اوراق مشارکت، اوراق بهادار با نام یا بی نامی است که به موجب این قانون به قیمت اسمی مشخص برای مدت معین منتشر میشود و به سرمایهگذارانی که قصد مشارکت در اجرای طرح ها را دارند واگذار می گردد. دارندگان این اوراق به نسبت قیمت اسمی و مدت زمان مشارکت، در سود حاصل از اجرای طرح مربوط شریک خواهند بود. خرید و فروش این اوراق مستقیما و یا از طریق بورس اوراق بهادار مجاز می باشد.
دانشگاه آزاد یا غیر انتفاعی؟! کدام یک برای شما مناسبتر است؟
هر دانشآموزی که به مرحلهی انتخاب رشته میرسد مطمئناً از این دسته سؤالات به ذهنش خطور میکند، اما باید بدانید دلیل اصلی این سؤالات نداشتن اطلاعات کافی پیرامون انواع دانشگاه ها مراکز علمی موجود در کشور است. کدام دانشگاه بهتر است؟ دانشگاه آزاد یا غیر انتفاعی؟ مدرک کدام دانشگاه از اعتبار بالاتری برخوردار است؟ میزان شهریه، لیست دروس، اساتید و امکانات خدماتی و رفاهی کدام دانشگاه بهتر از دیگری است؟ همه و همه سؤالاتی مهم و اساسی هستند و هر دانشآموزی که به مرحلهی انتخاب رشته و دانشگاه میرسد باید به جواب این سؤالات برسد و با چشم باز دست به انتخاب بزند.
در ادامه به بررسی دو مرکز علمی در ایران (دانشگاه آزاد یا غیر انتفاعی) پرداخته و تفاوتها و نکات مشترک آنها را بررسی میکنیم.
✅ دانشگاه آزاد اسلامی، امکانات و ویژگیها
دانشگاه آزاد اسلامی بزرگترین مرکز آموزشی و پژوهشی در ایران و پنجمین مؤسسه آموزش عالی بزرگ در جهان است. این دانشگاه بیش از ۶ میلیون فارغالتحصیل و ۳۷ هزار استاد دانشگاه دارد و در حال حاضر یک و نیم میلیون دانشجو در مقاطع کاردانی، کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری واحدهای مختلف دانشگاه آزاد اسلامی مشغول به تحصیل هستند. دانشگاه آزاد اسلامی نزدیک به ۴۰۰ واحد در سراسر کشور دارد.
باید به این نکتهی مهم اشاره کرد که دانشگاه آزاد با برپایی دانشگاهها و مراکز تحصیل در نقاط محروم و شهرهای کوچک کشور توانسته امکان تحصیل را برای تمام افرادی که به بخش شهری دسترسی ندارند، یا به علت مشغلهی کاری و یا مشکلات خانوادگی امکان ادامهی تحصیل برای آنها میسر نیست فراهم شود که این امر به نکتهی مثبتی برای این دانشگاه تبدیل شده است.
ازنظر امکانات رفاهی و خدماتی این دانشگاه در بعضی واحدها برابر با دانشگاههای دولتی و در برخی واحدها حتی بالاتر و بهتر از مراکز دولتی عمل کرده و توانسته با ایجاد امکانات خوب دانشجویان زیادی را به سمت خود جذب کند.
هماکنون بعضی از دانشگاههای آزاد اسلامی کشور به رقیبان سرسختی برای دانشگاههای دولتی تبدیل شدهاند که از جمله آنها میتوان به دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز، مشهد و تهران اشاره کرد که از لحاظ امکانات و کیفیت آموزشی از بسیاری از دانشگاههای دولتی مناسبتر هستند.
از نظر سطح علمی نیز باید گفت دانشگاههای آزاد در برخی واحدهای شهری حتی توانستهاند در دنیا و رتبهبندیهای جهانی حضور خوبی داشته باشند. برای نمونه در رتبهبندی معروف و معتبر جهانی سایمگو، دانشگاه آزاد اسلامی قزوین در حوزهی نوآوری و شاخص تأثیر فناورانه رتبهی دوم در کشور و ۳۲۸ در جهان، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات در حوزهی پژوهش و شاخص برونداد رتبهی هفتم در کشور و ۶۳۸ در جهان، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات در حوزهی پژوهش و شاخص استعداد علمی رتبهی سوم در کشور و ۴۵۸ در جهان را کسب کنند.
دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات مقام دوازدهمین دانشگاه برتر ایران در رتبهبندی لایدن ۲۰۱۸ را کسب کرده است.
بر اساس رتبهبندی دانشگاههای جهان ۲۰۱۹، دانشگاه آزاد اسلامی برترین دانشگاه ایران شناخته شده است. در رتبهبندی یو اس نیوز دومین دانشگاه برتر ایران شناخته شده است.
تأمین منابع مالی این دانشگاه از طریق اخذ شهریه از دانشجویان انجام میگیرد که برای اطلاع از شهریهی هر کدام از رشتهها باید به دفترچه انتخاب رشته این دانشگاه مراجعه کرد. باید این نکتهی مهم را نیز ذکر کرد که در ایران دانشگاه آزاد بالاترین مبلغ شهریه را نسبت به تمام مراکز علمی دیگر از دانشجویان خود اخذ میکند و دانشجویان باید قبل از انتخاب این دانشگاه این مورد مهم را در نظر بگیرند.
برای قبولی در این دانشگاه شاید مانند دانشگاههای دولتی نیاز به کسب رتبههای بالا و رقابت سخت در کنکور نباشد و افراد میتوانند بهراحتی در این دانشگاه تحصیل کنند. حتی در برخی واحدها بدون کنکور نیز میتوان تحصیل کرد که این امر برای افرادی که توانایی رقابت در کنکور را ندارند میتواند گزینهی مناسبی باشد.
✅ دانشگاه غیرانتفاعی، امکانات و ویژگیها
دانشگاه غیرانتفاعی از جمله دانشگاههای غیردولتی کشور است که برای ادامهی تحصیل در این دانشگاه میتوان مانند دانشگاههای دیگر، از طریق کنکور سراسری اقدام کرد. این دانشگاه در سالهای اخیر رشد قابل توجهی ازنظر کمی و کیفی، سطح علمی و امکانات آموزشی و رفاهی کرده است.
