فروش در حالتی که شیب خط روند کاهشی داشته باشد دیرتر صادر خواهد شد. خط گردن صعودی نشانهی قدرت بالای بازار است. با این همه ممکن است که اخطار دیرهنگام صادر میشود.
در الگوی سر و شانه سقف، چگونه حد سود و زیان را تشخیص دهیم؟
بالای شانه راست در این مدل از الگوی سر و شانه در بورس محل قرارگیری حد زیان میباشد. اما ممکن است در برخی موارد هم الگوهای سر و شانهای به وجود آیند که ارتفاع شانه راست و سر نزدیک هم باشند. در این حالت برای آنکه حد ضرر مطمئنتری داشته باشید، میتوانید حد زیان را بالای قسمت سر الگو قرار دهید. به منظور محاسبهی حد انواع الگوهای سر و شانه سود کافی است فاصلهی بین سر تا خط گردن را اندازهگیری نمایید و از مکانی که خط گردن شکسته میشود به سمت پایین اعمال نمایید.
الگوی سر و شانه در بورس و الگوی سر و شانه کف
الگوی سر و شانه کف در بازار بورس و همچنین الگوی سر و شانه
نوع دوم از الگوی سر و شانه الگوی کف میباشد که با نام سر و شانه معکوس نیز شناخته میشود. تمام نکاتی که در مورد حد سود و ضرر در الگوی سقف ذکر کردیم، شامل این الگو میشود. بر خلاف الگوی سر و شانهی سقف این الگو بعد از یک حرکت نزولی میگیرد و باعث تغییر جهت حرکت بازار به سمت بالا خواهد شد. ساختار این الگو نیز از سه کف تشکیلشده است. کف میانی در وسط قرار دارد و عمق بیشتری نسبت به دو کف مجاور خود داشته و اصطلاحاً تشکیلدهنده بخش سر الگو میباشد.
زمانی که از این مدل از الگو در بورس برای انجام معاملات استفاده میکنیم، باید منتظر شکست خط گردن باشیم. به این صورت که هرچقدر شکست قویتری انجام شود شرایط بهتر خواهد بود. همچنین اگر از ورود به پوزیشن پس از شکست خط گردن جا ماندیم، باید منتظر پولبک به خط گردن بمانیم تا در آنجا بتوانیم با شرایط بهتری وارد پوزیشن خرید شویم.
در الگوی سر و شانه کف، چگونه حد سود و زیان را تشخیص دهیم؟
در این نوع از الگوی سر و شانه در بورس حد زیان، زیر شانهی سمت راست قرار خواهد گرفت. برای افرادی که میخواهند انتخاب حد زیان مطمئنتری داشته باشند، باید بدانند که زیر قسمت سر نیز جای مناسبی برای قرار دادن حد زیان است. البته باید به این نکته دقت داشت که فاصلهی بین شانهی راست تا سر بیش از اندازه بزرگ نباشد. حد سود این الگو نیز برابر با فاصلهی میان سر تا خط گردن میباشد که باید از نقطهای که خط گردن شکسته میشود، به سمت بالا اعمال نماییم.
تفاوت دو الگوی سر و شانه سقف و کف چیست؟
بین دو الگوی سر و شانه سقف و کف چه تفاوت هایی وجود دارد؟
میان دو الگوی سر و شانه در بورس که راجع به آنها صحبت کردیم تفاوتهایی وجود دارد. در الگوی بازگشتی سر و شانه کف یا معکوس شکسته شدن خط گردن برای کامل شدن الگو لازم است و تکنیکهای محاسبه قیمتهای هدف مانند الگوی سر و شانههای سقف است. تمایل بیشتر برای حرکات بازگشتی به سمت گردن که بعد از موج نزولی اتفاق میافتد، تنها تفاوت جزئی است که در کف میتواند وجود داشته باشد. برای بررسی این تفاوت، روش مناسبتر این است که هر بازار پس از تنها یک رکود یا سکون میتواند نزول داشته باشد. در اغلب موارد، کاهش تقاضا یا تمایل برای خرید در میان معاملهگران جهت سوق دادن بازار به سمت نزول کافی است. فراموش نکنید بازار پس از ناکارآمدی و سکون نمیتواند ناگهان صعود داشته باشد. تنها در صورت برتری یافتن تقاضا بر عرضه و افزایش هجوم خریداران نسبت به فروشندگان، قیمتها میتوانند صعود کند.