بخش اعظمی از دانشجویان دانشگاه غیرانتفاعی را دانشجویان مقطع کاردانی و کارشناسی تشکیل میدهند و دانشجویان مقطع کارشناسی ارشد و دکتری سهم بهمراتب سهم اندکی از پذیرفتهشدگان را شامل میشوند. میزان شهریهی دانشجویان دانشگاه غیرانتفاعی و دانشگاه آزاد در برخی رشتهها تقریباً برابر است اما در حالت کلی شهریهی کمتری نسبت به دانشگاه آزاد اخذ میشود.
برخی از واحدهای دانشگاه غیرانتفاعی مانند واحدهای مستقر در شهرهای بزرگ، امکانات و تجهیزات مناسبی دارند که در برخی موارد از برخی از دانشگاههای سراسری بهتر است.
ولی در حالت کلی امکانات دانشگاهی این مرکز علمی پایینتر از دانشگاههای سراسری و دانشگاه آزاد است. همچنین باید این نکته را ذکر کرد که هزینهی استفاده از امکانات خدماتی، رفاهی و آموزشی دانشگاه غیرانتفاعی با قیمت آزاد، بسیار گرانتر از دانشگاههای سراسری است و باید قبل از انتخاب رشته به این نقاط مهم توجه کافی کرد.
برای تحصیل بدون کنکور در مقاطع کارشناسی ارشد و دکتری راههایی وجود دارد که یکی از آنها ثبتنام در دانشگاه غیرانتفاعی است این امر یکی از نقاط مثبت این دانشگاه محسوب میشود.
سخن آخر: دانشگاه آزاد یا غیر انتفاعی؟
دانشگاه آزاد یا غیر انتفاعی و یا هر دانشگاه دیگری که در سطح کشور برای تحصیل دانشآموزان تأسیس گشتهاند هر یک امکانات، ویژگیها و نقاط مثبت و منفی مختص خود را دارند و نمیتوان با نسخهای مشترک برای همه، یکی را برتر از دیگری معرفی کرد و دور دیگری خط کشید.
هر کدام از این مراکز علمی برای افراد با ویژگیها و شرایط زندگی مختص آن فرد میتواند مناسب یا نامناسب باشد که انتخاب آن فقط و فقط توسط خود فرد و با بررسی شرایط زندگی خود سهام انتفاعی چیست؟ و خانوادهی خود باید انجام پذیرد.
در جامعهی امروزی ما شاید دیگر مدرک خشکوخالی جایی برای سخن گفتن نداشته باشد و همهی تفاوتها به مهارتها و تخصص و تلاش فرد در کسب علم و دانش مفید برمیگردد.
جامعهی امروز ما به افراد حرفهای و متخصص نیاز دارد. به افرادی که در کنار آموزشهای تئوری به آموزش نقاط عملی و خارج از درس بپردازند و با کسب مهارتهای مربوط به رشتهی خود و با کسب تجربه بتوانند در بین افراد هم رشتهی خود از تخصص بیشتری برخوردار شوند و مطمئن باشید در این صورت مدرک و دانشگاهی که شما در آن تحصیل کردهاید اصلاً مهم نخواهد بود و تخصص شما حرف اول را برای کارفرماها خواهد زد.
قوانین سهام و اوراق قرضه را بشناسیم
ارزشمندی سرمایهگذاری در شرکتها به روش خرید سهام بر کسی پوشیده نیست. منافع حاصل از این سرمایهگذاری به موتور رشد اقتصادی سوخت میرساند، فضای کسبوکار را بهتر میکند، سطح درآمد سرانه را بهبود میبخشد و به رشد سطح اشتغال کمک میرساند. سرمایهگذاری در سهام برای خانوادهها نیز خالی از لطف نیست و آنها را در رشد اقتصادی کشور و بنگاههای مختلف به صورت مستقیم سهیم میکند. در این مطلب قصد داریم بیشتر با تعاریف و قوانین سهام و اوراق قرضه آشنا شویم. مزیت این آشنایی، استفاده اصولی و بیشتر از ظرفیت این داراییهای بالقوه در سبد داراییهای خانوار است.
تعریف سهام
در تعریف سهام میتوان گفت: «سهم قسمتی از سرمایه شرکت سهامی است که مشخصکننده میزان مشارکت و تعهدات و منافع صاحب آن در شرکت سهامی است. ورقه سهم، سند قابل معاملهای است که نماینده تعداد سهامی است که صاحب آن در شرکت سهامی دارد. سهم ممکن است بانام و یا بینام باشد.»
مجموع ارزش سهامی، سرمایه شرکت را تشکیل میدهد و پس از انحلال شرکت هر سهامدار حق دارد، مبلغ اسمی سهام خود را دریافت کند. اصولا همه سهامداران در شرکت سهامی از حقوق مساوی برخوردارند و این حقوق شامل میزان مشارکت، تعهدات و منافع صاحبسهم در شرکت سهامی است و برای استفاده از این حقوق، دارنده سهم باید مبلغ اسمی سهامی را که پذیرهنویسی کرده در مهلت قانونی پرداخت کند.
سهم بانام
سهمی است که بر مالکیت شخص معینی دلالت میکند و نام و مشخصات صاحب سهم در ورقه سهم و دفتر ثبت سهام شرکت درج میشود. در موارد زیر صدور سهام بانام الزامی است:
- مادامی که تمام مبلغ اسمی هر سهم بینام پرداخت نشده است.
- سهامی که مدیران شرکت به عنوان وثیقه میسپارند و تا خاتمه دوره تصدی مدیران، غیرقابلانتقال است.
- سهام محجورین و صغار به منظور حمایت از حقوق آنها.
سهام بانام و هرگونه نقلوانتقال آنها باید در دفتر ثبت سهام شرکت به ثبت برسد. در غیر این صورت فاقد اعتبار قانونی برای شرکت و اشخاص ثالث خواهد بود.