سخن آخر
در این مقاله از سایت آموزش چراغ ، شما را با مفهوم الگوی سر و شانه آشنا کردیم و سپس به بررسی انواع الگوی سر و شانه در بورس پرداختیم. گفتیم که در تحلیل تکنیکال، این الگو از جمله الگوهای بازگشتی به شمار میآید که پس از تشکیل ساختار الگو در انتهای روند، چرخش روند انتظار میرود. انتظار ریزش در الگوی سر و شانهی سقف و انتظار رشد قیمت را در الگوی سر و شانه انواع الگوهای سر و شانه کف خواهیم داشت. برای تشخیص اصلاحهای مقطعی نمودار و یا چرخش روند اصلی نمودار، میتوان از این الگوها استفاده کرد. برای آشنایی بیشتر با تحلیل تکنیکال توصیه میشود ویدیوهای آموزش تحلیل تکنیکال مقدماتی را مشاهده نمایید. چراغ به عنوان نسل جدیدی از پلتفرمهای آموزش و کاریابی در تلاش است تا با بیان نکات آموزشی بورس ، شما را برای سرمایهگذاری حرفهای در این بازار همراهی نماید.
یک سر و گردن بالاتر با الگوی سر و شانه در تحلیل تکنیکال!
تحلیل تکنیکال، ستاره بزرگ این روزهای بازارهای مالی است.
با توجه به کاربرد زیاد این الگو، تقریبا غیر ممکن است که نام آن به گوش افراد فعال در بازارهای مالی نخورده باشد.
با وجود محبوبیت روزافزون این موضوع و مباحث وابسته به آن، همچنان اندک افرادی هستند که کاربرد الگوهای مختلف را بدانند.
این افراد، تنها کسانی هستند که میتوانند بازار را پیش بینی کرده و با اطمینان تحلیلهای بهتری را ارائه دهند.
یکی از مهمترین الگوهایی که برای تحلیل تکنیکال و رسیدن به سود بیشتر باید به آن اشراف کامل داشت، الگوی سر و شانه است. الگوریتم مهمی که از الگوهای بازگشتی به شمار میرود و خود به زیرمجموعه های بسیاری تقسیم شده است.
معمولا بعد ازمشاهده این الگو، چه به صورت معمولی و چه سر و شانه معکوس، وقوع یک حرکت پرقدرت در نمودار سهم مورد انتظار است که جهت حرکت آن، برخلاف حرکت اولیه نمودار باشد.
همانطور که از نام این الگو پیداست، در الگوی سر و شانه؛ نمودار قیمت در واحد زمان، از سه نقطۀ اوج میگذرد.
اگر این سه نقطه را به ترتیب زمان رخ دادن آنها B ،A و C بنامیم، می توان گفت مقدار قیمتها در نقاط ابتدایی و انتهایی، (همان نقاط A و C ) ، تقریبا در یک سطح و پایین تر از نقطۀ میانی (تقطۀ B) قرار دارند ( البته باید توجه داشت که این تعریف مربوط به سر و شانه سقف است و در معکوس این الگو، نقاط کناری از نقطۀ میانی مقدار بیشتری دارند).
همانطور که قابل مشاهده است، دو نقطه (S) – مخفف کلمۀ shoulder به معنای شانه- در دوطرف نقطۀ میانی یا (H) -که مخفف Head به معنای سر است- قرار گرفته اند و الگوی سر و شانه سقف را تشکیل داده اند.
برای توصیف نوسانات اتفاق افتاده در این الگو، از اصطلاحات گاوی و خرسی استفاده میشود؛ به طوری که میتوان گفت الگوی سر و شانه، یک تکرار از روند های گاوی و خرسی را به تصویر میکشد که به ترتیب، برای توصیف الگوهای های صعودی و نزولی به کار برده میشوند.
میتوان ادعا کرد در هر بار شکل گرفتن نقاط اوج کناری (شانه ها) و نقطۀ اوج میانی، این روند صعود و نزول، یا به عبارتی روند گاوی- خرسی (bullish-bearish) یک بار تکرار شده و در مجموع سه بار شیب نمودار تغییر کرده و معکوس میشود.
اصطلاحات گاوی و خرسی، نشان دهندۀ روند های صعودی و نزولی، در واقع برگرفته از نوع ایستادن این دو نماد و سمت و جهت نگاه هرکدام از آنها به حریف خود میباشد.
حال باید اشاره کرد که شناخت الگوی سر و شانه ها چه نقشی در بهتر شدن تحلیل های تکنیکال ما ایفا میکند؟
سر و شانه دوقلو چه تفاوتی با سر و شانه دارد و این تمایزات چه تفاوتی در زمان رسیدن به سود ایجاد میکنند؟
در ادامه به پاسخ این سوالات میپردازیم:
الگوی سر و شانه (سمت راست) و سر و شانه معکوس (سمت چپ)
همانطور می بینیم که انواع الگوهای سر و شانه انواع الگوهای سر و شانه روند صعود و نزول در هر کدام از این الگو ها سه بار اتفاق افتاده و الگوی سر و شانه را تبدیل به الگویی بازگشتی نموده است.
از ویژگی های این الگوی کاربردی، جذابیت و قابل فهم بودن آن برای هر دو گروه افراد تازه کار در تحلیل های تکنیکال و افراد متخصص در این حوزه می باشد. همچنین این الگو در سرمایه گذاری و معامله های مختلف نیز مورد استفاده واقع می شود.
هنگامی که در تحلیل خود از سر و شانه سقف (بالا) استفاده می کنیم، می توانیم از اندازه گیری فاصله عمودی از نقطۀ میانی بالای سر تا خط گردن، برای تخمین تارگت قیمتی کمک بگیریم.
به عنوان مثال، اگر فاصله این دو نقطه 20 واحد را نشان دهد، پس از شکستن خط گردن، می توان تحلیل و پیش بینی کرد که مقدار نمودار حداقل 20 واحد دیگر به زیر خط گردن سقوط میکند.
همچنین برعکس این پدیده نیز ممکن است رخ بدهد، بدین صورت که با اندازهگیری فاصله عمودی از خط گردن به پایین تا نقطۀ سر، میتواند به ما بگوید مقدار قیمت تا چه حد از خط گردن بالا می رود.
الگوی سر و شانه در تحلیل تکنیکال ممکن است متفاوت ظاهر شود. زمانی که قبل از تشکیل آن، روند صعودی یا bullish داشته باشیم، سر و شانه سقف تشکیل شده و اگر شروع رخ دادن این روند با نزول همراه باشد، سر و شانه کف را خواهیم داشت که آن را با نام “سر و شانه معکوس” نیز میشناسیم.
این روند معکوس، به طور عمده در امتداد یک روند نزولی پیشین در نمودار تشکیل شده و اصولا موجب تغییر روند نزولی میشود. در واقع میتوان نتیجه گرفت که نقطۀ بعد از خط شکست گردن، می تواند نقطۀ خوبی برای ورود به معاملۀ مورد نظر باشد.
با توجه به اینکه الگوی سر و شانه یک الگوی بازگشتی است، باید اندیکاتور مکدی به موازات آن سیگنال های واگرایی تولید کند.
به طور کلی در تعاریف، با این الگو مانند الگوهای معکوس روند رفتار شده و در این گروه قرار داده میشود. همچنین الگوی سر و شانه گاهی به صورت یک الگوی ادامه دهنده نیز ظاهر شده و عمل میکند. این عملکرد الگوی سر و شانه ادامه دهنده به نوع معمولی آن شباهت بسیاری داشته اما چند تفاوت جزئی در نحوۀ شکل گیری آنها نیز وجود دارد.
سر و شانه ادامه دهنده بعد از اوج گرفتن ناگهانی یا افت قیمت زیاد، ایجاد شده و در نتیجه اگر با دید گسترده تری به آن بنگریم، شباهت بیشتری با یک الگوی تلفیقی در آن دیده می شود و چندان به یک روند معکوس شبیه نیست.
الگوی سر و شانه، از الگو های مهم و کاربردی در تحلیل تکنیکال است که لازم است مباحث مربوط به آن را بشناسیم و به کار ببندیم.
مباحثی مانند سر و شانه معکوس، نحوۀ عملکرد این الگو در روند های نزولی و اندیکاتور مکدی، همچنین واگرایی الگوی سر و شانه و انواع مختلف الگو های تکرارشوندۀ دیگر که ما را برای رسیدن به بهترین تحلیل ها و نقاطی با بالاترین سوددهی راهنمایی میکنند.
قصد شروع سرمایهگذاری در بورس را دارید؟ اولین قدم این است که افتتاح حساب رایگان را در یکی از کارگزاریها انجام دهید:
برای سرمایهگذاری و معامله موفق، نیاز به آموزش دارید. خدمات آموزشی زیر از طریق کارگزاری آگاه ارائه میشود:
قصد خرید یا فروش ارز دیجیتال در ایران را دارید؟ در این سایت میتوانید با اطمینان و با چند کلیک خرید کنید:
دیدگاه شما