سهم بینام
سهمی است که نام دارنده در آن درج نمیشود و به صورت سند در وجه حامل تنظیم و دارنده آن مالک شناخته میشود، مگر آنکه خلاف آن ثابت شود. این سهم به راحتی قابل نقلوانتقال بوده و انتقال مالکیت با سهام انتفاعی چیست؟ تدوین یک قبض یا رسید توصیه میشود. ولی نکته مهم در نگهداری از این سهام است. زیرا بینام بودن سهم مانع شناسایی دارنده اصلی میشود و سارق یا یابنده به آسانی میتواند سهم مزبور را در بازار بورس و یا خارج از آن به اشخاص دیگر بفروشد.
بینام بودن سهم مانع شناسایی دارنده اصلی میشود و سارق یا یابنده میتواند آن را بفروشد.
خریدار نیز حق دارد به تصرف خود به عنوان مالک استناد کند.
سهام ممتاز
یکی از اصول اساسی شرکتهای سهامی، تساوی حقوق سهامداران است، مگر در دو مورد: اول آنکه شرکت با مشکلات مالی مواجه باشد و نتواند به آسانی به منابع مالی دسترسی یابد. در این صورت ناچار خواهد بود امتیازات بیشتری به سهامداران جدید قائل شود و دوم اینکه در هنگام افزایش سرمایه شرکت، شرکت از ذخایر مالی خود برای این منظور استفاده کند که در این صورت باید حقوق بیشتری برای سهامداران سابق شرکت در نظر گرفت. در این دو مورد سهم ممتاز صادر میشود.
امتیازاتی که توسط سهم ممتاز به وجود میآید میتواند به صورت برداشت نفع ثابت از سود قابل تقسیم شرکت باشد. یا اینکه دارنده سهام ممتاز میتواند نسبت به صاحبان سهام عادی در برداشت ارزش اسمی سهام ممتاز به هنگام انحلال و تصفیه و تقسیم دارایی شرکت، اولویت داشته باشد. به هنگام انحلال و تصفیه شرکت، مطالبات معوقه صاحبان سهام ممتاز از دارایی شرکت پرداخت میشود و نیز به هنگام استهلاک سهام شرکت، صاحبان سهام ممتاز در اولویت هستند.
سهام موسس
سهم موسس یا انتفاعی سهمی است که دارنده آن، بدون آوردن سرمایه نقدی برای سرمایه شرکت از منافع شرکت، به نسبت سهم خود بهرهمند میشود. معمولا این گونه سهام را موسسان بابت اطلاعات علمی، فنی و تجارتی که به شرکت میآورند به خود یا دیگران اختصاص میدهند.
چون سهامداران سهام موسس مالک سرمایه نیستند، سهامداران شرکت محسوب نمیشوند. ولی در منافع شرکت حقوقی دارند که از آن مانند طلبکار منتفع میشوند و استفاده آنها از سود شرکت بستگی به موفقیت و سودآوری شرکت دارد.
در ورقه سهم باید نام شرکت و شماره ثبت آن در دفتر ثبت شرکتها، مبلغ سرمایه ثبت شده و مقدار پرداخت شده آن، تعیین نوع سهم، مبلغ اسمی سهم و مقدار پرداخت شده آن به اعداد و حروف و بالاخره تعداد سهامی که هر ورقه نماینده آن است ذکر شود.
اوراق قرضه (اوراق سرمایهگذاری)
در شرکتهای سهامی فقط شرکت سهامی عام میتواند تحت شرایطی مبادرت به صدور اوراق قرضه کند. این اوراق مانند سهام، قابل معامله بوده و نقلوانتقال آن مثل سهام بینام با قبض و سهام بانام با ثبت در دفتر نقلوانتقال سهام شرکت صورت میگیرد. ورقه مزبور معرف مبلغ وامی است که دارنده ورق قرضه بستانکار شرکت میشود و برخلاف صاحب سهم نمیتواند از حقوق ناشی از سهم منتفع شود. به ورق قرضه بهره معینی تعلق میگیرد. این بهره مبلغ ثابتی بوده و در هر سال مالی، به دارنده ورقه توسط شرکت پرداخت میشود.
شرکت ملزم است تمام وام دریافتی را در یک دفعه و یا به اقساط به صاحب ورقه قرض مسترد کند و نیز شرکت میتواند علاوه بر بهره، حقوق دیگری از قبیل قابل تعویض یا قابل تبدیل بودن ورقه قرضه به سهام را به صاحب آن تقدیم کند.
مردم میتوانند در پروژههای دولتی مشارکت کنند و از منافع آن بهرهمند شوند.
اوراق مشارکت
اوراق مشارکت دارای ماهیت دولتی است. به عبارت دیگر بخش دولتی با انتشار اوراق مشارکت قسمت عمده پساندازهای مردم و حتی منابع سیستم بانکی را به خود جذب میکند. انتشار چنین اوراقی یکی از سالمترین ابزار اقتصادی برای جمعآوری نقدینگی مردم و مقابله با کسری بودجه و پیشگیری از استقراض از بانک مرکزی است، ولی با توجه به تضمینهایی که دولت به اوراق مشارکت میدهد، بالاترین نرخ بهره را نیز به آن میدهد که موجب رکود بخش خصوصی سهام انتفاعی چیست؟ میشود. عموما بخش خصوصی در جذب سرمایههای مردم، نمیتواند با بخش دولتی رقابت کند.
از طرف دیگر هدف از انتشار اوراق مشارکت تامین مالی یک طرح مشخص دولتی است. چون پول جمعآوری شده برای طرحهای عمرانی هزینه میشود با این ترتیب به کاهش تورم با حفظ رشد نقدینگی کمک میکند.
زمانی که بخش خصوصی با کمبود نقدینگی مواجه است باید اوراق قرضه بخش خصوصی توسط بانکها تضمین شود تا روند تامین مالی آنها تسهیل شده و بخش خصوصی بتواند در واحدهای تولیدی، صنعتی و بازرگانی فعال شده و موجب اشتغالزایی و تحرک اقتصادی کشور شود.
انتشار اوراق قرضه
از اهداف انتشار اوراق قرضه میتوان نیاز سرمایه بیشتر برای توسعه فعالیتهای تولیدی و اقتصادی، کم هزینه بودن انتشار اوراق قرضه نسبت به انتشار سهام، تمایل شرکت سهامی به عدم تغییر در ترکیب مجمع عمومی را ذکر کرد.
انتشار اوراق قرضه توسط شرکت سهامی وقتی امکانپذیر است که شرکت سهامی عام کلیه سرمایه ثبت شده خود را تامین کرده و دو سال تمام از تاریخ ثبت شرکت گذشته باشد. ضمنا ترازنامههای سالیانه مربوط به دو سال گذشته نیز به تصویب مجمع عمومی رسیده باشد.
ورقه قرضه سهام انتفاعی چیست؟ نیز باید حاوی نام، شماره، تاریخ ثبت، مرکز اصلی، مبلغ سرمایه، مدت تاسیس شرکت و مبلغ اسمی ورق و مهمتر از همه تاریخ و شرایط بازپرداخت قرضه باشد. در صورتی که ورق قابل تبدیل به سهام باشد، شرایط آن نیز باید که ذکر شود.
حقوق صاحبان اوراق قرضه
1- حق دریافت بهره
بهره دریافتی به ورقه قرضه با توجه به ارزش اسمی آن و بدون توجه به اینکه شرکت سود یا زیان کرده در فواصل زمانی مشخص به صاحبان اوراق داده خواهد شد. معمولا بهره متعلقه به ورق قرضه هر سال یکبار پرداخت میشود. البته ممکن است علاوه بر پرداخت بهره ثابت، صاحب ورقه را در سود شرکت مشارکت داده و یا وابسته به تغییرات قیمت بعضی از محصولات و یا خدمات کند.
2- حق دریافت مبلغ اسمی ورقه قرضه
هر صاحب قرضه حق دارد پس از انقضای موعد ورقه قرضه، مبلغ اسمی آن را مطالبه کند و شرکت صادرکننده ورقه مزبور نیز مکلف است مبلغ اسمی را در موعد مشخص تضمین و مسترد کند. اما سقوط ارزش پول موجب میشود که مبلغ اسمی مذکور با توجه تورم تقلیل پیدا کند و بدین ترتیب دارنده ورقه قرضه متضرر شود. برای جلوگیری از این ضرر، معمولا در بازپرداخت مبلغ اسمی، میزان افزایش نرخ بعضی از محصولات یا خدمات شرکت را پیشبینی میکند. مثلا اگر شرکت هواپیمایی الف برای نوسازی ناوگان خود اوراق قرضه منتشر کند، در استرداد با توجه به میزان درصد افزایش بهای بلیت، مبلغی علاوه بر مبلغ اسمی به صاحب ورقه پرداخت کند.
3- حق تبدیل ورقه قرضه با سهم شرکت
ورقه قرضه ممکن است قابل تبدیل به سهام شرکت باشد. در این صورت مجمع عمومی شرایط و مهلت تبدیل اوراق مزبور به سهام شرکت را تعیین میکند و به هیات مدیره اجازه افزایش سرمایه هم میدهد. بعد از تبدیل به سهام پرداخت نرخ بهره دیگر موضوعیت خود را از دست داده و منفعت فرد منوط به ارزش سهام و مشارکت در سود شرکت است.
چکشکاری بودجه شرکتهای دولتی
فارس: بودجه سال ۱۴۰۱ شرکتها، بانکها و موسسات دولتی از نظر منابع و مصارف نسبت به مدت مشابه سال جاری ۷۴درصد افزایش یافته و تعداد شرکتهای زیانده کاهشی شده است. بودجه پیشنهادی شرکتها، بانکها و موسسات انتفاعی دولت برای سال ۱۴۰۱ بالغ بر ۲میلیون و ۱۱۲ هزار و ۴۶۵ میلیارد تومان در نظر گرفته شده است که نسبت به بودجه سال جاری برابر ۳/ ۷۴درصد رشد دارد. از این میزان، معادل یکمیلیون و ۵۳۸هزار و ۵۸۳میلیارد تومان درآمد پیشبینی شده است. این شرکتها و بانک و موسسات برابر ۱۱۵هزار میلیارد تومان تسهیلات بانکی و سایر وامهای داخلی دریافت خواهند کرد.
جالب است بدانید سهم مالیات شرکتها، بانکها و موسسات انتفاعی دولتی به میزان ۱۱هزار و ۱۷۱میلیارد تومان پیشبینی شده که به نسبت درآمدشان سهم ۷/ ۰درصدی دارد که بسیار قابل تامل و شگفتانگیز است. حتی درصورتیکه ۵۰ درصد سود ویژه و سود سهام را نیز به رقم مالیات اضافه کنیم بازهم سهم این سه ردیف به نسبت درآمدهایشان به میزان ۲/ ۲درصد میشود.
به چه چیزی شرکت دولتی میگویند؟
در ماده ۴ قانون محاسبات عمومی شرکت دولتی واحد سازمانی مشخصی است که با اجازه قانون به صورت شرکت ایجاد شود یا به حکم قانون یا دادگاه صالح ملی شده یا مصادره شده و بهعنوان شرکت دولتی شناخته شده باشد و بیش از ۵۰درصد سرمایه آن متعلق به دولت باشد. هر شرکت تجاری که از طریق سرمایهگذاری شرکتهای دولتی ایجاد شود، مادامی که بیش از ۵۰درصد سهام آن متعلق به شرکتهای دولتی است، شرکت دولتی تلقی میشود.
چند نوع شرکت دولتی وجود دارد؟
براین اساس سه نوع شرکت دولتی وجود دارد:
۱- شرکتی که با اجازه قانون تشکیل شود و بالاتر از ۵۰درصد سرمایهاش متعلق به دولت است. یعنی بیش از ۵۰درصد سرمایه متعلق به دولت است که این سرمایه، باید توسط وزارتخانه یا موسسه دولتی تامین شده باشد.
۲- هر شرکت تجاری که بیش از ۵۰درصد سرمایه آن متعلق به شرکت یا شرکتهای دولتی باشد. برای مثال، سازمان گسترش و نوسازی ایران اصطلاحا یک شرکت دولتی نسل اولی است و سرمایه آن متعلق به دولت است.
مثلا اگر سازمان گسترش، شرکت ماشینسازی اراک را تاسیس کرد و شرکت ماشینسازی اراک نیز شرکت صدرا را تاسیس کرد تا زمانی که بیش از ۵۰درصد سرمایه دو شرکت ماشینسازی اراک شرکت نسل دومی و صدرا شرکت نسل سومی متعلق به شرکت دولتی باشد، این شرکتها دولتی محسوب میشوند.
۳- یکی دیگر از انواع شرکتهای دولتی که عموما بعد از انقلاب برای دولت مطرح بود و در قانون محاسبات عمومی آورده شد، شرکتهایی بودند که به حکم قانون یا دادگاه صالح، ملی یا مصادره شد و به عنوان شرکت دولتی شناخته میشوند و بیش از ۵۰درصد سرمایه آنها متعلق به دولت است. از مصادیق این شرکتها، بانکها هستند که بعد از انقلاب ملی شده و در اساسنامهشان شرکت دولتی تلقی شدند.
۵۰درصد سود ویژه چیست؟
بر اساس بند ج ماده ۲۸ قانون الحاق برخی مواد به قانون تنظیم بخشی از مقررات مالی دولت (۲) شرکتهای دولتی و بانکهای موضوع ماده ۵ قانون مدیریت خدمات کشوری که در بودجه کل کشور برای آنها سود ویژه پیشبینی شده است، مکلفند حداقل ۵۰درصد سود پیشبینیشده را هر سال با سازوکار ماده ۴ قانون مذکور به حساب درآمد عمومی واریز کنند.
بودجه شرکتهای دولتی
بودجه کل پیشنهادی شرکتهای دولتی برای سال ۱۴۰۱ بالغ بر ۳۷درصد، درآمد ۱/ ۳۷درصد، هزینهها سهام انتفاعی چیست؟ ۲/ ۳۸درصد، مالیات ۲/ ۶۳درصد و ۵۰درصد سود ویژه ۲/ ۷۰درصد نسبت به سال ۱۴۰۰ رشد یافته است.
بودجه بانکهای دولتی
بودجه کل پیشنهادی بانکهای دولتی برای سال آینده ۲۲درصد، درآمد ۷/ ۲۵درصد هزینهها ۶/ ۲۱درصد، مالیات ۵/ ۴درصد و ۵۰درصد سود ویژه نیز ۵/ ۴ درصد نسبت به ارقام سال جاری رشد دارد.
بودجه موسسات
همچنین بودجه موسسات وابسته به دولت ۶/ ۲۰درصد، درآمدها ۹/ ۱۴درصد، هزینهها ۴/ ۱۴درصد، مالیات ۴/ ۲۶درصد و سود ویژه ۲/ ۷۸درصد نسبت به سال جاری افزایش نشان میدهد.
مصارف شرکتها چقدر زیاد شد؟
جمع مصارف شرکتهای دولتی به میزان یکهزار و ۳۶۸هزار میلیارد تومان در سال جاری بوده که برای سال آینده به یک هزار و ۸۸۱هزار میلیارد تومان افزایش یافته که معادل ۵/ ۳۷درصد بالا رفته است. در قبال آن نیز درآمدها برابر ۱/ ۳۷درصد بیشتر شد. نکته دیگر اینکه اعتبارات هزینهای بانکها و موسسات در جدول پیشنهادی مشخص نیست.
رشد ۸۷درصدی داراییهای جاری شرکتها
داراییهای جاری، معمولا شامل سرمایه در گردش و مواد اولیه و کالاهایی است که تبدیل به کالای نهایی میشود و هزینههای جاری مثل تنخواهگردان و موجودی نقد، سرمایهگذاری یا حسابهای کوتاهمدت و موجودی انبار و نظایر آن را شامل میشود که اصولا قابلیت نقدشوندگی دارد. طبق اعلام سازمان برنامه و بودجه، داراییهای جاری شرکتهای دولتی در سال جاری از ۱۴هزار و ۹۸۰میلیارد تومان سال ۱۴۰۰ با افزایش ۵/ ۸۷درصدی برای سال آینده به ۲۸هزار و ۹۴میلیارد تومان میرسد. در عوض داراییهای جاری بانکها یکدرصد کاهش یافته است.
وضعیت شرکتهای زیانده
۸۴هزار میلیارد تومان منابع و مصارف شرکتهای دولتی زیانده در امور اقتصادی برای سال ۱۴۰۱ پیشبینی شده که درآمدها آنها حدود ۷۰هزار میلیارد تومان و مصارف آنها نیز حدود ۷۳هزار میلیارد تومان ثبت شده است. با توجه به زیانده بودن این شرکتها مالیات، ۵۰درصد سود ویژه واریزی به خزانه و سود سهام آنها صفر اعلام شد. این شرکتها شامل سهام آب منطقهای کرمانشاه، سیستان و بلوچستان، هرمزگان، آذربایجان غربی، مازندران، لرستان، خراسانشمالی و جنوبی، کردستان، همدان و گلستان و همچنین سازمان مرکزی تعاون روستایی، سازمان حمایت از مصرفکنندگان و تولیدکنندگان، راهآهن، هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران، راهداری، شرکت مادرتخصصی خدمات کشاورزی، شرکت توسعه کاربرد پرتوها و سازمان هدفمندی یارانهها هستند. در بودجه سال ۱۴۰۰، در بخش امور اقتصادی ۵۵ شرکت عمدتا آب، گاز و برق منطقهای زیانده بودند؛ اما برای سال ۱۴۰۱ شرکتهای گاز استانی و برق منطقهای از زیان خارج شدهاند.
شرکتهای زیانده در امور فرهنگ، تربیت بدنی و گردشگری
منابع و مصارف این شرکتها ۵/ ۱۰هزار میلیارد تومان پیشبینی شده که درآمد آنها ۸/ ۵ هزار میلیارد تومان و هزینه ۱/ ۱۰هزار میلیارد تومان مفروض شده است که سازمان خبرگزاری جمهوری اسلامی، سازمان صداو سیما و کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان را شامل میشود. بهدلیل نوع کارکرد و ماهیت این شرکتها، قرار است دولت از منابع عمومی بودجه ۲/ ۴هزار میلیارد تومان به آنها کمک کند. این رقم به غیر از پرداخت منابع و تسهیلات از صندوق توسعه ملی به صداوسیما است.
بانکهای زیانده
بزرگترین بانکهای دولتی کشور زیانده هستند که جمع منابع و مصارف آنها ۱۸۴هزار و ۴۶۰میلیارد تومان اعلام شد. از این میزان ۱۴۱هزار میلیارد تومان سهم درآمدها و در مقابل ۱۷۹هزار میلیارد تومان نیز هزینه وجود دارد. بانک ملی و بانک سپه در میان ۸ بانک دولتی و بانک مرکزی بهعنوان زیانده ثبت شدهاند. بانک سپه در سالهای اخیر میزبان ادغام ۵ بانک نیروهای مسلح بود. در لایحه شرکتهای دولتی برای سال ۱۴۰۰، تنها بانک زیانده، بانک سپه بود که برای سال آینده بانک ملی نیز به جمع زیاندهها افزوده شد. براین اساس برای بودجه سال آینده، ۱۹ شرکت زیانده در امور اقتصادی، ۳ شرکت زیانده در امور فرهنگی گردشگری و تربیتبدنی و ۲ بانک زیانده در میان بانکها وجود دارد که در مجموع ۲۴ شرکت و بانک زیانده به ثبت رسیده است
بودجه مناطق آزاد کجاست؟
یکی از نکات مغفول این بودجه پیشنهادی، پیشبینی نشدن بودجه مناطق آزاد و ویژه اقتصادی است که همه سال اعلام میشد. تغییرات محتوایی بودجه پیشنهادی شرکتها، بانکها و موسسات وابسته به دولت دوازدهم بودجه شرکتها، بانکها و موسسات وابسته به دولت برای سال ۱۴۰۰ را به همراه فعالیت، برنامهها و بهای تمامشده ارائه کرده بود؛ اما برای سال ۱۴۰۱، این بخش حذف شده است. محتوای بودجه شرکتهای دولتی آبرفته و از ۲۳۳صفحه ارائه شده برای سال ۱۴۰۰ به ۱۱۸صفحه برای سال ۱۴۰۱ تنزل یافته است. بودجه شرکتهای دولتی با وجود قوانین و مقرراتی که در سالهای اخیر برای شفافیت و نظارت بیشتر اعمال شده اما همچنان بهعنوان جعبه سیاه بودجه محسوب میشود که نقاط کور و مبهم فراوانی دارد و مبنای محاسبات هزینهها و درآمدها مشخص نیست.
اوراق مشارکت چیست؟
عموما مردم زمانی که سرمایه ای کسب می کنند تمایل دارند تا این سرمایه را چند برابر کنند و به نحو احسن آن را در جایی امن سرمایه گذاری کنند. سرمایه گذاری دارای انواع مختلفی است که برخی از آن ها پیچیدگی خاصی دارند که نیازمند علم و اطلاعات تخصصی از جانب سرمایه گذار می باشد و برخی دیگر نوع ساده تر و از ریسک کمتری برخوردار است.
یکی از انواع سرمایه گذاری که در کشور ما به صورت متداول صورت می گیرد اوراق مشارکت است. اوراق مشارکت نسبت به سایر موارد سرمایه گذاری با دشواری ای کمتری مواجه است و برای این کار امن تر است.
در این نوشتار جهت آشنایی بیشتر با اوراق مشارکت و انواع آن مطالبی ارائه خواهد شد.
دسترسی سریع به عناوین:
اوراق مشارکت چیست؟
برای تعریف اوراق مشارکت ابتدا لازم است که تعریف مختصری از اوراق بهادار ارائه کرد. زیرا اوراق مشارکت نوعی اوراق بهادار است. در واقع اوراق بهادر یک ابزار مالی است که قابل داد و ستد می باشد و دارای ارزش مالی است.
اوراق مشارکت هم به اوراق بهاداری گفته می شود که نشان دهنده مشارکت مالک در یک در اجرای یک طرح با سرمایه پذیر است.
در واقع سرمایه گذار، سرمایه خود را در یک پروژه مثلا عمرانی قرار می دهد و با توجه به قرارداد در هر دوره سود حاصل از اجرای آن طرح را با سرمایه پذیر تقسیم می کند.
اما در بیان حقوقی ماده ۲ قانون نحوه انتشار اوراق مشارکت بیان می دارد:
اوراق مشارکت، اوراق بهادار با نام یا بی نامی است که به موجب این قانون به قیمت اسمی مشخص برای مدت معین منتشر میشود و به سرمایهگذارانی که قصد مشارکت در اجرای طرح ها را دارند واگذار می گردد. دارندگان این اوراق به نسبت قیمت اسمی و مدت زمان مشارکت، در سود حاصل از اجرای طرح مربوط شریک خواهند بود. خرید و فروش این اوراق مستقیما و یا از طریق بورس اوراق بهادار مجاز می باشد.
طرح های عمرانی در بخش اوراق مشارکت
به منظور مشارکت عموم در اجرای طرح های عمرانی انتفاعی دولت مندرج در قوانین بودجه سالانه کل کشور و طرحهای سود آور تولیدی و ساختمانی و خدماتی، به دولت و شرکت های دولتی و شهرداری ها و موسسات و نهاد های عمومی غیردولتی و موسسات عامالمنفعه و شرکت های وابسته به دستگاه های مذکور و همچنین شرکت های سهامی عام و خاص و شرکت های تعاونی تولیدی اجازه داده می شود.
طبق مقررات قسمتی از منابع مالی مورد نیاز برای اجرای طرحهای مذکور شامل منابع مالی لازم برای تهیه مواد اولیه مورد نیاز واحد های تولیدی را از طریق انتشار و عرضه عمومی اوراق مشارکت تامین نمایند.
همچنین تشخیص انتفاعی بودن طرح های عمرانی دولت با رعایت تعریف قانونی “طرح انتفاعی” به عهده هیاتی مرکب از نمایندگان وزارت امور اقتصادی و دارایی، سازمان برنامه و بودجه و بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران می باشد.
این قبیل طرح ها در پیوست طرح های عمرانی لوایح بودجه سالانه کل کشور با علامت مشخص درج خواهد شد.
انواع اوراق مشارکت
به طور کلی دو نوع اوراق مشارکت وجود دارد که عبارتند از:
- اوراق مشارکت ساده: یکی از رایج ترین اوراق مشارکت ها در ایران اوراق مشارکت ساده است. این اوراق پس از انتشار دچار تغییراتی می شوند و در نهایت سهام انتفاعی چیست؟ دارنده و انتشار دهنده می توانند تا اصل سرمایه و سود حاصل از آن در پروژه را دریافت نمایند. لازم به ذکر است پس از پایان پروژه، شراکت دارنده اوراق مشارکت و انتشار دهنده پایان می یابد. این نوع از اوراق مشارکت به سبب عدم پیچیدگی گزینه مناسبی جهت سرمایه گذاری های کوتاه مدت برای عموم مردم محسوب می شود. زیرا سود و اصل سرمایه قابل بازگشت است و دارنده اوراق قادر است آن ها را انتقال دهد یا به ناشر ارائه دهد.
- اوراق مشارکت قابل تبدیل یا تعویض (مرکب): این اوراق عموما در ایران طرفدار زیادی ندارد. اوراق مرکب توسط شرکت سهامی عام منتشر می شود و در سر رسید نهایی با سهام بقیه شرکتهای پذیرفته شده در سازمان بورس اوراق بهادار کشور تعویض میشود. همچنین اوراق مشارکت قابل تبدیل به سهام است. اوراق مذکور قابل تبدیل به سهام است. لازم به ذکر است این سهام توسط شرکت های سهامی عام منتشر می شود در سر رسید یا زمان افزایش سرمایه به سهام شرکتهای منتشر کننده اوراق مشارکت بدل مي گردند.
اطلاعاتی بر روی اوراق مشارکت درج می شود
- تعداد اوراق مشارکت و مبالغ سرمایه اسمی.
- دوره های پرداخت سود.
- درصد سود علی الحساب.
- با نام یا بی نام و عمر اوراق مشارکت (۲ سال الی ۵ سال).
نحوه پرداخت سود اوراق مشارکت
سود اوراق مشارکت در موعد تاریخی که بین طرفین معین می شود، پرداخت می شود. لذا اگر فردی اوراق خود را بعد کسب سود به فروش بگذارد، باید آگاه باشد که نماد شرکت ۳ روز قبل از پرداخت سود بسته می شود.
بنابراین باید تا باز شدن نماد پس از پرداخت سود صبر نماید.
تفاوت اوراق قرضه با اوراق مشارکت
- اوراق مشارکت برای طرح های مشخص منتشر می شود در صورتی که برای اوراق قرضه چنین الزامی وجود ندارد.
- به اوراق مشارکت سودی به عنوان علی الحساب به نرخ معین تعلق می گیرد و سود قطعی آن در پایان طرح و یا در سررسید اوراق مشارکت از محل سود قطعی طرح تعیین و ما به التفاوت پرداخت می شود، در صورتی که در اوراق قرضه اعطای چنین سودی رایج نیست.
- ناشر اوراق مشارکت باید در مقاطعی از زمان وضعیت مالی و عملکرد اجرایی طرح موضوع اوراق مشارکت را گزارش کنند، اما ناشرام اوراق قرضه با چنین الزامی مواجه نیستند.
نتیجه گیری
در واقع اوراق بهادر یک ابزار مالی است که قابلت داد و ستد دارد و دارای ارزش مالی است. اوراق مشارکت هم به اوراق بهاداری گفته می شود که نشان دهنده مشارکت مالک در یک در اجرای یک طرح با سرمایه پذیر است.
در واقع سهام انتفاعی چیست؟ سرمایه گذار، سرمایه خود را در یک پروژه می گذارد و با توجه به قرارداد در هر دوره، سود حاصل از اجرای آن طرح را با سرمایه پذیر تقسیم می کند.
به طور کلی انواع اوراق مشارکت عبارتند از:
اوراق مشارکت ساده و اوراق مشارکت قابل تبدیل یا تعویض.
سوالات متداول
بهترین زمان برای خرید و فروش اوراق مشارکت چه سهام انتفاعی چیست؟ زمانیست؟
زمانی که شاخص روند صعودی و رشدی دارد و بالعکس بهترین زمان خرید اوراق مذکور زمانی است که روند بازار خنثی و نزولی باشد.
اوراق مشارکت پذیرفته شده در بورس، به چه صورت قیمت گذاری می شود؟
در واقع قیمت خرید و فروش این نوع از اوراق مشارکت پذیرفته شده مانند سهام طبق عرضه و تقاضا تعیین می شود.
در سهام انتفاعی چیست؟ بحث اوراق مشارکت پرداخت مالیات به چه نحو است؟
به سود حاصل از اوراق مشارکت، مالیات تعلق نمی گیرد و از پرداخت معاف است.
سود اوراق مشارکت در چه بازه زمانی پرداخت می شود؟
این سود در بازه زمانی تعیین شده مثل یک ماهه یا سه ماهه از طریق برگه هایی که همراه اوراق مشارکت تحویل داده است، پرداخت می شود.
تفاوت موسسه غیر تجاری با شرکت
احتمالا تاکنون برای شما هم این سوال مطرح شده است که موسسات غیر تجاری چیستند و چه تفاوتی بین این موسسات با شرکت ها وجود دارد . یا اینکه چرا موسسات را غیر تجاری و شرکت ها را تجاری می نامند .
همانگونه که خودتان ممکن است حدس زده باشید موسسات غیر تجار ی با اهداف مردمی و به منظور انجام اموری غیر تجاری و بدون در نظر گرفتن سود و منفعات به ثبت می رسند و شرکت های تجاری با نگاه به درآمد و سود فراوان به ثبت می رسند .
شرکت ها تجاری هستند ، یعنی دیدگاه منفعتی در انجام فعالیت شرکت نهفته است و شرکتی که سود و منفعات برای شرکا نداشته باشد معنی ندارد و به راحتی محکوم به شکست می شود . شرکت ها بین حداقل دو تا چند نفر بصورت سهامی و یا بصورت شراکتی به ثبت می رسند و در همه انواع موضوعات تجاری و اقتصادی تعریف شده در قانون می توانند وارد شده و به فعالیت بپردازند .
وقتی اسم از شرکت آورده می شود شراکت در معنی آن نهفته است و باید عده ای شریک در آن حضور داشته باشند و سرمایه شرکت هم باید صرفا و بدون حمایت خاصی از بیرون از شرکت آورده شده و بین خود آنها تقسیم شود . هر یک از شرکا به اندازه ای که سهام می خرد ویا سرمایه وارد شرکت می کند در شرکت سهیم بوده و به همان اندازه در صورتیکه شریک ضامن نباشد مسئول تعهدات و دیون شرکت می باشد .
این شرکا سود و زیان شرکت را با هم بصورت توافقی و یا قانونی تقسیم می کنند و اهداف معمولا بزرگ و طولانی مدت در سر دارند . خیلی کم شاهد ثبت شرکتی هستیم که به دنبال هدفی کوتاه مدت و دوره ای باشد و همیشه هدف از راه اندازی یک شرکت ایده هایی تمام نشدنی و رو به رشد است و معمولا سود دهی حرف اول را در این شرکت ها خواهد زد .
اما موسسات غیر تجاری هر چند با شراکت عده ای شریک که حداقل دو نفر هستند به ثبت می رسد ولی دیگاه تجاری و سود برای این موسسات مطرح نیست و موسسین این موسسات به دنبال بازکردن گره ای از مشکلات برخی از افراد جامعه و یا افراد محتاج و نیازمند به برخی از خدمات می باشد . هر چند ممکن است برخی از این موسسات برای شرکا سود و منفعتی هم به همراه داشته باشد ولی توجه به این نکته که هدف از تشکیل موسسه به دست آوردن سود تجاری نمی باشد همواره مد نظر قانون گذاران و مجریان قانون می باشد و اگر موسسین این موسسات در فعالیت های خود به دنبال سود و منفعت باشند کاری خلاف رویه قانون انجام داده اند که می تواند برای موسسین تبعاتی را در پی داشته باشد و فعالیت موسسه را به مکشل مواجه کند .
در برخی از مواقع این موسسات بصورت دوره ای و کوتاه مدت راه اندازی می شوند و به محض اینکه مشکل مد نظر موسسین در جامعه هدف مرتفع شد ممکن است موسسه فعالیت خود را متوقف کرده و تعطیل شود .
موسسات به دو دسته عموما تقسیم می شوند .موسسات انتفاعی و موسسات غیر انتفاعی . موسسات غیر انتفاعی در زمینه های عام المنفعه ثبت و راه اندازی می شوند .مواردی همچون قرض الحسنه ، خیریه ، موسسات امداد اجتماعی و .. از این دست موسسات می باشند . موسسین این موسسات به هیچ عنوان منفعتی از این موسسات نخواهند برد و تمام تمرکز آنها صرفا برای مرتفع شدن مشکلات جامعه هدفشان می باشد .
اما موسسات انتفاعی هر چند غیر تجاری هستند و مردمی ولی با این وجود ممکن است برای شرکا تشکیل دهنده منافعی مادی و غیر مادی در پی داشته باشند . این موسسات اهداف خیر خواهانه سهام انتفاعی چیست؟ و مردمی دارند و هیچ فعالیت تجاری نمی توانند انجام دهند ولی نوع خدماتی که ارائه می دهند برای آنها منافعی به دنبال دارد . مدارس غیر انتفاعی ، آموزشگاه ها ی مردمی و فنی و حرفه ای و . می تواند از این دست موسسات باشند .
تامین سرمایه مورد نیاز برای این موسسات الزاما نباید توسط خود شرکا صورت بگیرد . نهاد های دولتی و شرکت های خصوصی و یا ملی و بین المللی می توانند به منظور و دیدگاه کمک و یاری این موسسات سرمایه مورد نظر آنها را و یا قسمتی از سرمایه این موسسات را متعهد شده وپرداخت نمایند . برای این منظور می توانند با پرداخت وجه و یا وام بلاعوض و یا کمک های نقدی این عمل را انجام دهند ولی نکته ای که حائز اهمیت است این است که این شرکت ها و نهادها نمی توانند جزئی از این موسسات باشند . حتی می توانند با پرداخت وام های طولانی مدت و با استراحت به این موسسات کمک نمایند . موسسات غیر تجاری را با عناوین دیگری نیز می شناسیم مانند بنگاه ، کانون ، نهاد ، انجمن و .
وجود سرمایه برای شرکت ها به دلیل اینکه می خواهند فعالیت تجاری داشته باشند الزامی است. حال این سرمایه می تواند سرمایه پولی باشد و یا اعتبار اشخاص .هر چه سرمایه شرکت ها بالاتر باشد اعتبار شرکت ها برای امور تجاری آنها بیشتر خواهد بود ولیکن در موسسات غیر تجاری داشتن سرمایه بخصوص برای ابتدای ثبت الزامی نیست زیرا اهداف تجاری و اقتصادی مورد نظر این موسسات نمی باشد.
موسسات غیر تجاری انتفاعی باید توسط افرادی که مدرک تحصیلی مرتبط دارند به ثبت برسد و موسسات غیر انتفاعی هم باید تایید نیروی انتظامی را در خصوص فعالیت خود دریافت نمایند . اما همه انواع شرکت ها نیاز الزامی به افراد با مدرک تحصیلی مرتبط ندارند و برای ثبت این شرکت ها و این هم نه همه انواع شرکت ها نیازی به مجوز از نیروی انتظامی نیست و باید نهادها و صنوف مرتبط مجوز فعالیت برای این شرکت ها را صادر نمایند .
تکمیل دفاتر پلمپ مالیاتی هر چند هم برای موسسات غیر تجاری و هم شرکت ها الزامی می باشد اما در صورتیکه مشخص شود موسسه غیر تجاری غیر انتفاعی می باشد مالیات این موسسات بخشیده خواهد شد .
در کل موسسات غیر تجاری با اهداف غیر تجاری و بدون اهداف منفعت طلبانه به ثبت می رسند ولی وجود شرکت ها به سود حاصله آنها بستگی دارد . برای ثبت شرکت و موسسه غیر تجاری همین امروز با متخصصین و کارشناسان صاحب تجربه و صلاحیت ما تماس گرفته و موسسه و یا شرکت خود را با خیال راحت به ثبت برسانید .
دیدگاه شما